Wetenschap & TechnologieS


Arrow Up

Dijken verhogen kans op overstromingen

Afbeelding
Dijken en dammen aan rivierdelta's horen ons te beschermen tegen overstromingen bij storm en regen. Op termijn werken ze evenwel averechts: ze verhogen juist het risico op overstromingen, blijkt uit onderzoek. 'We moeten land teruggeven aan het water.'

De Rijn-Maas-Scheldedelta behoort samen met de Mississippidelta in de VS tot de grootste risicozones voor overstromingen ter wereld. En dat is onze eigen schuld, blijkt uit een Amerikaans onderzoek dat zopas in het topvakblad Science is gepubliceerd. De dammen en dijken die aan de delta's zijn gebouwd om ons te wapenen tegen overstromingen, doen op lange termijn meer kwaad dan goed.

'Op korte termijn beschermen de dijken tegen het water, maar op lange termijn is het een ander verhaal', zegt Stijn Temmerman, professor fysische geografie aan de Universiteit Antwerpen. Temmerman schreef, eveneens in Science, een bijbehorend artikel over wat we met de nieuwe inzichten van zijn collega's horen te doen. Conclusie: de dijken moe­ten gedeeltelijk worden opengebroken, zodat we land teruggeven aan het water en we grote wetlands herstellen.

Telescope

Gaia-satelliet spot witte dwerg-bedekkende ster

Afbeelding
Een internationaal team van astronomen heeft een unieke dubbelster gevonden. Dit type dubbelster wordt een cataclysmische veranderlijke genoemd, waarbij een witte dwergster gas steelt van zijn begeleider. In feite is de witte dwerg aan het kannibaliseren.

Het systeem - genaamd Gaia14aae - ligt 730 lichtjaar bij de aarde vandaan in het sterrenbeeld Draak en is in augustus 2014 door de Europese Gaia-satelliet ontdekt. De ster werd op één dag plotseling vijf keer zo helder.

Galaxy

Astronomen observeren voor het eerst zwart gat in wording

Afbeelding
© thinkstock
Astronomen hebben voor het eerst een zwart gat in wording geobserveerd. Dat melden wetenschappers van de Jodrell Bank Center for Astrophysics in Groot-Brittannië.

Een zwart gat is een gebied rond een zeer compacte massa waaruit niets, zelfs geen licht, kan ontsnappen. Alles wat te dicht bij een zwart gat in de buurt komt, wordt door dat zwarte gat opgeslokt.

Telescope

Astronomen zien bizarre vijfvoudige ster

Afbeelding
Astronomen van de Britse Open Universiteit hebben een zeldzame vijfvoudige ster gevonden. Dit stersysteem bestaat uit twee dubbelsterren.

De vijfvoudige ster 1SWASP J093010.78+533859.5 is 250 lichtjaar van de aarde verwijderd en is te vinden in het sterrenbeeld Grote Beer. "Het is een exotisch stersysteem", zegt Dr Marcus Lohr. "Er is geen reden dat deze sterren geen exoplaneten hebben. Het leven op zo'n exoplaneet is heel bijzonder. Op sommige momenten zijn er vijf 'zonnen' zichtbaar, die het landschap verlichten. Op zo'n exoplaneet is de nacht een zeldzaam verschijnsel, omdat alle vijf sterren dan aan dezelfde kant van de planeet moeten staan."

Galaxy

Leidse astronomen zien jongste exoplaneet ooit

Afbeelding
Nederlandse en Zwitserse astronomen hebben een protoplaneet gevonden bij een ster. Zij kunnen zien hoe de jonge gasplaneet zich vormt.

De protoplaneet draait om de piepjonge ster HD 100546b. Deze ster is pas vijf tot tien miljoen jaar oud en is slechts 335 lichtjaar verwijderd van de aarde. De ster bevindt zich in het sterrenbeeld Vlieg, dat alleen op het zuidelijk halfrond te zien is.

Telescope

Gigantisch sterrenstelsel M87 blijft alsmaar groeien

Afbeelding
Het elliptische reuzenstelsel M87 heeft in de loop van de afgelopen miljard jaar één compleet sterrenstelsel opgeslokt. Dit bewijst dat dit gigantische sterrenstelsel nog steeds groeit.

