Commentaar: Hieronder volgt de transcriptie van een video uit George Simons Character Matters-serie, waarin hij ingaat op wat volgens hem het grootste probleem van onze tijd wordt genoemd, karakterstoornissen, oftewel pathologie, en dat het in onze moderne tijden ernstig ontbreekt aan de ontwikkeling van een oprecht karakter.
Introductie
Hallo, ik ben Dr. George Simon en ik heet u van harte welkom bij een nieuwe editie van Character Matters. In deze uitzending praten we over alles wat te maken heeft met karakter en karakterstoornissen. En in de vorige paar afleveringen hebben we het gehad over, wat ik in het nieuwe boek over dit onderwerp noem, het tweede gebod van het karakter, dat te maken heeft met het overwinnen van elk gevoel van menen ergens aanspraak op te kunnen maken, alsmede het ontwikkelen van een diep gevoel van dankbaarheid en de daaruit voortvloeiende verplichtingen die voortkomen uit het zich inherent schuldig voelen voor de vele geschenken die we hebben maar die eigenlijk onverdiend zijn.
Vandaag wil ik me iets meer richten op enkele obstakels die er - vooral in onze tijd - bestaan als het gaat om het gevoel van dankbaarheid. En de reden dat ik er wat tijd aan wil besteden is dat het onderzoek naar dankbaarheid, dat werd uitgevoerd door verschillende onderzoekers van de Universiteit van Californië in Berkeley - en anderen in samenwerking met de hoofdonderzoeker Robert Emmons, die verschillende boeken over dit onderwerp heeft geschreven, zeer duidelijk is. Dankbaarheid, zo blijkt, is heel goed en wel op veel verschillende manieren.
Obstakels die dankbaarheid in de weg staan
Tegenwoordig, in onze cultuur van het menen ergens aanspraak op te kunnen maken, is het heel moeilijk om gevoelens van dankbaarheid te ontwikkelen. Maar het onderzoek wijst duidelijk uit dat dankbaarheid goed voor ons is. En zoals de rijmende zin [in het Engels] suggereert, is dankbaarheid puur een kwestie van houding. Je hoeft geen waslijst in je hoofd te maken van alle dingen waar je van geniet en waar je dankbaar voor kunt zijn; dankbaarheid is meer een diepgewortelde houding van hoe we het leven en het volkomen onverdiende geschenk dat het is, kunnen benaderen.
En in mijn nieuwe boek staat als het ware het tweede gebod: we hebben nergens recht op. Ons hele bestaan is een volkomen onverdiend geschenk. Er bestaan heel wat belemmeringen die een dankbaarheidsgevoel in de weg staan, niet in de laatste plaats het feit dat wij mensen op deze wereld komen en een groot deel van ons leven in overeenstemming leven met wat Freud het Genotsprincipe noemde. En dat komt simpelweg hierop neer: vanaf het moment dat we beginnen met ademen, brengen we een zekere angst voor het bestaan met ons mee. Dit is een koude, vijandige, potentieel wrede plek. En totdat we voor het eerst enige verlichting, troost en plezier ervaren, zijn we bang voor de gehele ervaring.
Voor iedereen begint dit al vanaf de eerste uren na de geboorte. We komen vanuit een veilige plek - over het algemeen - maar sommigen waren niet zo bevoorrecht. Sommigen liepen in de baarmoeder verschillende soorten trauma's op door wat onze dragers hebben meegemaakt of zichzelf hebben aangedaan. Maar over het algemeen komen we uit een comfortabele omgeving en worden we in een wereld geduwd die koud, wreed en potentieel gevaarlijk is, en dat vinden we niet prettig. In feite beginnen de meesten van ons te huilen zodra we arriveren, terwijl sommigen eerst wat klapjes moeten krijgen om hun longetjes leeg te maken voordat ze gaan huilen.
En we worden pas rustig als we getroost worden. Totdat we ons eerste pleziertje proeven. En zolang het leven per saldo plezierig is, willen we leven. Wanneer het leven te pijnlijk wordt of verstoken raakt van vreugde, wanneer we het vermogen om plezier te ervaren hebben verloren - in de psychologie noemen we dat Anhedonie - zouden de meesten van ons er eigenlijk liever niet meer zijn. Wij zijn als mens gedurende het grootste deel van ons leven afgestemd op het genotsprincipe.
