Pastorie Balkbrug
© Shody CaremanWilliam en Janny Jansen in de pastorie
Het spookt in de oude pastoriewoning van Janny (63) en William Janssen (68) uit Balkbrug. Zij zijn eraan gewend, maar sommige mensen weigeren hier nog een voet over de drempel te zetten.
Als Janny en William Janssen in 1978 hun oog laten vallen op de pastorie in het Overijsselse Balkbrug, kennen zij de reputatie. Het dorp weet zeker: het is niet pluis in dat huis. En wie niet bang is voor geesten, krijgt de rillingen van tbs-kliniek Veldzicht naast de deur. Het echtpaar weet precies waarom het kleine, maar statige huis met de grote tuin leeg staat. Janny: ,,De vorige bewoners waren bang.''

William, socio- en gedragstherapeut bij de tbs-kliniek, is een nuchter type. Het lijkt hem fijn om zo dicht bij zijn werk te wonen. Ook Janny is niet bang voor spoken en gaat als verslaggever nooit een goed verhaal uit de weg.

Janny en William betrekken de pastorie en het duurt niet lang voordat het huis zijn reputatie waarmaakt. Keer op keer zweren hun kinderen mensen in oude kledij door het raam te zien. Vanaf de zolder klinken klappen en vanuit de woonkamer worden Janny en William opgeschrikt door hoefgekletter. Hun pony is ontsnapt, denken ze. Maar als zij zich naar buiten snellen, staat het dier nog veilig op stal.

Bange buren

Hun buurvrouw weigert tot op de dag van vandaag op de koffie te komen. Ooit zag zij de geest van een kind onder de boom in de tuin. En de vrouw die een weekend op het huis moest passen, brak haar arm na een val van de trap. Ze voelde een wind waaien en weet zeker dat iets haar duwde.

Het vreemdste dat Janny ooit meemaakte, was het 'ding' dat bijna veertig jaar geleden in haar deuropening verscheen.

Exorcisme

Herfst, 1978. Het is stil in huis. Janny staat met haar gezicht voor een kast. Ineens voelt ze iets in haar rug priemen. Ze weet zeker: ze is niet alleen. Vanuit de deuropening loert iets boosaardig naar haar.

Ze draait zich om, maar ziet niets. Ze wil zo snel mogelijk de kamer uit. Maar Janny merkt dat ze de drempel niet over kan. Iets láát haar er niet door. Het is onzichtbaar, maar ze voelt dat het boos is. Ze loopt achteruit naar de telefoon, pakt de hoorn van de haak en begint automatisch een nummer in te voeren van een bekende uit het dorp, die gelovig is. 'Er is hier iets', spreekt Janny in de hoorn. 'Iets dat ik nog nooit heb meegemaakt.'

'Richt de hoorn op de deuropening', zegt de stem aan de andere kant van de lijn. Daar staat Janny, iemand die niet gelooft in het onzichtbare, bezig met exorcisme per telefoon. Zacht en dwingend klinkt uit de hoorn: 'Ga naar de plek waar de Here God je gebiedt, ga naar de plek waar de Here God je gebiedt ...'' En dan is Janny ineens weer alleen in de kamer. Het 'ding' in de deuropening is nooit meer teruggekomen.

Koloniehuizen

De omgeving van Balkbrug, de Ommerschans, heeft meer verleden dan het lief is. In 1820 zette de Maatschappij van Weldadigheid hier koloniehuizen neer, onderdeel van de droom van generaal Johannes van den Bosch (1780-1844) om armoede met arbeid te bestrijden. Maar naar de Ommerschans kwamen geen arme kolonisten uit de stad, op zoek naar een beter leven. Dit was een strafkolonie als Veenhuizen, een plek waar criminelen, landlopers, zwervers, weeskinderen, ongehuwde moeders en psychiatrische patiënten moesten kiezen tussen werken of creperen.


Commentaar: Schrijver Jacob van Lennep bezocht de Ommerschans en schreef hierover in Dagboek 1823 (hoofdstuk 5 vanaf pagina 79).


de Ommerschans 19e eeuw
Concentratiekamp/dwangkolonie de Ommerschans in de 19e eeuw
Als de Maatschappij in 1890 de deuren sluit, laat zij de restanten van 5.448 dwangarbeiders achter in een massagraf. De overheid probeert de plek om te bouwen tot opvoedingsgesticht, maar in de eerste helft van de twintigste eeuw komt ook hier een eind aan. De kolonie wordt een ruïne. Enkel kliniek Veldzicht blijft over. Naast de kliniek, aan de rand van het terrein, staat het enige huis dat dit allemaal meemaakte zonder tot puin te vervallen. De pastorie van Janny en William, steen voor steen gebouwd door dwangarbeiders.

Onderzoeksteam

Marcel Willemsen is hoofdonderzoeker van het Nederlands Paranormaal Research Team (NPRT), een verzameling van onderzoekers en paragnosten dat bovennatuurlijke verschijnselen documenteert en bestudeert. Tweemaal bezocht dit team de pastorie. ,,Ik neem het woord spookhuis niet in de mond, maar het is een woning met activiteit'', zegt hij.

Op een avond in 2015 komt het NPRT er voor het eerst. Terwijl Janny koffie serveert, voorzien de onderzoekers het huis van opnameapparatuur. De nacht is vol vreemde geluiden. Medium Gerwin voelt 'iets' op de zolder. Iets dat hij pas later zal begrijpen.

De volgende dag beluistert het team de verzamelde opnames. Het geluid uit de werkkamer duurt enkele seconden. Marcel en zijn team gaan wel tien keer door de opnames heen. Ze weten zeker dat de kamer verlaten was en dat niemand in de buurt was. Toch klinkt daar op de band, helder als glas, het zachte neuriën van een vrouwenstem.

Hetzelfde jaar komt het team opnieuw op bezoek. Ditmaal horen zij vreemde voetstappen. En er klinken stemmen uit de 'ghostbox', een speciaal gemodificeerde radio die constant tussen frequenties wisselt. Er klinken woorden: 'Ga weg!' De muzikale vrouwenstem houdt zich nu stil.

Touw

Volgens verhalen zou een vrouw in de pastorie zijn gestorven. Een paranormaal expert die de Janssens in de jaren 80 al hadden verwelkomd, voelde dat een vrouw zich op zolder had verhangen. Tijdens de verbouwing ontdekten Janny en William inderdaad een oude haak, met daaraan een verweerd en afgesneden koord. Het is dezelfde plek waar Gerwin 'iets' voelde.

William, amateurhistoricus, heeft het verhaal meermaals geprobeerd te verifiëren. Maar er is niets te vinden. Voor Janny is de kous niet helemaal af: ,,Een tijdje geleden dook iets op in het archief. Een huishoudster van de dominee is in Dedemsvaart begraven, op ongewijde grond. Ongewijde grond wijst vaak op zelfdoding.''

Na veertig jaar zal geen spook de slaap van Janny en William meer verstoren. ,,Dit is een oud, krakend huis met houten tussenlagen'', zegt William. ,,Ik verklaar de geluiden daar maar mee.'' Ook Janny zit prima op haar plek: ,,Als ik vreemde geluiden hoor, is mijn grootste angst dat een van de honden modderig op bed is gesprongen.'' Toch klinken er nog steeds voetstappen en durft de buurvrouw niet op de koffie te komen. ,,Ja'', zegt Janny. ,,Wie weet.''