Afbeelding
Na de historische gebeurtenissen van dit weekend stromen de reacties binnen. Commentatoren proberen te begrijpen wat er gebeurd is en hoe dat de loop van de geschiedenis zal beïnvloeden. Een klein overzicht.
Rond 6u vanochtend hing alles nog aan een zijden draadje. Een grexit lag op tafel en het is pas na wat een top official omschreef als 'extensive mental waterboarding' dat Tsipras gedwongen werd de deal te tekenen. Tsipras vertrok naar Griekenland als een geslagen hond aldus het persagentschap Bloomberg.

Nobelprijswinnaar Paul Krugman vat het raak samen. De lijst maatregelen die de eurogroep vraagt, noemt hij 'madness'. "Dit gaat verder dan harde maatregelen. Dit is pure wraakzucht en een complete vernietiging van nationale soevereniteit met geen enkele hoop op verlossing."

Het Griekse parlement moet zichzelf zo snel mogelijk buitenspel zetten. Vooraleer er verder onderhandeld kan worden over een derde hulpprogramma, moeten de Grieken aanvaarden dat alle relevante wetten voortaan eerst aan de troika - die nu neutraler 'de instellingen' genoemd worden - worden voorgelegd. Dat moet gebeuren nog voor het parlement of het publiek die wetten te zien krijgt. De regering-Tsipras moet ook al haar wetten terugschroeven die ingaan tegen de wensen van de troika.

Eurozone vernietigd

Niet alleen Krugman spaart de harde woorden niet. Wolfgang Münchau, econoom en journalist bij de Financial Times is mogelijk nog genadelozer. "De schuldeisers van Griekenland hebben de eurozone zoals we die kennen vernietigd. Zij sloopten de idee van een monetaire unie als een stap in de richting van een democratische politieke unie en keerden terug naar de nationalistische Europese machtstrijd van de 19de en 20ste eeuw. Zij degradeerden de eurozone tot een toxisch systeem met vaste wisselkoersen met een gezamenlijke munt die gerund wordt in het belang van Duitsland. Dat alles wordt samengehouden door het dreigement van absolute verarming tegen iedereen die de bestaande orde durft in vraag te stellen."

De gevolgen zijn dramatisch. De samenhang in de eurozone is gebaseerd op de politieke wil om Europa één te houden. Maar als die euro een utilitair project is ten dienste van de sterkste landen vervalt dat politiek argument. Landen als Frankrijk, Italië en Finland hebben economisch tot nu toe weinig baat gehad bij de euro. Als zij ook beginnen rekenen, zou daar ook ooit wel eens een regering aan de macht kunnen komen die puur economisch rekent, zo schrijft Münchau.

Agressieve reactie

De interessantste tekst na het weekend is een interview met de voormalige Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis. Het interview werd afgenomen voor het weekend, maar Varoufakis biedt een onthutsende inkijk in de onderhandelingen van de afgelopen maanden en de houding van de regering waarvan hij lid was.

Varoufakis die ontslag nam na het referendum, legt voor het eerst uit waarom hij opstapte. Hij had een plan klaar om te reageren op de Europese drooglegging van de Griekse banken met onder meer de uitgave van schuldbekentenissen (zogenaamde IOU's - I owe you - ik moet jou - die als alternatief geld fungeren). Door op die manier economische chaos te creëren in Griekenland ("een agressieve zet met een ongelooflijke kracht", aldus Varoufakis) wilden de instellingen de Griekse regering het mes op de keel zetten.

Binnen het kernkabinet werd gestemd over een mogelijke reactie. Varoufakis verloor die stemming met twee tegen vier. Na het referendum had de regering dat plan alsnog kunnen activeren. Maar opnieuw werd gekozen om geen olie op het vuur te gooien.

Toen hij pas minister was probeerde de econoom Varoufakis zijn collega-ministers van Financiën met economische argumenten te overtuigen. Ze staarden hem onbegrijpend aan. "Ik had net zo goed het Zweedse volkslied kunnen zingen", zegt Varoufakis.

Dirigent Schäuble

Binnen die eurogroep speelt de Duitse minister Schäuble de eerste viool. De Franse minister durft heel subtiel wel eens een ander geluid te laten horen, maar als Schäuble zijn stem verhefte, liep iedereen al snel weer in de rij.

Dat is precies wat ook dit weekend gebeurd is. Schäuble legde de grexit op tafel. Ook het voorstel om 50 miljard euro aan Griekse bezittingen in een Luxemburgs fonds te stoppen en te verkopen kwam uit zijn koker. In de finale tekst wordt dat slechts licht gewijzigd. Het fonds mag in Athene blijven maar onder Europees toezicht en Griekenland mag een kwart van de opbrengst van de verkoop gebruiken voor binnenlandse investeringen.

Door niet even fors te reageren op de agressieve ontwrichting van de Griekse banken gaf de regering-Tsipras alle wapens uit handen. De komende dagen zal moeten blijken of de Grieken in het parlement en op straat nog iets over hebben om terug te slaan.