Hopelijk komen we op een bepaald moment in onze karakter-, emotionele - en psychologische ontwikkeling, en vooral in onze spirituele ontwikkeling, tot waardering en eerbied voor dit prachtige geschenk en omarmen het voor wat het is - inclusief pijn. Maar voor de meesten van ons, vooral in deze tijden vol karakterstoornissen, in deze tijden van het massaal menen aanspraak te kunnen maken op iets, waarin bijna alles wat ooit beschouwd werd als een voorrecht of iets dat verdiend moest worden, tegenwoordig beschouwd wordt als een recht, eenvoudigweg omdat we ademen.
Het is moeilijk om enige dankbaarheid te voelen. Het is moeilijk om ons dankbaar te voelen en in onze afstemming op het genotsprincipe zullen we in feite onze levenslust opgeven, tenzij we genoeg krijgen van de dingen waarvan we denken dat ze ons gelukkig maken, of waarvan we geloven dat ze ons gelukkig maken of ons behagen of troost bieden.
Mature karakters zijn het genotsprincipe ontstegen, maar mature karakters zijn zeldzaam in onze tijden van meer wijdverspreide karakterstoornissen. En onze cultuur van het ergens recht op menen te hebben, heeft daar veel mee te maken. Dat is een van de factoren die het moeilijk maakt voor mensen om ruimte in hun hart te vinden voor dankbaarheid. Maar er is nog een andere, en dat is de perceptie dat men zich benadeeld voelt of dat bepaalde dingen hem ontzegd worden. Of die perceptie nu objectief geldig is of niet. Sommige mensen worden - buiten hun schuld om - geboren in omstandigheden die werkelijk verdorven zijn en zij worden beroofd van veel van de dingen die de meesten van ons zijn gaan verwachten op het gebied van materieel comfort en de geneugten des levens.
En het is heel begrijpelijk dat mensen die in dat soort omgevingen zijn opgegroeid en die ontbering, misbruik, verwaarlozing, onveilige omgevingen en trauma's hebben meegemaakt, noodzakelijkerwijs een tamelijk negatieve kijk op het leven zelf hebben en daarom zo vastbesloten zijn om alle mogelijke genoegens te bemachtigen, ook al zijn die slechts tijdelijk en zelfs al zijn die uiteindelijk zelfdestructief, omdat ze gewoon niet weten dat het leven beter kan zijn. Ze verwachten een oneerlijke behandeling van de wereld, van hun verzorgers. Ze verwachten ontberingen en raken afgestompt. Ik zei net dat dankbaarheid een kwestie van houding is. Het is moeilijk om zo'n houding te cultiveren als je ondergedompeld bent in een sfeer van gevaar, misbruik, verwaarlozing, ontbering, enz.
Overdaad
De andere grote belemmering om ons dankbaar te voelen en een juiste houding aan te nemen ten opzichte van de vele geschenken die we hebben, is overdaad. We kunnen te veel verwachten. We kunnen te veel krijgen alleen maar omdat we ademen. We kunnen verwend raken. We leven in een tijdperk van overvloed en belanden soms ook in een sfeer van toegeeflijkheid en verzoening. We kunnen zoveel verwachten dat we te gemakkelijk depressief worden, te ongelukkig en te ontevreden met het leven als we niet meer krijgen. We hebben zulke hoge verwachtingen dat de geringste teleurstelling of de geringste mate van onthouding ons tot razernij brengt. Dus, niet enkel ontbering kan ervoor zorgen dat we moeite hebben met gevoelens van dankbaarheid, maar ook overdaad. En dit is tenslotte het tijdperk van zowel het menen ergens aanspraak op te kunnen maken als overdaad. En dat eist zijn tol.
Dus dat is een andere factor die in onze tijd bijdraagt aan het feit dat sommige mensen moeite hebben om voorbij dit ongezonde, strikte vasthouden aan het Genotsprincipe te bewegen. Het ligt ook ten grondslag aan veel van onze verslavingsziekten. Zoveel mensen proberen de leegtes in zichzelf te vullen - de diepe emotionele leegte die ze ervaren - het diepe verlies van waardering voor het leven zelf - zoveel mensen proberen die leegte te vullen met korte termijn- en hedonistische bezigheden.
Het genotsprincipe
Soms kan dat een seksuele verslaving zijn, een pornoverslaving, een verslaving aan drugs of alcohol. Alles om de bestaande emotionele leegte te vullen zolang mensen verbonden blijven met het genotsprincipe. Er is een grote mate van maturiteit van karakter nodig om voorbij een leven volgens het genotsprincipe te bewegen. Er is een grote mate van maturiteit van karakter nodig om in ons hart ruimte te vinden voor dankbaarheid, zelfs temidden van de onvermijdelijke klappen en dreunen van het leven. Er is veel voor nodig om ruimte te vinden voor dankbaarheid, zelfs als we te maken hebben met pijn en tegenspoed.
