podium
© Crush Rush/ShutterstockAmerikaanse president Joe Biden
Het Midden-Oosten bevindt zich momenteel in een staat van beroering. Te midden van de concurrerende visies met betrekking tot de vraag hoe de betrokken partijen zich zouden moeten opstellen om een blijvende oplossing te vinden voor de vele problemen waarmee ze collectief worden geconfronteerd, is er één punt van overeenkomst te ontwaren: De aanval van Hamas op Israël van 7 oktober heeft het geopolitieke landschap van de regio voorgoed veranderd. En terwijl de verschillende actoren in Israël, Gaza, Libanon, Iran, Jemen, Syrië, Irak, Egypte, Jordanië, Saoedi-Arabië, Turkije en elders allen een mening hebben over hoe deze crisis zal uitpakken, tekent zich nog een andere realiteit af. Ondanks de opkomst van een multipolaire wereld waarin Rusland, China en het zogenaamde "Mondiale Zuiden" zich hebben verenigd om tegenwicht te bieden aan de suprematie van het Amerikaanse unilateralisme, blijft de VS in het Midden-Oosten de "onmisbare natie" als het gaat om het uitstippelen van een pad naar vrede in de regio. Of de VS deze taak aankunnen, is een andere vraag.

Een vooraanstaand waarnemer van het Midden-Oosten, Thomas Friedman, stelt dat de regering van president Joe Biden bezig is met het onthullen van wat hij noemt een "Biden-doctrine," die tegemoet komt aan "de ernst en complexiteit van dit gevaarlijke moment." Een zorgvuldige bestudering van deze opkomende "doctrine" toont echter dat deze niets nieuws of stoutmoedigs te bieden heeft, maar eerder een herhaling inhoudt van hetzelfde mislukte beleid dat tot de huidige situatie heeft geleid.

Volgens Friedman zou een "Biden-doctrine" (wat hij noemt "de convergentie van strategisch denken en voorbereiding" die zijn verslaggeving heeft "opgepikt") bestaan uit drie trajecten - de confrontatie met Iran, het bevorderen van de oprichting van een Palestijnse staat en het uitbreiden van de bestaande Amerikaanse veiligheidsalliantie met Saoedi-Arabië, inclusief de normalisering van de betrekkingen tussen Saoedi-Arabië en Israël. Deze drie trajecten, merkt Freidman op, zijn onderling verbonden - ze moeten aan elkaar worden gekoppeld om deze "Biden-doctrine" te laten slagen. Succes zou volgens Friedman resulteren in "de grootste strategische herschikking van de regio sinds de Camp David-akkoorden van 1979."

De kern van deze "Biden-doctrine" wordt gevormd door wat Friedman de "dubbele bluf" van Iran en Israël noemt, namelijk het gebruik van proxies door Iran (de zgn. "Axis of Resistance") om druk op de VS uit te oefenen om de regio te verlaten, en de niet nagekomen beloften van Israël om een Palestijnse staat te accepteren. Friedman denkt dat door Iran te neutraliseren, Israëls terughoudendheid ten opzichte van een Palestijnse staat zal wegvallen. Probleem opgelost.

Niet zo snel.

Traject één: Confrontatie met Iran

Friedman beweert dat door het ondernemen van "een krachtige militaire vergelding tegen de proxies en agenten van Iran in de regio," de VS een heroriëntatie van het beleid ten opzichte van Iran zouden bewerkstelligen met een omvang en reikwijdte die gedragsveranderingen bij de Iraanse regering teweeg zouden brengen. Maar het feit blijft dat de VS al jaren Iraanse proxies in Irak en Syrië bombarderen, en eerder al de Houthi-militie in Jemen, zonder waarneembare verandering in de acties van de proxies of Iran. Als militair geweld moet dienen als afschrikking, dan moet de dreiging met militair geweld die entiteiten voldoende zorgen baren dat de gevolgen van hun acties aanzienlijk zwaarder wegen dan het voordeel dat ze hopen te behalen. Het feit dat de VS door omstandigheden genoodzaakt was om luchtaanvallen uit te voeren tegen Iraanse proxies in zowel Irak en Syrië, alsook tegen de Houthi's in Jemen, suggereert dat de eerdere aanvallen geen afschrikkingseffect opleverden. Het feit dat zowel Iraakse als Syrische proxies van Iran aanvallen blijven uitvoeren op Amerikaanse doelen in de regio, en dat de Houthi's aanvallen blijven uitvoeren op de scheepvaart in de Golf van Aden en de Rode Zee, benadrukt dit punt alleen maar. De belangrijkste conclusie is dat noch Iran noch zijn regionale proxies "bluffen" voor wat betreft hun agressieve houding ter ondersteuning van de voortdurende strijd van Hamas tegen Israël. Elke poging van de VS om een entiteit "uit te dagen" zorgt er alleen maar voor dat de VS als zwak overkomt.

