Cameratoezicht wordt schijnbaar overal toegepast.
© ID 192949897 Aleksandr KoltyrinCameratoezicht wordt schijnbaar overal toegepast.
Telkens wanneer je door een stad loopt, wordt je in de gaten gehouden door elektronische ogen. Van beveiligingssystemen tot verkeerscamera's, cameratoezicht is in de moderne samenleving alomtegenwoordig. Toch doen deze camera's mogelijk meer dan alleen onze bewegingspatronen registreren: volgens een nieuw onderzoek dat zich richt op de psychologie van surveillance, zouden ze de manier waarop onze hersenen visuele informatie verwerken fundamenteel kunnen veranderen.

Hoewel eerder onderzoek heeft aangetoond dat cameratoezicht ons bewuste gedrag kan veranderen - waardoor we minder geneigd zijn om te stelen of ons beter aan regels houden - suggereert een nieuwe studie, die werd gepubliceerd in Neuroscience of Consciousness, dat in de gaten worden gehouden iets veel fundamentelers beïnvloedt: de onbewuste manier waarop onze hersenen de wereld om ons heen waarnemen.

"We ontdekten direct bewijs dat als we op een opvallende manier in de gaten worden gehouden door middel van CCTV, dit een duidelijke invloed heeft op een vastgeroeste en onwillekeurige functie van de menselijke zintuiglijke waarneming - het vermogen om bewust een gezicht te ontwaren," legt universitair hoofddocent Kiley Seymour, hoofdauteur van het onderzoek, uit in een verklaring.

Toezicht op de proef gesteld

Het onderzoeksteam van de Technische Universiteit van Sydney, onder leiding van Seymour, ontwierp een ingenieus experiment om de invloed van toezicht op onze onbewuste visuele verwerking te testen. Ze rekruteerden 54 studenten en verdeelden die in twee groepen: de ene groep voerde een visuele taak uit terwijl ze opvallend in de gaten werden gehouden door meerdere bewakingscamera's, terwijl de controlegroep dezelfde taak uitvoerde zonder dat er camera's aanwezig waren.

De groep die onder toezicht stond, kreeg van tevoren de bewakingsopstelling te zien, inclusief een live-feed van zichzelf vanuit de aangrenzende kamer, en moest extra toestemmingsformulieren ondertekenen om te bevestigen dat ze in de gaten werden gehouden. Om er zeker van te zijn dat de deelnemers ten volle beseften dat ze onder surveillance stonden, werden de camera's zodanig geplaatst dat hun hele lichaam, gezicht en zelfs hun handen in beeld werden gebracht terwijl ze de taak uitvoerden.

bewakingscamera's
© Paweł Czerwiński on UnsplashWanneer we weten dat we in de gaten worden gehouden door bewakingscamera's, kunnen we sneller gezichten en potentiële bedreigingen herkennen.
De visuele taak zelf maakte gebruik van een slimme techniek genaamd continue flitsonderdrukking (CFS), die tijdelijk voorkomt dat beelden die aan één oog worden getoond het bewustzijn bereiken terwijl de hersenen ze nog steeds onbewust aan het verwerken zijn. Deelnemers bekeken verschillende beelden door elk oog: het ene oog zag snel veranderende kleurrijke patronen, terwijl het andere oog gezichten zag die hen ofwel recht aankeken ofwel van hen wegkeken.

'Oude overlevingsmechanismen' worden geactiveerd als je in de gaten wordt gehouden

De resultaten waren opmerkelijk: "Onze geobserveerde deelnemers werden zich bijna een seconde sneller hyperbewust van gezichtsstimuli dan de controlegroep. Deze perceptuele verbetering trad ook op zonder dat de deelnemers het doorhadden," zegt Seymour. Dit gold zowel voor de gezichten die hen direct aankeken als voor de gezichten die van hen wegkeken, hoewel beide groepen gezichten de gezichten die hen direct aankeken over het algemeen sneller waarnamen.

Die verhoogde bewustwording lijkt gebruik te maken van oude overlevingsmechanismen. "Het is een mechanisme dat zich heeft ontwikkeld om andere wezens en potentiële bedreigingen in onze omgeving te detecteren, zoals roofdieren en andere mensen, en het lijkt te worden versterkt wanneer we in de gaten worden gehouden door CCTV," aldus Seymour.

Het belangrijke is dat dit niet alleen kwam doordat deelnemers harder hun best deden of meer alert waren onder toezicht. Toen de onderzoekers hetzelfde experiment uitvoerden met eenvoudige geometrische patronen in plaats van gezichten, was er geen verschil tussen de geobserveerde en onbewaakte groepen. De verbetering was specifiek voor sociale stimuli - gezichten - wat suggereert dat surveillance fundamentele neurale circuits aanboort die ontwikkeld werden voor het verwerken van sociale informatie.

