Ontploffing in de lucht
© Youtube
Wie bewijs wil dat een reusachtige komeet verantwoordelijk was voor de uitroeiing van de wolharige mammoet, zou op zoek kunnen gaan naar een reusachtige krater.

Maar tot nu toe heeft dat niet veel opgeleverd.

"Sommigen van onze critici hebben gezegd: 'Waar is de krater?'" zegt Christopher Moore, archeoloog aan de Universiteit van South Carolina. "Op dit moment hebben we geen krater of kraters."

Maar Moore zegt dat als we onder het oppervlak kijken, we sterk bewijs kunnen vinden voor de Jonge Dryas-impacthypothese, die stelt dat grote komeetfragmenten de aarde raakten of in de atmosfeer ontploften kort na de laatste ijstijd, waardoor catastrofale veranderingen in de omgeving werden veroorzaakt, met of zonder krater.


Dieper graven

Moore's onderzoek omvat het graven naar bodemlagen die tijdens de Jonge Dryas-periode zouden zijn blootgelegd, zo'n 12.800 jaar geleden toen het klimaat op het noordelijk halfrond plotseling afkoelde. Hij analyseert mineralen en voorwerpen die daar gevonden werden op zoek naar "proxies" van een komeetinslag - bevindingen die geen direct bewijs vormen, maar wel een verhaal vertellen.

In de Groenlandse ijskernen troffen Moore en anderen verhoogde niveaus van chemische stoffen aan, die verbrandingsaerosolen worden genoemd, en deze wijzen erop dat er aan het begin van de Jonge Dryas een grote, prehistorische brand woedde.

Op zeer uiteenlopende plaatsen als Syrië en South Carolina, ontdekte hij platinum, dat zeldzaam is in de aardbodem maar in kometen in overvloed aanwezig is.

Ook trof hij microscopisch kleine, magnetische bolletjes ijzer aan die "microsferulen" worden genoemd. Deze wijzen erop dat iets ervoor zorgde dat er gesmolten ijzer over de aarde werd geslingerd.

Moore's meest recente ontdekking betreft de ontdekking van "geschokt kwarts" op drie locaties in South Carolina, Maryland en New Jersey. Deze kleine mineraalkorrels hebben microscopische scheurtjes waar kwarts overging in gesmolten silica. Dat ze zo ver uit elkaar werden gevonden, maakt het verhaal nog interessanter: Kwarts ondergaat geen metamorfose en vliegt geen 800 kilometer zonder een significante impact.

"Het is alsof je 75 olifanten op een kwartje zet," zegt Moore. "De enorme druk die ontstaat, zorgt voor wat we zien."

Het Science Open-tijdschrift Airbursts and Cratering Impacts publiceerde Moore's studie over geschokt kwarts in mei van dit jaar.

Een van de locaties die Moore voor dit onderzoek gebruikte, was Flamingo Bay, een ondiep moerasland op het terrein van de Savannah River-kerncentrale van het Amerikaanse ministerie van Energie. Andere locaties waren Parsons Island, Maryland, dat in de Chesapeake Bay ligt, en Newtonville, New Jersey, zo'n 40 kilometer landinwaarts van Atlantic City.

Op alle drie de locaties trof Moore in meer overvloedige mate geschokt kwarts, platinum en microsferulen aan op dieptes die tijdens de Jonge Dryas-periode waren blootgelegd, in vergelijking met de omringende bodemlagen.

Dit was de eerste keer dat geschokte kwarts op meerdere locaties op de diepte van het Jonge Dryas werd aangetroffen. Maar het was ook een van de eerste onderzoeken waarin naar geschokt kwarts werd gezocht, zegt Moore, dus het is mogelijk dat er nog meer monsters opduiken in breder opgezette onderzoeken.

Een komeet zonder krater?

Mammoet
© University of South CarolinaDe Jonge Dryas-impacthypothese stelt dat stukken van een komeet 12.800 jaar geleden op de aarde neerstortten en een verandering van de omgeving teweegbrachten, waardoor de wolharige mammoet werd uitgeroeid.
Moore's bevindingen suggereren dat een komeet op de aarde insloeg, mineralen wijd en zijd verspreidde en een enorme brand veroorzaakte die de planten die door de reuzenzoogdieren werden gegeten, verteerd zou kunnen hebben, terwijl de rook van een dergelijke brand een periode van wereldwijde afkoeling in gang zou kunnen hebben gezet.

"Ik vermoed dat het een grote rol heeft gespeeld bij het uitsterven van de megafauna," zegt Moore.

Maar dat verhaal roept enkele vragen op.

De eerste vraag die veel Jonge Dryas-critici stellen, luidt: Waar is de krater?

Moore schrijft de krater nog niet af, maar zegt ook dat de komeet er misschien geen heeft achtergelaten. Computersimulaties hebben aangetoond dat een komeet kan ontploffen voordat hij de grond raakt en een schokgolf kan genereren die verre inslagen kan veroorzaken zonder een herkenbare krater achter te laten, zegt hij.

"Ze ontploffen in de lucht voordat ze de grond raken, maar als ze laag genoeg zijn, kunnen de schokgolf en hitte de grond raken en sediment smelten, microsferulen voortbrengen en het kwarts een schok geven," aldus Moore's beschrijving van de hypothese.

Dan is er nog een meer existentiële hypothese: Als een grote komeet onze planeet één keer heeft geraakt, kan zoiets dan nog een keer gebeuren?

Ja, dat kan.

Daarom speuren wetenschappers de hemel af naar objecten die zich op een ramkoers met de aarde bevinden. Maar de jacht op Armageddon-achtige kometen is niet onfeilbaar. Sinds 2001 hebben militaire satellieten meer dan 20 grote meteoren gedetecteerd die in de atmosfeer ontploften met genoeg energie om voor een kernexplosie te worden aangezien.

Deze voorheen onopgemerkte meteoren ontploften in de bovenste atmosfeer - te ver van de grond om schade te veroorzaken, maar te dichtbij om te negeren.

"We worden vaker door deze dingen getroffen dan de meeste mensen denken," zegt Moore. "Het is slechts een kwestie van tijd voordat we met zoiets als de Jonge Dryas-inslag te maken krijgen."

Moore maakt zich echter niet al te druk. Statistisch gezien zouden de meeste toekomstige meteoorinslagen eerder kortstondige, lokale gevolgen hebben dan wereldwijde, langdurige gevolgen, zegt hij. Maar het is de moeite waard om verder te kijken.

"We moeten veel meer nadenken over hoe deze inslagen menselijke samenlevingen in het verleden hebben beïnvloed," zegt hij.

Zie: https://sc.edu/study/colleges_schools/artsandsciences/about/news/2024/archaeologists_uncover_new_evidence_for_prehistoric_comet.php