© BSIP SA/AlamyAspartaam wordt gebruikt om duizenden voedingsmiddelen en dranken te zoeten.
De tak voor kankeronderzoek van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft de caloriearme zoetstof aspartaam als 'mogelijk kankerverwekkend' geclassificeerd.
Het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) in Lyon, Frankrijk, zei dat haar beslissing, die op 14 juli werd aangekondigd, gebaseerd was op beperkt bewijs voor leverkanker in onderzoeken bij mensen en knaagdieren.
Het Gezamenlijk Comité van deskundigen voor levensmiddelenadditieven van de FAO en de WHO (JECFA) liet echter weten dat de aanbevolen dagelijkse limieten voor de consumptie van de zoetstof, die in duizenden voedingsmiddelen en dranken verwerkt is, niet gewijzigd zouden worden.
"Er werd geen overtuigend bewijs geleverd van experimentele of menselijke gegevens dat aspartaam nadelige effecten heeft na inname, binnen de grenzen die door het vorige comité zijn vastgesteld," zei Francesco Branca, directeur van het WHO Department of Nutrition and Food Safety, op een persconferentie op 12 juli in Genève, Zwitserland.
De nieuwe classificatie "moet niet echt worden opgevat als een directe uitspraak die aangeeft dat er een bekend gevaar voor kanker bestaat door de consumptie van aspartaam," zei Mary Schubauer-Berigan, waarnemend hoofd van het IARC-Monografieënprogramma, op de persconferentie. "Dit is eigenlijk meer een oproep aan de onderzoeksgemeenschap om te proberen het kankerverwekkende gevaar dat al dan niet uitgaat van de consumptie van aspartaam, nader te verduidelijken en te begrijpen."
Andere stoffen die als 'mogelijk kankerverwekkend' worden geclassificeerd, omvatten extracten van aloë vera, traditionele Aziatische ingemaakte groenten, sommige brandstoffen voor voertuigen en sommige chemicaliën die worden gebruikt bij stomerijen, houtbewerking en drukkerijen. Het IARC heeft ook rood vlees geclassificeerd als 'waarschijnlijk kankerverwekkend' en verwerkt vlees als 'kankerverwekkend.'
Commentaar: Let op de vermenging van traditioneel voedsel, dat al duizenden jaren wordt geconsumeerd, met petrochemische producten.
Zoete wetenschap
Aspartaam is 200 keer zoeter dan suiker en wordt wereldwijd in meer dan 6.000 producten gebruikt, waaronder dieetdrankjes, kauwgom, tandpasta en kauwvitaminen. Het werd door de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA) in 1974 goedgekeurd als zoetstof en in 1981 stelde het JECFA een aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) van 40 milligram per kilogram lichaamsgewicht vast. Voor een gemiddelde volwassene komt dit neer op ongeveer 2800 milligram per dag - wat gelijk staat aan 9-14 blikjes light frisdrank.
De kunstmatige zoetstof is de afgelopen vier decennia het onderwerp geweest van verschillende controverses, waarin het in verband werd gebracht met een verhoogd risico op kanker en andere gezondheidsproblemen. Maar herevaluaties door de FDA en de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) hebben onvoldoende bewijs gevonden om de ADI te verlagen.
Commentaar: Dus wie oefende druk uit op de FDA en EFSA?
In 2019 heeft een adviesgroep van het IARC een beoordeling met hoge prioriteit aanbevolen van een reeks stoffen, waaronder aspartaam, op basis van nieuw wetenschappelijk bewijs. Het bewijs van het IARC voor een verband tussen aspartaam en leverkanker is gebaseerd op drie onderzoeken waarin de consumptie van kunstmatig gezoete dranken werd onderzocht.
Een van deze onderzoeken, dat in 2014 online werd gepubliceerd, volgde 477.206 deelnemers in 10 Europese landen gedurende meer dan 11 jaar en toonde aan dat de consumptie van gezoete frisdranken, waaronder die met aspartaam, in verband werd gebracht met een verhoogd risico op een vorm van leverkanker die hepatocellulair carcinoom wordt genoemd1. Een onderzoek uit 2022 in de VS toonde aan, dat de consumptie van kunstmatig gezoete dranken in verband werd gebracht met leverkanker bij mensen met diabetes2. De derde studie, waarbij tussen 1982 en 2016 934.777 mensen in de VS betrokken waren, stelde een hoger risico op alvleesklierkanker vast bij mannen en vrouwen die kunstmatig gezoete dranken consumeerden.