Effecten op geestelijke gezondheid en bewustzijn

De bevindingen zijn met name relevant voor de geestelijke gezondheid. "We zien een hypergevoeligheid voor starende ogen bij psychische aandoeningen zoals psychose en sociale angststoornissen, waarbij mensen irrationele overtuigingen of obsessies hebben met de gedachte dat ze in de gaten worden gehouden," merkt Seymour op. Dit suggereert dat surveillance een wisselwerking kan hebben met deze aandoeningen op manieren die we nog niet helemaal begrijpen.

op de luchthaven
© ID 85573884 Lukasz Kasperek | Dreamstime.comMensen op de luchthaven van Frankfurt. Big Brother houdt ons niet alleen in de gaten, hij verandert ook de manier waarop we naar anderen kijken.
Wellicht het meest verontrustend was de ontkoppeling tussen de bewuste ervaring van de deelnemers en de reactie van hun hersenen. "We stuitten op een verrassende maar verontrustende bevinding: ondanks het feit dat deelnemers aangaven zich weinig zorgen te maken of zich zorgen te maken over het feit dat ze in de gaten werden gehouden, waren de effecten op de basale sociale verwerking duidelijk, zeer significant en onmerkbaar voor de deelnemers," onthult Seymour.

Deze bevindingen verschijnen op een cruciaal moment in de menselijke geschiedenis, nu we worstelen met ongekende niveaus van technologische surveillance. Van CCTV-camera's en gezichtsherkenningssystemen tot traceerbare apparaten en het "internet der dingen," onze activiteiten worden in toenemende mate gevolgd en vastgelegd. Het onderzoek suggereert dat deze voortdurende observatie ons op een dieper niveau beïnvloedt dan we ons eerder realiseerden, doordat het fundamentele perceptuele processen verandert die normaal buiten ons bewustzijn plaatsvinden.

De consequenties reiken verder dan individuele zorgen over privacy en vragen over de geestelijke gezondheid van mensen en de subtiele manieren waarop surveillance de menselijke cognitie en sociale interactie zou kunnen veranderen. Aangezien bewakingstechnologie zich blijft ontwikkelen, inclusief opkomende neurotechnologie die mogelijk onze mentale activiteit kan monitoren, wordt het steeds belangrijker om deze onbewuste effecten te begrijpen.

Net als de deelnemers aan het onderzoek die gezichten sneller herkenden terwijl ze in de gaten werden gehouden, passen we ons misschien allemaal onbewust aan onze steeds meer bewaakte wereld aan op manieren die we nog niet helemaal begrijpen. Het lijkt erop dat Big Brother ons niet alleen in de gaten houdt - hij verandert ook hoe we de wereld zien.
Samenvatting van het onderzoek

Methodologie

De onderzoekers gebruikten een gespecialiseerde visuele techniek genaamd continue flitsonderdrukking (CFS), waarbij deelnemers verschillende beelden bekijken door elk oog met behulp van een spiegelstereoscoop. Het ene oog ziet een snel veranderend kleurrijk patroon, terwijl het andere oog een gezicht ziet dat ofwel recht vooruit- of wegkijkt. Het veranderende patroon verhindert tijdelijk het zich bewust zijn van het gezicht, maar de hersenen verwerken het nog steeds onbewust. Door te meten hoe snel deelnemers zich bewust worden van de locatie van het gezicht (links of rechts van het midden), kunnen onderzoekers meten hoe efficiënt hun visuele systeem deze informatie verwerkt. In het onderzoek werden twee groepen vergeleken: een groep die door meerdere camera's in de gaten werd gehouden (experimentele groep) en een groep zonder camera's (controlegroep).

Resultaten

De geobserveerde groep identificeerde gezichten significant sneller dan de controlegroep, met bijna een volle seconde verschil in detectiesnelheid. Dit gold voor zowel recht vooruitkijkende als wegkijkende gezichten, hoewel recht vooruitkijkende gezichten door beide groepen sneller werden gedetecteerd. Belangrijk is dat toen het experiment werd herhaald met eenvoudige geometrische patronen in plaats van gezichten, er geen verschil was tussen de groepen, wat aantoont dat het effect specifiek is voor sociale stimuli. De geobserveerde groep toonde ook een hogere nauwkeurigheid bij het herkennen van de locatie van gezichten.

Beperkingen

Het onderzoek gebruikte een relatief kleine steekproef van studenten, hetgeen generalisatie mogelijk beperkt. In de surveillancesituatie werden meerdere camera's op opvallende wijze gebruikt, wat misschien geen perfecte afspiegeling is van echte surveillancesituaties waar het monitoren vaak subtieler verloopt. Bovendien werden alleen de kortetermijneffecten van surveillance onderzocht, waardoor vragen over de langetermijneffecten onbeantwoord blijven.

Discussie en conclusies

Dit onderzoek toont aan dat surveillance niet alleen invloed heeft op bewust gedrag, maar ook op onbewuste perceptuele processen, met name bij het verwerken van sociale informatie zoals gezichten. Het effect lijkt zich buiten het bewustzijn af te spelen, omdat deelnemers slechts milde gevoelens van bekeken worden rapporteerden, ondanks significante veranderingen in de visuele verwerking. Dit suggereert dat surveillance wel eens diepere psychologische gevolgen zou kunnen hebben dan eerder werd erkend, met mogelijke gevolgen voor de geestelijke gezondheid en sociale interactie in samenlevingen waarin steeds meer surveillance plaatsvindt.

Financiering en openbaarmaking

Het onderzoek vermeldt dat er geen specifieke financiering voor dit onderzoek werd opgegeven en de auteurs verklaarden dat er geen sprake was van belangenverstrengeling. Het onderzoek werd goedgekeurd door de Commissie menselijke ethiek van de Universiteit van Western Sydney.
Onderzoek vond plaats onder leiding van Kiley Seymour, University of Technology Sydney

Zie: https://studyfinds.org/big-brother-watching-surveillance-changing-how-brain-works/