Margari et al. ontdekten het optreden van een voorheen onbekende extreme ijstijd in Europa rond 1,1 miljoen jaar geleden.
Margari et al. ontdekten dat in Europa rond 1,1 miljoen jaar geleden een voorheen onbekende extreme ijstijd plaatsvond.
Rond 1,1 miljoen jaar geleden dreef de glaciale afkoeling het Europese klimaat naar een niveau dat de archaïsche mens niet kon verdragen, waardoor de menselijke populaties op het continent verdwenen.
De oudst bekende menselijke overblijfselen in Europa werden eerder gevonden op het Iberisch schiereiland en suggereren dat de vroege mens ongeveer 1,4 miljoen jaar geleden uit het zuidwesten van Azië kwam.
Het klimaat rond die tijd zou over het algemeen warm en nat zijn geweest, onderbroken door milde koude perioden.
Tot nu toe werd aangenomen dat toen de mens eenmaal gearriveerd was, hij meerdere klimaatcycli kon overleven en zich aan steeds zwaardere omstandigheden kon aanpassen in de periode na 900.000 jaar geleden.
"Onze ontdekking van een extreme ijstijd rond 1,1 miljoen jaar geleden vormt een probleem voor de idee van een continue vroege menselijke aanwezigheid in Europa," zei professor Chronis Tzedakis van het University College in Londen.
Voor het onderzoek analyseerden professor Tzedakis en collega's de chemische samenstelling van mariene micro-organismen en onderzochten de stuifmeelkorrels in een diepzeesedimentkern die men uit de oceaanbodem voor de kust van Portugal had gehaald.
Dit wees op de aanwezigheid van abrupte klimaatveranderingen die culmineerden in een extreme ijstijd, waarbij de temperatuur van het oceaanoppervlak voor de kust van Lissabon daalde tot onder de 6 graden Celsius en halfwoestijnen zich uitbreidden over het aangrenzende land.
"Tot onze verbazing ontdekten we dat deze afkoeling van 1,1 miljoen jaar geleden vergelijkbaar was met enkele van de ernstigste gebeurtenissen uit recente ijstijden," zei Dr. Vasiliki Margari van het University College London.
"Een afkoeling van deze omvang zou kleine groepen jager-verzamelaars onder aanzienlijke druk hebben gezet, vooral omdat de vroege mens wellicht niet beschikte over een voldoende hoeveelheid isolerend vet en ook niet over de middelen om vuur, effectieve kleding en schuilplaatsen te maken," aldus professor Nick Ashton van het British Museum.
Om de impact van het klimaat op de vroege menselijke populaties te beoordelen, voerden de auteurs een klimaatsimulatie uit op hun supercomputer Aleph om de extreme omstandigheden in kaart te brengen.
Door de output van de simulatie te combineren met fossiele en archeologische bewijzen van menselijke bewoning in Zuidwest-Eurazië, ontwikkelden ze vervolgens een model voor de menselijke habitat, dat voorspelt hoe geschikt de omgeving was voor vroege menselijke bewoning.
"De resultaten tonen aan dat het klimaat rond de Middellandse Zee 1,1 miljoen jaar geleden te onherbergzaam werd voor de archaïsche mens," aldus professor Axel Timmermann, directeur van het IBS Center for Climate Physics verbonden aan de Pusan National University.
De paleoklimatologische gegevens en de resultaten van het menselijke habitatmodel tezamen, wijzen erop dat het Iberisch schiereiland, en meer in het algemeen Zuid-Europa, tijdens het Vroeg-Pleistoceen ontvolkt raakte.
Een klaarblijkelijk gebrek aan stenen werktuigen en menselijke overblijfselen in de daaropvolgende 200.000 jaar versterkt de mogelijkheid van een langdurige onderbreking in de Europese bewoning.
"Volgens dit scenario zou Europa rond 900.000 jaar geleden opnieuw gekoloniseerd kunnen zijn door meer veerkrachtige mensen met evolutionaire - of gedragsveranderingen die het mogelijk maakten om te overleven onder de toenemende intensiteit van de ijstijd," aldus professor Chris Stringer, onderzoeker aan het Natural History Museum in Londen.
De onderzoeksresultaten verschijnen vandaag in het tijdschrift Science.Zie: https://www.sci.news/othersciences/anthropology/paleoanthropology/early-pleistocene-extreme-glacial-cooling-12170.html
Vasiliki Margari et al. 2023. Extreme glacial cooling likely led to hominin depopulation of Europe in the Early Pleistocene. Science 381 (6658): 693-699; doi: 10.1126/science.adf4445
Commentaar: Dit kan verdere ondersteuning bieden aan de idee dat de extreme veranderingen in het klimaat - waarschijnlijk veroorzaakt door catastrofale gebeurtenissen - cyclisch van aard zijn en dat dit al heel erg lang aan de gang is. Bovendien, te midden van die cycli, lijdt het meeste leven tijdens perioden van afkoeling, terwijl het juist floreert tijdens perioden van opwarming: