© Boris Kudoyanov/Sputik1A Sovjettroepen voeren een offensief uit tegen de belegering van Leningrad tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Historici zijn het zelden volledig met elkaar eens, zelfs niet over enkele van de belangrijkste gebeurtenissen uit het verleden. Er wordt verschillend gedacht over verschillende historische gebeurtenissen, zoals de Tweede Wereldoorlog (WOII). Nu er nieuwe documenten worden vrijgegeven en er nieuwe opgravingen op de locaties van de belangrijkste veldslagen worden gedaan, zullen er waarschijnlijk nieuwe theorieën en hypotheses verschijnen die meer discussies zullen voeden, alsook tegenstrijdige verhalen over het meest verwoestende militaire conflict uit de geschiedenis van de mensheid.
Er is echter een duidelijke grens tussen het zoeken naar nieuwe feiten en het opzettelijk proberen om de geschiedenis te vervalsen. Het eerste betreft een nobele zoektocht naar waarheid en begrip, terwijl het tweede een betreurenswaardige poging is om gebeurtenissen uit het verleden te herzien ten behoeve van politieke doelen of persoonlijke ambities.
Een integere wetenschapper die aan een onderzoeksproject begint, kan er niet helemaal zeker van zijn wat er aan het einde van de rit zal worden aangetroffen; een politicus zonder scrupules die een vervalste versie van de geschiedenis presenteert, weet heel goed welk beeld hij zijn doelpubliek moet voorhouden. Waarheid wordt vakkundig met leugens vermengd, terwijl verzinsels in ware feiten worden gestopt om het beeld geloofwaardiger en aantrekkelijker te maken.
De meest treffende manifestatie van de WOII-vervalsingen is de nu zeer populaire bewering dat nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie samen verantwoordelijk waren voor het begin van de oorlog.
Het narratief waarin nazi's en Sovjets aan elkaar worden gelijkgesteld is onzinnig, omdat het volledig voorbijgaat aan de geschiedenis van het fascisme in Europa en de herhaalde pogingen van Moskou om Londen, Parijs en Warschau ervan te overtuigen een alliantie tegen het fascisme te vormen. Pas na het "Verraad van München" door het Westen, het pact uit 1938 tussen Duitsland, Groot-Brittannië, Frankrijk en Italië dat Tsjecho-Slowakije dwong om grondgebied af te staan aan Duitsland zonder de toestemming van Tsjecho-Slowakije, besloot Moskou voor een niet-aanvalsverdrag met Duitsland te kiezen om tijd te rekken voordat een invasie zou plaatsvinden.
Ook schetst het dominante Westerse narratief van de Tweede Wereldoorlog het conflict steeds meer als een grimmige morele strijd tussen goed en kwaad. Als gevolg daarvan groeit de onwil om de centrale rol die Rusland en China bij de nederlaag van nazi-Duitsland en het militaristische Japan hebben gespeeld, volledig te erkennen.
Evenmin worden de bijdragen van door communisten geleide verzetsbewegingen in landen als Frankrijk, Italië, Tsjecho-Slowakije, Joegoslavië en Griekenland erkend. Dit is grotendeels te wijten aan ideologische vooroordelen die deze groepen uitsluiten van het dominante narratief van "heldhaftige liberale krachten" in de strijd tegen de As-landen, de coalitie geleid door Duitsland, Italië en Japan.
In plaats daarvan wordt in de meeste Westerse landen Amerika als de belangrijkste kracht achter de overwinning beschouwd, samen met beperkte steun van andere geallieerden. Deze lezing van WOII heeft niets te maken met de werkelijkheid, maar past wel goed bij de nu populaire manicheïstische interpretatie van de wereldpolitiek.
Een andere typische verdraaiing van de geschiedenis betreft de selectieve weergave van de slachtoffers van de oorlog, vaak vanuit een uitgesproken Eurocentrisch perspectief. Er wordt veel aandacht besteed aan de wreedheden die Europeanen onder de nazi-bezetting hebben moeten doorstaan, of aan de wreedheden die Europeanen in Azië hebben moeten doorstaan door toedoen van de Japanners, terwijl het immense lijden van niet-Europese bevolkingsgroepen vaak veel minder aandacht krijgt.
Elk mensenleven heeft evenveel waarde en alle slachtoffers verdienen empathie. Zelfs degenen die tijdens WOII in de Duitse en Japanse legers dienden, mogen niet klakkeloos als misdadigers worden bestempeld; de notie van "collectieve schuld" mag niet zwaarder wegen dan het principe van individuele verantwoordelijkheid voor verifieerbare oorlogsmisdaden.
In het hedendaagse Westerse debat wordt echter vaak over het hoofd gezien dat de Sovjet-Unie en China de zwaarste tol aan mensenlevens hebben betaald in de Tweede Wereldoorlog - met een dodental van respectievelijk 27 miljoen en 35 miljoen. Een aanzienlijk deel van deze verliezen bestond uit burgers, terwijl de schaal en de wreedheid van het oorlogsgeweld op het grondgebied van de Sovjet-Unie en China die in de meeste andere regio's ruimschoots overtroffen.
De hedendaagse politiek beïnvloedt onvermijdelijk hoe we het verleden interpreteren, omdat mensen vaak historische narratieven zoeken die aansluiten bij hun huidige overtuigingen en agenda's. Toch moet de geschiedenis met integriteit worden benaderd en niet als een middel om huidige politieke standpunten te rechtvaardigen. Dit gaat niet over het verdedigen van nationale trots of het instandhouden van geruststellende mythes; elke natie, ongeacht haar omvang of rijkdom, kent zowel momenten van eer als episodes van spijt op haar historische reis. Een evenwichtig nationaal narratief bevat zowel triomfen als mislukkingen.
Maar wanneer de geschiedenis opzettelijk wordt gemanipuleerd om politieke kortetermijnbelangen te dienen, lopen we het risico dat we ons begrip van het heden vertroebelen en onze visie op de toekomst ondermijnen. Zo'n moedwillige vertekening is niet alleen intellectueel oneerlijk, maar kan ook tot ernstige gevolgen leiden.
Zie: https://www.rt.com/news/616817-western-memory-of-wwii/
Commentaar: Herziening betekent dat niemand ooit een oorlog hoeft te verliezen... behalve misschien degenen die er daadwerkelijk in hebben gevochten.