Op de grens tussen heldhaftige strijd en Stoïcijnse aanvaarding

Allereerst wil ik gezegd hebben dat ik de idee van vrije wil tegenover determinisme hier niet zal verdedigen. Die discussie ken ik. Waar het op neerkomt is dat het huidige determinisme een duidelijk verkeerd idee is, dat is opgebouwd aan de hand van een hele reeks onwaarheden (materialisme, neo-Darwinisme en de rest), gebruikmakend van een ontoereikend kader (analytische filosofie, materialistische wetenschap).

Trouwens, compatibilisme - de idee dat determinisme op de een of andere manier te rijmen valt met het hebben van vrije wil - is slechts dwaze huisnijverheid, uitgevonden door academici die het niet aandurven om het materialistische/deterministische kamp op hun onzin te wijzen.

Het is dus duidelijk dat we tot op zekere hoogte over Vrije Wil beschikken.

En binnen dit "tot op zekere hoogte" kunnen we de werkelijk interessante vragen vinden.

Voor eerdere bijdragen aan deze serie, zie Deel 1, Deel 2 en Deel 3.

Hoofdstuk 8 van Mattias Desmets De Psychologie van Totalitarisme (PT) vervolgt zijn bespreking van de aard van totalitair leiderschap, in het bijzonder zijn bewering dat de causaliteit van totalitarisme niet het best kan worden verklaard door hebzucht of opzettelijke samenzwering.¹ Het is veeleer een complex proces, waarvan de resultaten geconditioneerd kunnen zijn door bepaalde feiten ter plaatse (b.v. technocratische ideologie), maar die niet bedoeld zijn op de manier die velen wellicht veronderstellen, d.w.z. een groots plan waarover een groep samenzweerders het eens is geworden en dat rationeel en systematisch ten uitvoer wordt gelegd waarbij de resultaten min of meer overeenstemmen met de oorspronkelijke doelstellingen.

Desmet begint het hoofdstuk met het voorbeeld van de driehoek van Sierpinski - een fractal waar een soort orde ontstaat uit schijnbaar willekeurige stappen. Hier volgt een videodemonstratie van hoe dit werkt:

Ja Virginia, Er Is een Massavorming

In deel 1 van Psychologie van Totalitarisme (PT) beschrijft Mattias Desmet hoe de samenleving gefragmenteerd raakt en individuen van elkaar geïsoleerd raken als gevolg van het mechanistische wereldbeeld. Deel 2, dat rechtstreeks betrekking heeft op totalitarisme en de psychologische basis ervan, beschrijft het proces waardoor het wordt herenigd. Massavorming creëert een pathologische karikatuur van sociale eenheid, die niet is gebouwd op een pluraliteit van individuen maar op een Borg-achtige collectieve mentaliteit. Dit is het onderwerp van Hoofdstuk 5, "De Opkomst van de Massa's."

Volgens Desmet verklaart massavorming:

... de bereidheid van individuen om blindelings hun persoonlijke belangen op te offeren ten gunste van het collectief, radicale intolerantie voor dissidente stemmen, een paranoïde informantenmentaliteit die de overheid in staat stelt door te dringen tot in het hart van het privéleven, de merkwaardige ontvankelijkheid voor absurde pseudo-wetenschappelijke indoctrinatie en propaganda, het blind volgen van een beperkte logica die alle ethische grenzen overschrijdt (waardoor totalitarisme onverenigbaar is met religie), het verlies van alle diversiteit en creativiteit (waardoor totalitarisme de vijand is van kunst en cultuur) en intrinsieke zelfvernietiging (waardoor totalitaire systemen zichzelf uiteindelijk steevast te gronde richten). (PT, p. 91)

En onder de tekenen van een "nieuw soort (technocratisch) totalitarisme," dat vandaag de dag in opkomst is, verwijst hij naar de surveillancebevoegdheden van de veiligheidsdiensten in de wereld en de ontwikkeling in de richting van een controlemaatschappij, het verlies van privacy, de toename van "verklikken," de censuur van andersluidende stemmen, de waanzin van de QR-code, enz. In tegenstelling tot het oude totalitarisme met zijn "kopstukken" als Lenin en Hitler, worden wij geregeerd door "saaie bureaucraten en technocraten" (PT, p. 91). Hij merkt op dat het proces in de loop der tijd is geëvolueerd - van het tijdperk van de autocratieën, toen de massa's effectief door de heersers onder de duim werden gehouden, naar de grootschaliger en meer bestendige massa's van de Franse Revolutie, nog meer met de Bolsjewieken en ten slotte, met corona, "hebben we voor het eerst in de geschiedenis een punt bereikt waarop de hele wereldbevolking zich gedurende een langere periode in de greep bevindt van een massavorming" (PT, p. 93).