Maar het onderzoek hierover is duidelijk: geen enkel verslavend gedrag, hoe plezierig het op dat moment ook lijkt, hoezeer het ook even troost lijkt te brengen op dat moment - geen van die dingen is blijvend en leiden alle tot een dood die erger is dan de fysieke dood. Ze leiden tot een geestelijke dood. Want het leven is nauwelijks een bestaan te noemen wanneer men de volgende high najaagt en zich tussendoor ellendig voelt. Dat is niet echt leven. En het onderzoek is duidelijk, het leven hoeft geen pretje te zijn om ons dankbaar te voelen.
We hebben hier op zeer methodische wijze naar gekeken. Je zou denken dat een comfortabel leven, of een leven met veel vreugdevolle mogelijkheden, er vanzelf toe leidt dat mensen gemakkelijker dankbaarheid in hun hart vinden. Dat we gemakkelijker dankbaar zouden zijn. Maar het onderzoek wijst op het tegenovergestelde, want soms hebben mensen gewoon nooit genoeg. En als ze eraan gewend zijn - in dit tijdperk van het overal maar aanspraak op menen te kunnen maken - veel te hebben, willen ze altijd meer. Die emotionele leegte, die leegte van binnen is er nog steeds, op zoek naar opvulling. En die bestaat niet.
Integendeel, het onderzoek suggereert - en mijn ervaring heeft me dit ook geleerd bij het werken met zoveel mensen door de jaren heen - als we ruimte maken om dankbaar te zijn voor zelfs de weinige kleine dingen die we hebben, en als we ruimte vinden in ons hart om dankbaar te zijn voor dit prachtige geschenk van het bestaan, ook al brengt het onvermijdelijke periodes van pijn en ontbering met zich mee, als we daar ruimte voor maken in ons hart, wordt het leven beter. Het wordt rijker. En hoe dankbaarder we zijn, hoe meer ruimte er in ons hart vrijkomt.
Dankbaarheid vereist dus oefening, net als elk ander positief gedrag, en we kennen het verband tussen onze manier van denken, onze gevoelstoestanden, onze houding - we kennen het verband tussen die dingen en ons gedrag. Als we de juiste houding aannemen, als we de juiste gevoelstoestanden en de juiste denkpatronen hebben, sluit ons gedrag daarop aan. Dus als die gevoelstoestanden, houdingen en denkpatronen positief zijn, resulteert dat in positief gedrag. Maar het werkt ook andersom. Wanneer we positief gedrag vertonen - zelfs wanneer het moeilijk is, zelfs wanneer we dat niet willen, zelfs wanneer we het niet echt in ons hart voelen omdat we een moeilijke periode hebben doorgemaakt - wanneer we dankbaarheid betrachten en uiten, veranderen onze houdingen, denkpatronen en gevoelens daadwerkelijk.
En zoals ik al zo vaak heb gezegd in vele workshops, waarbij ik een beroemd axioma herhaal dat ik niet heb bedacht maar dat het waard is om steeds weer te herhalen - het is veel krachtiger, effectiever en gemakkelijker om te handelen naar een nieuwe manier van denken dan om te denken naar een nieuwe manier van handelen. En dit is waarschijnlijk de grootste fout die de meeste therapeuten maken bij het werken met mensen die met allerlei problemen worstelen. De meeste therapeuten besteden een heleboel tijd en energie aan pogingen om mensen anders naar dingen te laten kijken, mensen anders te laten denken, in de hoop dat door anders te kijken, te denken en te beschouwen, het gedrag zal veranderen. Maar eigenlijk werkt het beter in omgekeerde richting.
Elke therapeut die zinvolle hulp wil bieden, zou mensen moeten aanmoedigen en stimuleren de dingen anders te doen. Want als je dezelfde dingen blijft doen, krijg je dezelfde resultaten. En als je je met meer dankbaarheid en eerbied voor dit wonderbaarlijke geschenk gaat gedragen, zelfs temidden van pijn en tegenspoed, zul je verbaasd zijn over wat er in je hart verandert.
Ik weet dat sommige mensen geneigd zullen zijn mijn woorden te bagatelliseren, maar mensen die mij en mijn werk kennen, en mijn karakter zelf hebben beoordeeld, weten dat ik niet alleen spreek vanuit een schat aan ervaring, maar vanuit wat ik weet dat op waarheid berust in de diepste krochten van mijn ziel. Dus ik hoop dat u dit gebod waar ik het over had serieus neemt. En ik hoop dat u inziet dat, hoewel wijsgeren door de eeuwen heen deze boodschap hebben uitgedragen, het empirisch onderzoek deze boodschap eveneens stevig ondersteunt.
