Wetenschap & TechnologieS


Camera

Opportunity klimt op kraterrand en heeft geweldig uitzicht

Afbeelding
© NASA / JPL-Caltech
Marsrover Opportunity heeft op zijn oude dag een flinke klim gemaakt. De rover beklom het randje van de Endeavour-krater en dat levert misschien wel het mooiste uitzicht in zijn al bijna elf jaar durende carrière op Mars op.

Marsrover Opprotunity bevindt zich nu op wat NASA 'Cape Tribulation' noemt. Het is een plekje op de rand van krater Endeavour. Het was een flinke klim. Cape Tribulation bevindt zich zo'n 135 meter boven het platte landschap rond de krater en ligt hoger dan elk ander punt dat Opportunity sinds deze in 2011 begon met het verkennen van Endeavour bereikte. Het uitzicht is fantastisch. Vanaf het randje kijkt de rover zo de 22 kilometer brede krater in.

Natuurlijk is dit niet het eindpunt voor de rover die al meer dan 41 kilometer op de rode planeet heeft afgelegd. Het is de bedoeling dat de rover zich nu, langs de rand van de krater, zuidwaarts begeeft. Zo moet de rover aankomen bij een plek die 'Marathon Valley' is gedoopt. In dit gebied zijn eerder - vanuit een baan rond Mars - aan water gerelateerde mineralen gedetecteerd. Opportunity moet daar nu onderzoek naar gaan doen. Tegen de tijd dat de rover daar aankomt, heeft deze naar verwachting 42,2 kilometer, oftewel een marathon, afgelegd.

Magnify

Nederlandse onderzoekers zetten belangrijke stap in onderzoek hersencellen

Afbeelding
Nederlandse celbiologen van de Universiteit Utrecht hebben het functioneren van hersencellen verder ontrafeld. Daarmee leveren ze een belangrijke bijdrage aan het onderzoek naar hersenaandoeningen als de ziekte van Alzheimer en ALS.

Het is de wetenschappers gelukt onderdelen in levende cellen te sturen met licht. Volgens de celbiologen is deze techniek met name waardevol bij zenuwcellen. Die worden, in tegenstelling tot andere cellen, niet vervangen door nieuwe als ze zijn beschadigd maar van binnenuit gerepareerd. Maar bij ziekten als alzheimer en ALS gaat hierbij iets mis.

Telescope

Andromedastelsel botste veel vaker dan de Melkweg

Afbeelding
© Adam Evans
Het Andromedastelsel heeft een nog gewelddadiger verleden dan onze eigen Melkweg. Dat blijkt uit een nieuw onderzoek: onze buurman heeft veel meer botsingen met andere sterrenstelsels op zijn naam staan.

Onderzoekers trekken die conclusie nadat ze het nabijgelegen Andromedastelsel met behulp van data van ruimtetelescoop Hubble en het W.M. Keck Observatory bestudeerden. Ze richtten zich op individuele sterren in het sterrenstelsel. Ze keken onder meer naar de bewegingen en verdeling van die sterren.

Orde en chaos

Uit het onderzoek blijkt dat er 'ordelijke' en 'chaotische' sterren in het Andromedastselsel te vinden zijn. De ordelijke sterren - dat zijn vaak de jongere sterren - draaien relatief netjes om het centrum van het Andromedastelsel heen. Sterren die deel uitmaken van een ordelijke sterrenpopulatie bewegen allemaal met bijna dezelfde snelheid, terwijl de snelheid van sterren in een chaotische populatie sterker uiteenloopt. Dat laatste wijst erop dat die sterren over een groter gebied verspreid zijn. "Als je tegen de rand van de schijf aan zou kunnen kijken, dan zou de ordelijke populatie sterren een heel dun laagje vormen, terwijl de chaotische populatie een veel dikkere laag vormt," vertelt onderzoeker Claire Dorman.

Telescope

Superzware zwarte gaten stevenen af op botsing

Afbeelding
© Santiago Lombeyda/Caltech Center for Data-Driven DiscoveryTwee superzware zwarte gaten smelten waarschijnlijk over een miljoen jaar samen.
Astronomen hebben twee ver weg gelegen superzware zwarte gaten gevonden die op het punt staan samen te smelten. De honderden miljoenen zonsmassa's wegende monsters zitten in het midden van twee sterrenstelsels die volgens theoretische modellen over een miljoen jaar botsen. Zodra dat gebeurt, smelten beide zwarte gaten ook samen.

De astronomen publiceerden hun resultaat in het vakblad Nature en gepresenteerden hun bevindingen op de 225ste bijeenkomst van de American Astronomical Society in het Amerikaanse Seattle.

Zij kwamen de botsende zwarte gaten op het spoor bij een zoektocht naar zogeheten quasars, superheldere objecten waarvan astronomen sterk vermoeden dat in het binnenste een superzwaar zwart gat schuilt. De quasarzoektocht vond plaats in het kader van de Catalina Real-Time Transient Survey (CRTS). Daarbij brachten astronomen met drie telescopen in de VS en Australië veranderingen in de helderheid van het uitgezonden licht van een kwart miljoen quasars in beeld.

Bij twintig van de quasars bleken de schommelingen in de waargenomen helderheid een regelmatig patroon te volgen. Volgens CRTS-projectleider George Djorgovsky, verbonden aan het California Institute of Technology, is dat opzienbarend omdat dergelijke schommelingen bij quasars normaal gesproken juist chaotisch zijn.

Magnify

Wetenschap ontdekt krachtigste antibioticum in decennia

Afbeelding
Amerikaanse en Duitse wetenschappers hebben een nieuw antibioticum gevonden. Het is voor het eerst in decennia dat er zo'n krachtig antibioticum is ontdekt. De stof heet teixobactin en doodt o.a. bacteriën die longontsteking, stafylokok en bloedinfecties veroorzaken.

De onderzoekers ontdekten het antibioticum in een plastic krat gevuld met (verdund) vuil, dat we ook in onze achtertuinen aantreffen. In deze krat legden zij een microfluïdische chip met 306 piepkleine gaten. In ieder gat vingen zij een microbe. Vervolgens groeiden de microben, waardoor grote bacteriekolonies ontstonden. De bacteriën werden hierna overgeheveld naar een petrischaal, waarna de onderzoekers teixobactin ontdekte. Normaal gesproken groeit slecht 1% van alle microben in een bodemmonster in een laboratorium, maar de microfluïdische chip - met de hippe naam 'iChip' - verhoogt dit naar 50%. De circa tienduizend kolonies leverde 25 potentiele antibiotica op, waarvan teixobactin de beste kandidaat bleek te zijn.

De achilleshiel van bacteriën

Teixobactin doodt bacteriën door zich aan een vetmolecuul te binden, dat een cruciale bouwsteen van de celwand van een bacterie is. "De bouw van de celwand is de achilleshiel van bacteriën," legt onderzoeker Andreas Essig uit. Hij werkte niet mee aan dit onderzoek, maar ontdekte in 2014 een soortgelijk antibioticum in een paddenstoel. "Want als het eiwit zich aan de bouwsteen van de celwand van een bacterie kan binden, gaan de bacteriën dood doordat ze niet in staat zijn om een nieuwe celwand te bouwen."