Traject twee: Een Palestijnse staat

Kort na het aantreden van de president in 2021 pleit de regering Biden al voor een Palestijnse staat. Men kan dus niet beweren - zoals Friedman doet - dat het huidige beleidsstandpunt van de regering Biden ten gunste van een Palestijnse staat een significant nieuwe beleidsrichting inhoudt. Bovendien suggereert de formulering van een voorwaarde - een "gedemilitariseerd" Palestina - dat de VS, net als Israël, zullen aandringen op de nederlaag en vernietiging van Hamas als militaire organisatie. De huidige situatie in Gaza suggereert dat dit onrealistisch is. Sterker nog, het plan van de VS voorziet ook in de politieke ondergang van Hamas, een uitkomst die hoogst onwaarschijnlijk is, gezien de mate waarin steun voor Hamas onder het Palestijnse volk en de internationale gemeenschap heeft postgevat. Aangezien de houding van de regering Biden ten opzichte van een Palestijnse staat onrealistisch is, bestaat er geen reëel verband tussen haar standpunt en dat van de Israëlische regering van Benjamin Netanyahu, die fel gekant is tegen de oprichting van een Palestijnse staat. De notie dat Israël "bluft" over zijn verzet tegen de oprichting van een Palestijnse staat is belachelijk - de Israëliërs bluffen niet en het standpunt van de VS vormt in feite een spiegelbeeld van het Israëlische standpunt.

Traject drie: Een strategische band tussen de VS en Saoedi-Arabië

Voorafgaand aan de aanval van 7 oktober waren de VS vergevorderde besprekingen begonnen over de normalisering van de betrekkingen tussen Israël en Saoedi-Arabië. Deze diplomatieke coup zou de weg hebben vrijgemaakt voor het implementeren van een regionaal economisch partnerschap - deels bepaald door de India-Midden-Oosten Economische Corridor (Imec) die door Biden tijdens de G20-top in New Delhi in september 2023 werd aangekondigd. Terwijl Imec door sommige partijen als levensvatbaar wordt bestempeld (zoals blijkt uit de recente ondertekening van een memorandum in dit verband tussen India en de Verenigde Arabische Emiraten), kampt een cruciaal onderdeel - de normalisering van de betrekkingen tussen Israël en Saoedi-Arabië - met grote problemen.

Saoedi-Arabië heeft verklaard dat "er geen diplomatieke betrekkingen met Israël zullen worden aangeknoopt, tenzij er een onafhankelijke Palestijnse staat wordt erkend op de grenzen van 1967 met Oost-Jeruzalem als hoofdstad.. Bovendien werd Saoedi-Arabië vorig jaar uitgenodigd om vanaf 1 januari van dit jaar samen met Iran deel te nemen aan het economisch forum van de Bric(s). Het koninkrijk moet naar verluidt nog formeel toetreden - maar dit ondergraaft aantoonbaar de Amerikaanse inspanningen om Iran te isoleren middels een uitgebreide strategische band tussen de VS en Saoedi-Arabië.

Gedoemd te mislukken

De "Biden-doctrine" voor vrede in het Midden-Oosten is gedoemd te mislukken. De "grote, stoutmoedige doctrine" van Friedman houdt weinig meer in dan een herverpakking van eerdere mislukte beleidsinitiatieven van de kant van de regering Biden. Het onvermogen van de VS om een oplossing te vinden voor de voortdurende crisis in het Midden-Oosten maakt hun zelfbenoemde status als 's werelds onmisbare natie twijfelachtig. Het falen van het beleid van de VS heeft het land getransformeerd in een "vervangbare natie" voor wat betreft het scheppen van voorwaarden voor vrede in het Midden-Oosten.

Friedman verklaarde dat het falen van de regering Biden om deze nieuwe "doctrine" te implementeren zou leiden tot een uitzaaiing van de huidige crisis "op een manier die Iran zal versterken, Israël zal isoleren en het vermogen van Amerika om de gebeurtenissen daar ten goede te beïnvloeden aan flarden zal schieten." Daarin heeft hij tenminste wel gelijk.
Over de auteur:
Scott Ritter is een voormalig inlichtingenofficier van het Amerikaanse Korps Mariniers, die gedurende een meer dan 20 jaar lange carrière onder meer diende in de voormalige Sovjet-Unie voor de uitvoering van wapenbeheersingsovereenkomsten, in de staf van de Amerikaanse generaal Norman Schwarzkopf tijdens de Golfoorlog en later van 1991-1998 als hoofdwapeninspecteur bij de VN in Irak. De standpunten in dit artikel zijn die van de auteur.
Zie: https://www.energyintel.com/0000018d-cc08-d9ab-adff-ce2c38470000