President Nicolas Maduro
Venezuela zou ten prooi zijn aan crisis en chaos, door aanhoudend protest tegen het ontbreken van basisvoeding en goederen. Zij die daar meest onder lijden, protesteren helemaal niet, wel selecte Venezolanen met personeel om aan hun noden te voldoen. Toch beschuldigt de VS president Maduro van "een terreurcampagne tegen zijn eigen bevolking".Beelden vervormen de realiteit, ze kennen macht toe aan televisie en video en zelfs aan verstilde beelden op foto's, op een manier die diep kan inwerken op het bewustzijn van mensen, zonder dat ze het zelf beseffen. Ik dacht dat ik immuun was voor dit herhaald portretteren van Venezuela als een mislukte staat, in de greep van een populaire volksopstand.
Ik was daarom niet voorbereid op wat ik te zien kreeg in (de hoofdstad) Caracas afgelopen maand (januari 2015). Hoe weinig bleek het dagelijkse leven onderhevig aan die protesten. Integendeel, de normaliteit overheerste in het grootste deel van de stad. Ook ik had me dus laten vangen door de beeldvorming van de media.
Altamira protesteert
Grote mediakanalen hebben wel uitvoerig gerapporteerd dat de armen in Venezuela niet deelnemen aan de protesten van de rechtse oppositie, maar dat is een understatement: het zijn niet alleen maar de armen die afzijdig blijven - in Caracas protesteert zo goed als niemand, behalve dan wat volk uit een paar rijkere wijken zoals Altamira. Daar houden groepjes demonstranten zich ledig met nachtelijke gevechten tegen veiligheidstroepen, met het werpen van stenen en brandbommen en het wegrennen voor traangas.
Als je van de arbeidersbuurt Sabana Grande naar het stadscentrum wandelt, dan merk je helemaal niet dat Venezuela in de greep zou zijn van een "crisis" die de interventie van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) vereist, wat John Kerry ook moge vertellen. De metro werkt perfect, hoewel ik niet kon afstappen aan het station van Alta Mira, waar de rebellen hun uitvalsbasis hadden, tot ze deze week werden verdreven.
Ik kreeg mijn eerste glimp van die barricades in Los Palos Grandes, een wijk met hogere inkomens, waar demonstranten wél steun van de plaatselijke bevolking krijgen. De omwonenden tieren daar tegen eender wie de barricades tracht weg te nemen - wat trouwens enorme risico's inhoudt voor wie dat probeert (ten minste vier mensen verloren blijkbaar al het leven, toen ze werden beschoten tijdens pogingen om barricades te verwijderen).
Joggers
Maar zelfs hier aan deze barricades gaat het leven redelijk gewoon zijn normale gangetje. Er is hoogstens wat heen en weer geroep in het verkeer. Tijdens het weekend zat het Parque del Este vol met families en joggers, zwetend in de tropische hitte - voor de tijd van Chávez moest je hier nog betalen om het park binnen te geraken. Ik heb me laten vertellen dat de plaatselijke bewoners erg teleurgesteld waren sinds de minderbedeelden hier gratis mochten binnenstappen. De restaurants puilen hier nog steeds uit 's avonds.
Reizen biedt je natuurlijk niet meer dan een korte reality check en ik bezocht Caracas hoofdzakelijk om data te verzamelen over de economie. Ik werd echter heel sceptisch over het verhaal dat dagelijks werd afgedraaid in de media, namelijk dat toenemende tekorten aan basisvoeding en andere consumptiegoederen de drijfveer achter de protesten zouden zijn.
Hamsteren in overvloed
De mensen die het meeste te lijden hebben onder deze tekorten zijn immers de armen en de arbeiders. De inwoners van Los Palos Grandes en Altamira - daar waar ik de echte protesten heb gezien - hebben hun eigen huispersoneel, dat voor hen in de wachtrijen klaarstaat om zo aan al hun noden te voldoen. Ze hebben daar inkomen en bergruimte groot genoeg om een hele inventaris aan producten op te slaan.
Deze mensen lijden niet - het gaat hun zelfs zeer goed. Hun inkomen is immers gestaag gestegen sinds de Chávez-regering een decennium geleden controle kreeg over de olie-industrie. Ze kregen toen zelfs een duur extraatje van de regering: iedereen in het bezit van een kredietkaart (en daar vallen armen en de meesten van de miljoenen werknemers buiten) heeft recht op 3000 dollar per jaar, tegen een vaste, gesubsidieerde wisselkoers. Ze kunnen die dollars voor zes keer meer op de zwarte markt doorverkopen, een jaarlijkse subsidie van verschillende miljarden dollars voor deze geprivilegieerden - en toch zijn zij het die deze rebellie van 'troepen' voorzien.
SOS Venezuela
Deze klassenstrijd is natuurlijk altijd al grimmig en onontkoombaar geweest, maar nu meer dan ooit. Wanneer je voorbij de menigte wandelde, die was komen opdagen voor de 5 maart-herdenkingen ter ere van het overlijden van Chávez, dan zag je een zee van Venezolaanse arbeiders, met zijn tienduizenden waren ze. Je vond daar echter geen dure kleding of schoenen van 300 dollar. Wat een contrast met de ontevreden massa's van Los Palos Grandes met hun Grand Cherokee Jeeps van 40.000 dollar per stuk, met daarop de slogan van het moment: SOS VENEZUELA.