Het is niet alleen goed voor u om uw zegeningen te tellen. Dat is ook goed voor u. Zelfs te midden van pijn en ontberingen. Maar het is ook goed om met dankbaarheid te handelen en elke dag aan te grijpen als een nieuwe kans om te groeien en het echte leven te ervaren. En dat kunnen we niet als we afgestemd blijven op het genotsprincipe, dat we elke keer als we pijn en tegenspoed ondervinden, somber en bitter worden. De volgende keer wil ik het specifieker hebben over bitterheid, want ik ken zoveel mensen die bezweken zijn aan een syndroom waarbij ze zich vastbijten in hun bitterheid.
Ik wil het dus meer hebben over bitterheid, hoe die zich ontwikkelt en hoe mensen zich soms kunnen overgeven en vasthouden aan hun bitterheid. We zullen uitleggen waarom dat gebeurt, maar ik denk dat onze hedonistische, op genot gerichte cultuur van het menen overal aanspraak op te kunnen maken veel te maken heeft met het grote aantal bittere mensen dat ik heb ontmoet. Iedereen kan aanvoeren dat zijn leven niet het paradijs is geweest dat hij hoopte dat het zou zijn, maar ons werd geen paradijs beloofd. Het leven is gewoon wat het is - het leven. En het gaat, noodzakelijkerwijs, gepaard met pijn en smart. Deze wereld, zoals we weten, is niet de hemel op aarde. Bij lange na niet.
Maar het biedt wel een geweldige kans om emotioneel, psychologisch en vooral spiritueel te groeien. En om betekenis te vinden en niet alleen tevreden te zijn, maar oprechte vreugde, innerlijke vrede, ware tevredenheid en vervulling te ervaren. Maar om dat te doen, moeten we verder groeien dan alleen te leven volgens het genotsprincipe. Helaas is dat in onze tijd voor te veel mensen een heel moeilijke opgave en dat gebeurt in de eerste plaats op twee manieren. Zoals ik al eerder zei, kan het gebeuren doordat iemand geboren werd in een situatie van te veel ontbering, of althans vermeende ontbering, of misschien verwaarlozing, misbruik of andere vormen van trauma. Dus komen ze uitgehongerd het leven binnen, en omdat ze de vaardigheden missen om meer verfijnde vormen van comfort te verwerven, wenden ze zich tot allerlei gedragingen die hen kortstondig genot geven, maar die uiteindelijk verslavingen worden die de leegte nooit kunnen vullen.
De andere belangrijke manier is overdaad. Te veel gaan verwachten of verwachten dat we geen moeilijkheden onder ogen hoeven te zien, dat de beproevingen van het leven ons bespaard blijven, dat alles ons aangereikt wordt, dat we niet te hard hoeven te werken, dat het niet zo'n strijd hoeft te zijn, te gemakkelijk teleurgesteld raken als we ons moeten uitsloven of opofferingen moeten doen, en het is moeilijk ons dankbaar te voelen als we denken dat we eigenlijk een beetje moeten lijden. Een beetje lijden is juist goed voor ons, maar als we ons te veel laten gaan en opgroeien in een cultuur van overal maar aanspraak op menen te kunnen maken, kunnen we dat maar moeilijk waarderen
Geen enkele hoeveelheid tijdelijk genot in ons leven kan ons brengen wat ons hart het meest begeert. We eindigen altijd met een hongergevoel. En dat is de reden waarom ik zoveel tijd heb gestoken in het herschrijven van dit boek dat eerst de voorlopige titel de Tien Geboden van Karakter droeg - ik wilde niet dat het een handboek zou worden voor al die gedragingen die iemand als fatsoenlijk mens, als persoon met een goed karakter, moet doen, maar dat het echt voedsel voor de ziel zou zijn. Geen kippensoep, maar echt beproefde gedragsprincipes om echte vreugde in het leven te brengen. Om een leven te leiden dat werkelijk de moeite waard is, dat een doel en richting heeft en innerlijke vrede brengt.
Er zijn enkele beproefde grondbeginselen die ons kunnen helpen verder te gaan dan een leven louter volgens het genotsprincipe, waarin we altijd op zoek zijn naar iets om ons te sussen en de leegte op te vullen.
Zie: https://www.youtube.com/watch?v=COMZaMVD_jM
Commentaar: Zie ook: