Afbeelding
Op 7 januari heeft de Europese Commissie een deel van de onderhandelingsdocumenten voor het vrijhandelsverdrag TTIP vrijgegeven. De onderhandelingen vonden tot nu toe plaats achter volledig gesloten deuren en hebben tot grote Europese ophef geleid. Alhoewel het een stap in de goede richting is dat de Commissie voor de eerste keer dergelijke documenten openbaar maakt tijdens onderhandelingen over handelsverdragen, is de gegeven openheid onvoldoende. Zo ontbreken bijvoorbeeld de voorstellen over het omstreden ISDS en 'regulatory cooperation' (beide hieronder uitgelegd). foodwatch wil dat er ook inzage komt in de teksten waarover de VS en de EU al een akkoord hebben bereikt.

Al eerder breidde de Commissie het aantal leden van het Europees Parlement dat toegang heeft tot vertrouwelijke TTIP-stukken uit. Met haar transparantie-initiatief probeert de Commissie het slechte imago waar TTIP onder lijdt wat op te poetsen. Via het zelfgeorganiseerde burgerinitiatief Stop-TTIP, waaraan ook foodwatch deelneemt, zijn inmiddels ruim 1.250.000 handtekeningen van bezorgde burgers verzameld die eisen dat de onderhandelingen worden stopgezet. Ook ontving Europese Ombudsvrouw Emily O'Reilly - die in juli vorig jaar op eigen initiatief een onderzoek startte naar de werkwijze van de Commissie omtrent TTIP - duizenden e-mails en brieven van bezorgde burgers.

Slechts beperkte transparantie

In totaal verschenen op woensdag 7 januari 23 documenten op de website van de Commissie, waaronder enkele EU-voorstellen aan de Amerikaanse onderhandelingspartners. Er zijn echter geen documenten vrij gegeven waarvoor de Amerikanen geen expliciete toestemming hebben verleend.

foodwatch is blij met deze stap, maar stelt dat de lijst van gepubliceerde documenten onvolledig is en de strekking daarvan ontoereikend om voldoende inzicht te krijgen in het uiteindelijke voorstel. "Deze handelsovereenkomst heeft grote gevolgen voor Europese burgers, maar ze krijgen onvoldoende inzicht. Het is dan ook belangrijk dat organisaties, burgers en media blijven aandringen op meer transparantie.", aldus Hilde Anna de Vries, directeur foodwatch Nederland, "Dit neemt echter niet weg dat we blijven vechten tegen de invoering van dit vrijhandelsverdrag."

EU-commissaris voor Handel, Cecilia Malmström, gaf aan dat meer documenten na de volgende onderhandelingsronde met de VS, die in februari plaatsvindt, zullen worden gepubliceerd. foodwatch houdt de voortgang nauwlettend in de gaten.

Risico's van 'regulatory cooperation'

De documenten die openbaar zijn gemaakt beslaan terreinen als douanerecht, concurrentie, kleine en middelgrote ondernemingen, maar ook voedselveiligheid. Zo wordt gesteld dat er niet wordt getornd aan de Europese restricties rondom gebruik van groeihormonen in de veeindustrie. Ook wordt er gesteld dat TTIP het autorisatieproces rondom het telen van genetisch gemodificeerde organismen (GMO's) niet zal beïnvloeden. Maar juist het gelekte voorstel over 'regulatory cooperation' - wat inhoudt dat zowel bestaande als toekomstige regelgeving door zowel de EU als de VS moet worden goedgekeurd, en bedrijven in de toekomst een grotere rol krijgen bij het schrijven van wetgeving - kan ervoor zorgen dat dergelijke beloftes geen garantie voor de toekomst bieden. Hoewel dit voorstel dus van grote invloed is, werd het (vooralsnog) niet op eigen initiatief door de Commissie openbaar gemaakt.

ISDS geeft ongekende kracht aan internationale bedrijven

Ook het tekstvoorstel over het controversiële ISDS - het Investor-State Dispute Settlement - werd niet gepubliceerd. Als het ISDS wordt ingevoerd, zou dit ertoe kunnen leiden dat internationale bedrijven een klacht kunnen indienen, als ze kunnen aantonen dat politiek beleid tot economische schade leidt. Dat kan overheden op een flinke schadeclaim komen te staan. De omstreden verdragen, zowel TTIP als CETA (CETA is een vrijhandelsverdrag tussen Canada en de EU), geven op die manier ongekende kracht aan internationale bedrijven en vormen daarmee een bedreiging voor de democratie, de rechtsstaat en de bescherming van het milieu en consumentenrechten.

Grootste gevaar: bevriezen van normen

Het grootste gevaar is bovendien niet de verzwakking van de bestaande normen, maar het blokkeren van verdere noodzakelijke verbeteringen op gebied van milieu-, dierenwelzijns-, arbeids- en consumentenrechten door het feit dat toekomstige regelgeving door zowel de EU als de VS moet worden goedgekeurd. De consequentie is dat we in dat geval meer transparantie, eerlijke etiketten en invoering van het verkeerslichtsysteem wel op onze buik kunnen schrijven. Ook lopen we het risico om een belangrijke Europese verworvenheid, het voorzorgprincipe - de zwaarbevochten basis voor consumentenbescherming - kwijt te raken. In de EU geldt: als er gegronde verdenkingen zijn dat een product schadelijk kan zijn, wordt het verboden. Maar in de VS geldt precies het omgekeerde. Zolang de schadelijkheid niet bewezen is, mag het product verkocht en gebruikt worden.

Europees burgerinitiatief bereikt een miljoen handtekeningen in recordtijd

Meer dan een miljoen mensen in heel Europa hebben in de afgelopen 2 maanden een zelf-georganiseerd Europees burgerinitiatief ondertekend tegen de handelsakkoorden tussen de Europese Unie en Noord-Amerika. De campagne, geïnitieerd door de Stop TTIP coalitie, wordt ondersteund door meer dan 320 maatschappelijke organisaties, vakbonden en consumentenorganisaties uit 24 EU-lidstaten.

Teken ook tegen TTIP en CETA >>