Een ongebruikelijke afname van de sterkte van het aardmagnetisch veld tussen 591 en 565 miljoen jaar geleden viel samen met een aanzienlijke toename van het zuurstofgehalte in de atmosfeer en oceanen, volgens een onderzoeksdocument dat gepubliceerd werd in Communications Earth & Environment. De auteurs stellen dat de verzwakking van het magnetisch veld kan hebben geleid tot de toename van zuurstof, waarvan wordt aangenomen dat het de evolutie van enkele van de vroegste complexe organismen ondersteunde.

Tussen 600 en 540 miljoen jaar geleden bestond het leven op aarde uit ongewerfelde organismen, die bekend staan als de Ediacarische fauna, de vroegst bekende complexe meercellige dieren. Uit het fossielenbestand blijkt dat deze organismen zich tussen 575 en 565 miljoen jaar geleden aanzienlijk diversifieerden qua complexiteit en soort. Eerder onderzoek suggereerde dat deze diversificatie verband houdt met een aanzienlijke toename van het zuurstofgehalte in de atmosfeer en in de oceanen tijdens dezelfde periode. Het is echter nog niet duidelijk waarom deze zuurstoftoename plaatsvond.

De twee feiten die in de vorige hoofdstukken uiteengezet werden, 1/ virussen die door kometen worden meegevoerd en 2/ virussen die in de bovenste lagen van de atmosfeer in het kielzog van komeetlichamen naar de aarde worden meegevoerd, verduidelijken de oorsprong van virussen niet volledig: hoe kwamen virussen in kometen terecht en waardoor wordt hun hoge concentratie in de bovenste lagen van de atmosfeer verklaard? En vooral, waar komen virussen uiteindelijk vandaan?

Verschillende wetenschappers hebben geprobeerd deze kwestie op te helderen door een buitenaardse oorsprong van virussen te suggereren. De hypothese die ze ontwikkelden wordt panspermie genoemd en suggereert dat leven in de vorm van virussen van andere planeten afkomstig is:

Wat we tot nu toe weten over virussen is het volgende: we vinden ze waarschijnlijk op andere planeten waar leven is; hoewel sommige virussen extreem gastheerspecifiek zijn, kunnen veel virussen honderden verschillende gastheersoorten gebruiken; virussen komen voor in de meest extreme omgevingen op onze planeet; hoewel veel virussen niet lang overleven buiten hun gastheer, kunnen sommige lang overleven, vooral in koude omgevingen. Als onderdeel van onze zoektocht naar buitenaards leven, moeten we ook op zoek naar virussen; en hoewel niet elk ontdekt virus een bedreiging vormt, bestaat de mogelijkheid dat we een virus tegenkomen dat in staat is om meerdere celtypen te penetreren, en elk potentieel contact met zo'n organisme moet dienovereenkomstig worden behandeld.^[1]

Een subcategorie van "panspermie"^[2] is "lithopanspermie." Volgens deze theorie kwam het leven specifiek naar de aarde via micro-organismen die in verband worden gebracht met meteorieten:

Bovendien kunnen sporen van Bacillus subtilis, indien beschermd tegen ultraviolet zonlicht, tot 6 jaar in de ruimte overleven, vooral als ze in klei of meteorietpoeder (kunstmatige meteorieten) worden geplaatst. Deze gegevens ondersteunen de mogelijkheid van interplanetaire overdracht van micro-organismen binnen meteorieten, de zogenaamde lithopanspermia-hypothese.^[3]

Het bovenstaande citaat neemt het voorbeeld van een bacterie, maar is ook van toepassing op virussen. Volgens Wickramasinghe zijn virussen afkomstig van oude planeten en werden vervolgens door komeetlichamen, die leven op aarde voortbrachten, naar de aarde getransporteerd:

Virusdeeltjes werden aangetroffen in clusters van een enorme reeks microfossielen, vergelijkbaar met methanogenen en archaea, in de Murchison-meteoriet. Deze meteoriet is zo oud dat hij dateert van voor het ontstaan van het zonnestelsel en mogelijk afkomstig is van een planeet die rond de moederster draait waaruit onze zon is ontstaan.^[4]

Nvidia, het techbedrijf dat voor de lol beursrecords aan diggelen sloeg, heeft een nieuw project aangekondigd dat de wereld een stap dichter bij mensachtige robots zal brengen. Het project wordt GR00T (Generalist Robot 00 Technology) genoemd.

Tijdens de Nvidia GTC 2024 kondigde het bedrijf aan dat het zal helpen bij de ontwikkeling van een nieuwe generatie robots die slimmer en efficiënter zullen zijn dan ooit tevoren.

Wat dit tot een interessante onderneming maakt, is dat de robots van mensen zullen leren - de manier waarop ze bewegen, praten en denken zal worden geleerd door ons te observeren.