© EPALiever vrienden met Poetin: Maduro op werkbezoek in Rusland om o.a. over de lage olieprijzen te praten en verdere samenwerking, januari 2015
Met dat OAS-Charter tegen Venezuela staan zwaaien, is echter een beetje zoals Vladimir Poetin bedreigen met een VN-goedkeuring voor de afscheiding van de Krim. Misschien heeft Kerry het nog niet opgemerkt, maar enkele dagen voor zijn bedreigingen nam de OAS een heel andere resolutie aan. Die keerde zich tegen het beleid van de VS. De OAS-lidstaten [Organisatie van Amerikaanse Staten] verklaarden zich solidair met de regering van Maduro. Negenentwintig landen stemden voor de resolutie, enkel de rechtse regeringen van Panama en Canada schaarden zich achter de VS.
'Terreurcampagne'
Artikel 21 van het OAS-Charter slaat op de "ongrondwettelijke onderbreking van de democratische orde van een lidstaat" (zoals de militaire coup in Honduras in 2009 die Washington hielp legitimeren, of de mislukte militaire coup in Venezuela in 2002, waarbij de Amerikaanse regering nog meer hielp).
Gezien zijn recentste stemming lijkt het eerder waarschijnlijk dat de OAS zijn Charter zal inroepen tegen de Amerikaanse regering, omwille van de drone-moorden op Amerikaanse burgers, waarover nooit een proces werd gevoerd, dan dat het dit zou doen tegen Venezuela.
Kerry's retoriek over een "terreurcampagne" staat al even ver verwijderd van de realiteit en lokte al even voorspelbaar een soortgelijke respons uit van de Venezolaanse minister van Buitenlandse Zaken, die Kerry een "moordenaar" noemde.
Doden bij de demonstraties
Hier heb je de feitelijke waarheid over die beschuldigingen van Kerry: sinds de aanvang van de protesten in Venezuela blijkt dat er meer mensen zijn omgekomen door de hand van demonstranten dan door die van de veiligheidstroepen. Volgens de Amerikaanse ngo Center for Economic and Policy Research in januari 2015, zijn er blijkbaar in totaal zeven personen omgebracht door demonstranten - onder wie een motorrijder die onthoofd werd door een kabel die over de weg gespannen was - en vijf officieren van de Nationale Garde. Daar zijn ook bij de doden die zijn gevallen toen ze probeerden barricades van de protesten af te breken.
Wat het politiegeweld betreft, minstens drie mensen blijken inderdaad te zijn omgebracht door de Nationale Garde en andere veiligheidstroepen. Dat waren echter twee demonstranten en een activist die aan de kant van de regering stonden. Sommigen beschuldigen de regering ervan dat er nog drie doden meer vielen door gewapende burgers. In een land waar er gemiddeld 65 of meer moorden per dag gebeuren, is het echter best mogelijk dat deze daders los van de protesten hebben gehandeld.
21 leden van de veiligheidstroepen werden desalniettemin gearresteerd voor vermeende misbruiken, waaronder een aantal van de gepleegde moorden, niet bepaald wat je een "terreurcampagne" zou noemen.
Poging tot machtsgreep
Opiniepeilingen geven aan dat deze protesten helemaal niet populair zijn in Venezuela, ook al doen ze het in het buitenland veel beter . Daar worden ze door mensen als Kerry voorgesteld als "vreedzame protesten". Deze gegevens suggereren eerder dat de meerderheid van de Venezolanen deze verstoringen zien voor wat ze werkelijk zijn: een poging om de verkozen regering af te zetten.
De binnenlandse politieke motieven voor Kerry's aanstellerigheid zijn heel simpel. Aan de ene kant heb je de Cubaans-Amerikaanse lobby in de staat Florida en hun neoconservatieve bondgenoten. Die staan te schreeuwen om omverwerping van de huidige regering in Caracas. Aan de linkerzijde heb je in de VS, wel, niks eigenlijk. Dit Witte Huis geeft geen moer om Latijns-Amerika. Wanneer door dit beleid de meeste regeringen in dit Latijns-Amerikaanse halfrond nog meer zullen walgen van Washington, zal dat in de VS zelf geen electorale gevolgen hebben.
Misschien denkt Kerry dat de Venezolaanse economie in elkaar zal zakken en dat dit sommige van de niet-rijke Venezolanen de straat zal doen opgaan tegen de regering. De economische situatie is zich in werkelijkheid echter aan het stabiliseren - de maandelijkse inflatie neemt al af sinds februari. De zwarte marktdollar verloor zwaar aan waarde, toen het nieuws kwam dat de regering een nieuwe, op de markt gebaseerde wisselkoers zou opleggen.
Het gaat beter
Venezolaanse staatsobligaties keerden 11,5 procent rente uit in de periode van 11 februari (de dag dat de protesten begonnen) tot 13 maart 2014, het hoogste rendement volgens de Bloomberg dollar emerging market bond index. Tekorten zullen naar alle waarschijnlijkheid in de komende weken en maanden nog meer afnemen.
Natuurlijk, dat is nu net het grootste probleem van de oppositie: de volgende verkiezingen zijn nog anderhalf jaar weg en tegen die tijd zou het best kunnen dat de huidige economische tekorten en de inflatie, die nochtans zo drastisch waren toegenomen de voorbije vijftien maanden, weer zullen opgelost zijn.
De oppositie gaat waarschijnlijk voor de zoveelste maal de parlementaire verkiezingen verliezen, zoals ze al elke verkiezing hebben verloren de laatste vijftien jaar. Hun huidige oproerstrategie helpt hun eigen zaak dus niet echt vooruit: het lijkt er zelfs op dat het de oppositie intern nog meer heeft verdeeld en de Chavistas hechter heeft verenigd.De enige plaats waar de oppositie wel steeds meer brede steun lijkt te vergaren, is Washington.
De oorspronkelijke, Engelse versie van deze tekst stond hier. Vertaald door Sarah Wagemans.
Commentaar: Zie ook: Slaat de VS weer toe? Poging tot nieuwe staatsgreep in Venezuela
Reisverbod voor 'terroristen' Bush en Cheney naar Venezuela