Messier 87 bevindt zich in het centrum van het Virgocluster: een groep sterrenstelsels op vijftig miljoen lichtjaar afstand van de aarde. M87 heeft geen fraaie spiraalarmen, zoals ons Melkwegstelsel, maar is een gigantische bal van sterren. Wanneer je alle sterren, zwarte gaten en nevels in dit sterrenstelsel op een weegschaal legt, dan is het totale gewicht vergelijkbaar met twee tot drie biljoen zonnen bij elkaar. In vergelijking: onze Melkweg heeft een gewicht van 'slechts' 700 miljard zonnen. Messier 87 is bekend om zijn vele bolvormige sterrenhopen. Ons Melkwegstelsel telt 150 bolhopen, maar M87 telt 4.000 tot 15.000 stuks!

Telescope

Nieuw bewijs dat Venus nog steeds vulkanisch actief is

Afbeelding
© Ivanov / Head / Dickson / Brown University
Een nieuw onderzoek levert het beste bewijs voor hedendaagse vulkanische activiteit op Venus dat totnogtoe gevonden is.

Wetenschappers bogen zich over door ruimtesonde Venus Express verzamelde onderzoeksgegevens. Uit die gegevens blijkt dat op diverse plekken op het oppervlak van Venus de temperatuur zo af en toe sterk toeneemt. Het lijkt erop dat die temperatuurstijgingen veroorzaakt worden door lavastromen. "We komen met sterk bewijs dat erop wijst dat Venus vandaag de dag nog vulkanisch actief is," vertelt onderzoeker James W. Head.

Telescope

Nieuwe foto's van mysterieuze vlekken op Ceres

Afbeelding
© NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA
Fraaie kiekjes tonen vlekken in close-up, maar geven helaas nog altijd geen uitsluitsel over de aard ervan.

Ruimtesonde Dawn heeft nieuwe foto's gemaakt van de mysterieuze heldere vlekken op het oppervlak van dwergplaneet Ceres. Dawn maakte de foto's vanuit zijn nieuwe baan die de ruimtesonde relatief dicht bij Ceres brengt: de afstand tussen de ruimtesonde en de dwergplaneet bedraagt zo'n 4400 kilometer.

Heldere vlekken

Op de foto's zien we de helderste vlekken die Ceres rijk is. Ze bevinden zich in een krater die ongeveer 90 kilometer breed is. De vlekken bestaan welbeschouwd uit vele heldere vlekken van verschillende groottes.

Magnify

NASA vindt glas op het oppervlak van Mars

Afbeelding
NASA's Mars Reconnaissance Orbiter heeft glasafzettingen in inslagkraters op Mars gevonden. Waneer een object inslaat op een planeet, dan komt daarbij veel hitte vrij. Wetenschappers denken dat de glasdeeltjes door die hitte zijn gevormd.

De vondst van glas is heel belangrijk. Onderzoeker Peter Schultz van de Brown Universiteit vond onlangs glasdeeltjes in een krater in Argentinië. Deze inslagkrater ontstond miljoenen jaren geleden. In de glasafzettingen trof Schultz organische moleculen en plantenresten aan. Het glas is dus een soort tijdcapsule

Nu hebben onderzoekers Kevin Cannon en Jack Mustard glasafzettingen op Mars gevonden. Het is normaal gesproken erg lastig om glas te spotten op een planeet, omdat glas geen sterk spectraal signaal heeft. "Het spectrale signaal van glas wordt overstemd door de mineralen en stenen, waarmee het is gemixt", vertelt Mustard. "Maar Kevin heeft een slimme manier gevonden om het spectrale signaal toch te achterhalen."

Galaxy

Opnieuw bevestiging dat onze Melkweg vier armen heeft

Afbeelding
Mogelijk ziet ons Melkwegstelsel er van een afstand zó uit.
Heeft ons Melkwegstelsel twee of vier armen? Vorig jaar concludeerden wetenschappers dat de Melkweg vier armen heeft. Een onafhankelijk onderzoeksteam bevestigt nu dat dit inderdaad juist is.

Astronomen gebruikten de WISE-satelliet om 400 stellaire kraamkamers te ontdekken. Aangezien de meeste nieuwe sterren geboren worden in de spiraalarmen, verraden de posities van deze kraamkamers de structuur van de Melkweg.