De ontdekking van micro-organismen - waaronder virussen - in de bovenste laag van de atmosfeer kwam voor de officiële wetenschap onverwacht, omdat de tropopauze, die als barrière fungeert, er normaal gesproken voor zorgt dat deze niet van de onderste laag van de atmosfeer naar de bovenste laag kunnen worden getransporteerd:

De tropopauze fungeert als een barrière voor de vrije beweging van deeltjes boven 17 km, waardoor dergelijk transport van de aarde naar de stratosfeer erg moeilijk is^[1].

Wetenschappers hebben in Antarctisch ijs een vreemd verband ontdekt tussen vroegere niveaus van kooldioxide in de atmosfeer en eeuwenlange wereldwijde pandemieën. Dit herinnert ons eraan hoe gemakkelijk de mens - of het gebrek daaraan - vorm kan geven aan de planeet aarde.

Luchtbellen in oeroud ijs zijn als piepkleine tijdcapsules, die minuscule gasmonsters bevatten van atmosferen van duizenden of zelfs miljoenen jaren geleden.

De beste gegevens over de afgelopen 2.000 jaar zijn afkomstig uit slechts twee ijskernen die van grote invloed waren op modelstudies naar het klimaat en de koolstofcycli vanaf de gangbare jaartelling: de Law Dome, een Antarctische 'ijsheuvel,' en de West Antarctic Ice Sheet (WAIS) Divide ijskernen.

Vorige maand, in het februarinummer van de Kosmographia Nieuwsbrief van 2024, berichtte ik over nieuw onderzoek dat een serie grootschalige vulkanische gebeurtenissen, waaruit de Centraal-Atlantische magmatische provincie (CAMP) en de Siberische Trappen ontstonden, in verband bracht met periodes van massa-extincties. Op 8 februari werd er nog een wetenschappelijk onderzoeksdocument gepubliceerd in het tijdschrift Global and Planetary Change, dat de correlaties tussen massa-extincties met gigantische vulkaanuitbarstingen en catastrofale kosmische inslagen verder ondersteunt. De hoofdauteur van het document is Michael Rampino, die al tientallen jaren een vooraanstaande rol speelt in het onderzoek naar catastrofale gebeurtenissen die zich in onze geschiedenis hebben voorgedaan. Ik volg zijn werk al sinds het begin van de jaren 1980 en heb veel respect voor hem omdat hij als wetenschapper bereid is om verder dan de gevestigde denkmodellen met betrekking tot de aardse geschiedenis te denken. De samenvatting van het document begint met:

"We ontdekten dat grootschalige vulkanische afzettingen (large igneous province (LIP)-vulkanisme), voornamelijk continentale vloedbasalten (CFB's), samen met de grootste buitenaardse inslagen significante correlaties vertonen met massa-extinctiegebeurtenissen ten tijde van het Phanerozoïcum. De data van de 6 grote mariene massa-extincties (≥ 40% extinctie van geslachten) over de afgelopen 541 miljoen jaar ̶ het Laat-Ordovicium (~444 Ma), Laat-Devoon (~ 372 Ma), Laat-Guadalupien (~259 Ma), Laat-Perm (~ 252 Ma), Laat-Trias (~201 Ma), en Laat-Krijt (66 Ma) - zijn significant gecorreleerd met hoge kwaliteit zirkoon U-Pb - en 40Ar/39Ar dateringen van 6 continentale vloedbasalten (CFBs) ̶ de Cape St. Mary's, Viluy, Emeishan, Siberisch, CAMP en de Deccan Traps."

Zirkoon U-Pb datering (Uranium-lood) is een veelgebruikte methode voor het dateren van metamorfe gesteenten, waarbij meestal een thermische ionisatie-massaspectrometer wordt gebruikt. Zirkoon wordt gebruikt omdat het, wanneer het zich vormt, uranium- en thoriumatomen in zijn kristalstructuur opneemt, maar lood afstoot, dus als lood in een zirkoonkristal wordt aangetroffen, is het radiogeen, wat betekent dat het door radioactief verval ontstaat. Met argondatering kunnen argonisotopen van een enkele mineraalkorrel worden gemeten. De verhouding tussen Argon 40 en Argon 39 levert de leeftijd van het monster op.

De extincties die we hierboven noemden, worden beschouwd als belangrijke gebeurtenissen uit de geschiedenis van het leven op aarde. Er hebben ook een aantal minder ernstige extincties plaatsgevonden, hoewel deze gebeurtenissen wat moeilijker te onderscheiden zijn in de geologische/paleontologische gegevens. Toch kan er een verband worden gelegd tussen deze uitstervingen en vulkaanuitbarstingen en kosmische inslagen.

In dit hoofdstuk gebruiken we de begrippen materiaal dat van kometen afkomstig is en meteoritisch materiaal door elkaar, omdat meteorieten, vooral koolstofhoudende chondrieten, voortkomen uit niet-vluchtige emissies van kometen^[1].

Tot nu toe hebben we vastgesteld dat komeetgebeurtenissen de oorzaak waren van de meeste, zo niet alle, massa-extincties en waarschijnlijk ook van de twee ernstigste pandemieën uit de geschiedenis. De twee epidemieën werden, net als bij massa-extincties die werden gevolgd door explosies van leven, gevolgd door een sprong voorwaarts in de beschaving.