Deze onderzoeken hanteerden het drinken van kunstmatig gezoete dranken als substituut voor de blootstelling aan aspartaam. Zulke benaderingen zijn vrij betrouwbaar, maar geven niet altijd een precieze meting van de inname, volgens Mathilde Touvier, epidemioloog bij het Franse Nationale Instituut voor Gezondheid en Medisch Onderzoek in Parijs.
Touvier is co-auteur van een ander onderzoek dat is opgenomen in de beoordeling van het IARC, waarin de inname van aspartaam uit verschillende voedselbronnen, waaronder frisdranken, zuivelproducten en tafelzoetstoffen, werd onderzocht. Uit het onderzoek bleek dat onder 102.865 volwassenen in Frankrijk, degenen die grotere hoeveelheden aspartaam consumeerden (maar minder dan de aanbevolen ADI) een verhoogd risico hadden op borstkanker en aan obesitas gerelateerde vormen van kanker3.
Het onderzoek laat "een statistisch significant verhoogd risico zien, dat betrouwbaar is voor veel gevoeligheidsanalyses," zegt Touvier. Maar "het was op dit moment statistisch niet sterk genoeg om leverkanker te onderzoeken."
Niet altijd betrouwbaar
Het JECFA evalueerde ook studies die aspartaam in verband brachten met lever-, borst- en bloedkanker, maar stelde dat de bevindingen niet consistent waren. De studies hadden beperkingen in de opzet, konden geen verwarrende factoren uitsluiten, of waren afhankelijk van zelfrapportage van de dagelijkse inname van aspartaam via de voeding.
"Voedingsgegevens zijn niet altijd het meest betrouwbaar. We krijgen aspartaam niet alleen binnen als een enkelvoudig middel. Het maakt deel uit van een combinatie van chemicaliën en andere dingen," zegt William Dahut, wetenschappelijk hoofdmedewerker van de American Cancer Society, die in Bethesda, Maryland, gevestigd is.
In het lichaam breekt de zoetstof af in drie metabolieten: fenylalanine, asparaginezuur en methanol. "Deze drie moleculen worden ook gevonden bij de inname van andere voedingsmiddelen of dranken," zegt Branca. Dit maakt het onmogelijk om aspartaam in bloedtesten te detecteren. "Dat beperkt ons vermogen om de effecten ervan te begrijpen."
Methanol is mogelijk kankerverwekkend omdat het wordt gemetaboliseerd tot mierenzuur, dat DNA kan beschadigen. "Als je genoeg methanol hebt, beschadigt het de lever en ontstaat er een risico op leverkanker," zegt Paul Pharoah, kankerepidemioloog aan het Cedars-Sinai Medical Center in Los Angeles. Maar de hoeveelheid methanol die vrijkomt bij het afbreken van aspartaam is minimaal, voegt hij eraan toe.
Er is meer onderzoek nodig om de invloed van aspartaam op metabolische processen te onderzoeken, evenals het verband met andere ziekten, zegt het IARC. "Dit onderzoek zal tevens nieuw bewijsmateriaal toevoegen aan het totaalbeeld," voegt Touvier toe.
ReferencesVerwijzingen
- Stepien, M. et al. Eur. J. Nutr. 55, 7-20 (2016).Article PubMed Google Scholar
- Jones, G. S. et al. Cancer Epidemiol. 79, 102201 (2022).Article PubMed Google Scholar
- Debras, C. et al. PloS Med. 19, e1003950 (2022).Article PubMed Google Scholar
Commentaar: Er bestaat een enorme hoeveelheid onderzoek dat de gevaren van aspartaam en andere chemische zoetstoffen duidelijk aantoont. Die onderzoeken zijn alleen niet afkomstig van de goedgekeurde bronnen. Big Farma en Big Ag slagen erin om deze onderzoeken uit de reguliere media te houden.