Afbeelding
© Oxford University
De laatste voorouder die alle met kaken uitgeruste gewervelde dieren (waaronder mensen) gemeen hebben, lijkt helemaal niet zo op een haai. Het suggereert dat haaien niet zulke primitievelingen zijn als gedacht.

Onderzoekers baseren hun conclusies op basis van een onderzoek naar de schedel van een vis die 415 miljoen jaar geleden leefde. De buitenkant van de schedel doet denken aan een beenvisachtige. Maar in de schedel bevinden zich structuren die doen denken aan kraakbeenvissen (zoals haaien). "Deze 415 miljoen jaar oude fossiele resten geven ons een intrigerend kijkje in het 'Tijdperk van de vissen', toen de moderne groepen gewervelden zich begonnen te ontwikkelen," stelt onderzoeker Matt Friedman.

Mix

Gedacht werd dat kraakbeenvissen heel primitieve vissen waren die een redelijk goed beeld kunnen geven van hoe de voorouders van alle met kaken uitgeruste gewervelde dieren eruit zag. "De resultaten van onze analyse gooien dat beeld overhoop," stelt onderzoeker Sam Giles. "De eerste met kaken uitgeruste gewervelden zagen er - in ieder geval van buiten - meer uit als beenvisachtigen. Ze zijn een mix van kenmerken die we nu toeschrijven aan beenvisachtigen en kraakbeenvissen. Het wijst erop dat beide groepen zich later in hun evolutionaire geschiedenis specialiseerden."

Niet zo primitief

Het onderzoek suggereert dat haaien niet zulke primitieve wezens zijn als gedacht. Ze zijn meer geëvolueerd dan lang werd aangenomen. Friedman: "Deze mix van kenmerken (in de 415 miljoen jaar oude vis, red.), waarvan sommigen doen denken aan beenvisachtigen en anderen aan kraakbeenvissen, suggereert dat mensen net zoveel primitieve kenmerken hebben als haaien."

De schedel die de onderzoekers analyseerden werd in de jaren zeventig in Siberië ontdekt. Met moderne technologieën zijn de geheimen die deze schedel herbergt nu ontrafelt. En de vis blijkt dus twee gezichten te hebben: beenvisachtig en kraakbeenvisachtig. Het levert hem de naam Janusiscus op. Een naam die verwijst naar de Romeinse god Janus die twee gezichten had. "Het verliezen van je benige skelet lijkt een nogal extreme aanpassing. Maar Janusiscus suggereert sterk dat de voorouders van moderne haaien en hun familie net zo benig waren als onze eigen voorouders."