Gezien de centrale rol van virussen in de genetische code van levensvormen (zoals aangetoond in het vorige deel^[2]), vermoeden we dat de instroom van nieuwe virussen de evolutionaire sprongen veroorzaakte die plaatsvonden na de door kometen veroorzaakte massa-extincties.

Maar hoe kunnen we zo'n sterke associatie tussen kometen en virussen verklaren? Kan materiaal dat afkomstig is van kometen virussen met zich meedragen? Kunnen virussen zelfs de extreme omstandigheden van een komeetreis "overleven?" Dit hoofdstuk geeft antwoorden op deze vragen.

De pest van Justinianus en de Zwarte Dood vertonen veel overeenkomsten:

- ze ontstonden in tijden van grootschalige onderdrukking;
- ze werden waarschijnlijk veroorzaakt door pokkenachtige virussen;
- ze deden zich voor in een periode van komeetactiviteit en daarmee gepaard gaande rampen en weersveranderingen;
- ze hielden ongeveer drie eeuwen aan;
- ze veroorzaakten tientallen miljoenen doden;
- ze brachten vrijwel onmiddellijk grote sprongen voorwaarts in de beschaving teweeg.

Is het louter toevallig dat de reeks gebeurtenissen die de twee plagen kenmerkt zo sterk lijkt op de aaneenschakeling van gebeurtenissen bij door kometen veroorzaakte massa-extincties en de daaropvolgende door virussen veroorzaakte explosie van leven?

Was het van kometen afkomstige virus dat de twee grote epidemieën had veroorzaakt ook verantwoordelijk voor de sprong voorwaarts in beschaving die door de overlevenden werd gemaakt? Kunnen we een vergelijking maken, weliswaar op een andere schaal, tussen individueel-specifieke epidemieën die door een komeetvirus worden veroorzaakt en soortspecifieke massa-extincties die door soortgelijke komeetvirussen worden veroorzaakt? Zijn de evolutionaire sprongen die volgen op massa-extincties vergelijkbaar met de voorwaartse sprongen in beschaving die volgen op epidemieën bij mensen en de bijna-uitsterving die daardoor wordt teweeggebracht?

Een "potentieel gevaarlijke" asteroïde ter grootte van een voetbalstadion zal vrijdag (2 februari) veilig langs de aarde zoeven om zo het dichtst bij onze planeet te komen sinds meer dan 100 jaar. Het zal nog minstens een paar eeuwen duren voordat de ruimterots weer zo dicht bij ons in de buurt komt.

De enorme asteroïde, die 2008 OS7 wordt genoemd, heeft een doorsnede van zo'n 271 meter en zal volgens NASA's Jet Propulsion Laboratory (JPL) de aarde passeren op een afstand van 2,85 miljoen kilometer. Dat is meer dan zeven keer de afstand van de maan tot de aarde.

Dankzij een livestream van The Virtual Telescope Project, die op 2 februari om 19.00 uur Nederlandse tijd begint, kunt u de fly-by van de asteroïde zelf bekijken.

Bij het passeren van de aarde zal de asteroïde volgens JPL een snelheid van rond de 66.000 km/u bereiken.

Omstandigheden voorafgaand aan de Zwarte Dood

De onderdrukking die tijdens de beginperiode van de Zwarte Dood gaande was, vertoonde veel gelijkenis met wat er voorafgaand aan de pest van Justinianus had plaatsgevonden.

Aan het begin van de 13e eeuw werd hoofse liefde door de kerk als ketterij veroordeeld^[1]. In 1209 lanceerde paus Innocentius III, gesteund door de Franse monarchie, een kruistocht tegen de Katharen.^[2] In 1229 werd de inquisitie ingesteld.^[3] Tijdens de barbaarse jaren die volgden, werden een miljoen^[4] onschuldige Fransen^[5] alsmede de gehele Occitaanse cultuur, een van de bakermatten van het paleochristendom, vernietigd.

In 1252 legaliseerde paus Innocentius martelpraktijken.^[6] De inquisitie teisterde Europa en eiste honderdduizenden slachtoffers^[7], terwijl de 7e, 8e en 9e kruistochten tegen 'ongelovigen' werden gevoerd. Vervolgens eindigde rond het jaar 1300 het middeleeuwse klimaatoptimum, dat plaatsmaakte voor de Kleine IJstijd, waarbij rampspoed zich steeds vaker en heviger voordeed.^[8] In 1321 werd de laatste Kathaar, Guillaume Belibast^[9], op de brandstapel gegooid. In 1343 vaardigde paus Clemens VI een pauselijke bul uit die de basis legde voor de uitgifte van aflaten^[10]. Vijf jaar later, in 1348, werd Europa getroffen door de Zwarte Dood.^[11] Deze plaag zou uiteindelijk tot de dood van honderden miljoenen mensen leiden.^[12]