Sinds zijn podcasts waarin hij de hypothese van de "massavormingspsychose" met betrekking tot corona uiteenzette en de daaropvolgende aankondiging van de Engelse vertaling van het boek, verheugde ik mij zeer op het lezen van Mattias Desmets nieuwe boek: De Psychologie van Totalitarisme (PT). Desmet is praktiserend psychoanalyticus en professor in de klinische psychologie in België, en hij brengt een niveau van inzicht in zijn analyse dat bij veel andere commentatoren ernstig ontbreekt. Ik raad lezers ten zeerste aan het boek aan te schaffen. Het is een essentiële toevoeging aan de bibliotheek van ponerologie.

In deze en volgende bijdragen zal ik de belangrijkste punten van het boek samenvatten, ze vergelijken met de ideeën van Lobaczewski en reageren op de weinige punten waar ik het niet mee eens ben.

Het boek zelf bestaat uit drie gedeelten: "Wetenschap en Haar Psychologische Effecten," "Massavorming en Totalitarisme" en "Voorbij het Mechanistische Wereldbeeld." Zoals Desmet in de inleiding aangeeft:

...deel 1 en deel 3 van dit boek verwijzen slechts zijdelings naar het totalitarisme. Het is niet mijn bedoeling met dit boek de aandacht te richten op datgene wat gewoonlijk met totalitarisme wordt geassocieerd - concentratiekampen, indoctrinatie, propaganda - maar veeleer op de bredere, cultuurhistorische processen van waaruit totalitarisme voortkomt. Deze benadering stelt ons in staat ons te concentreren op wat het belangrijkst is: Totalitarisme komt voort uit ontwikkelingen en tendensen die zich voordoen in ons dagelijks leven. (PT, p. 8)

"Onthechting" klinkt ietwat intimiderend, nietwaar?

Helaas hebben de meeste mensen de neiging om deze spirituele uitdrukking te associëren met emotioneel koud en gevoelloos zijn. Maar werkelijke onthechting houdt precies het tegenovergestelde in: het stelt ons in staat om volledig in deze wereld te leven, zonder gehecht te zijn aan mensen, dingen of gedachten die lijden creëren.

De Dalai Lama zou ooit gezegd hebben:

Gehechtheid is de oorsprong, de wortel van lijden; van deswege is het de oorzaak van lijden.

Ik ben een van de meer dan 6 miljoen Canadezen die momenteel niet in een vliegtuig, trein, boot of langeafstandsbus mogen stappen om door Canada te reizen of Canada te verlaten. Per oktober 2021 werd deze regel door het federale ministerie van Vervoer ingevoerd en nu is het eind april 2022. De federale regering van Canada blijft weigeren om dit reisverbod op te heffen. Punt uit. Geen commentaar. Geen discussie. Geen debat. Naast het reisverbod van de Canadese regering, verbiedt de regering van de Verenigde Staten ons om met de auto de grens over te steken naar de VS.

Ik ben een van de meer dan 6 miljoen Canadese burgers die momenteel als politieke gevangenen worden vastgehouden. De muren van deze zeer grote gevangenis worden gevormd door de grenzen en kustlijnen van Canada. Er zijn enorme hoeveelheden land binnen de muren van deze gevangenis, zodat het voor andere Canadezen lijkt alsof we vrij zijn. Maar het reisverbod heeft muren gecreëerd die even echt aanvoelen als voorheen de Berlijnse Muur. s Nachts word ik wakker, mijn vluchtreactie geactiveerd, hart bonzend, adrenaline stromend, doodsbang. Overdag luister ik naar vrienden, buren en collega's die praten over hun recente reizen om familie in Canada te bezoeken of over vakanties in het buitenland. Velen zijn zich niet bewust van het feit dat ik een van de onzichtbare gevangenen ben. Dit stoort me nog meer dan de middernachtelijke paniekaanvallen.

In de conclusie van Iain McGilchrist's boek The Master and His Emissary, wordt de vraag gesteld:

"Hoe zou de wereld van de linker hersenhelft eruit zien als de linker hersenhelft dusdanig dominant werd, dat het er op fenomenologisch niveau in slaagde de wereld van de rechter hersenhelft min of meer volledig te onderdrukken?"

In deze serie artikelen wil ik zijn conclusie onder de loep nemen en bespreken hoezeer onze wereld zich voegt naar het perspectief van de linker hersenhelft.

Om te beginnen zouden we kunnen verwachten dat het bredere perspectief verdwijnt en dat er een beperktere, maar meer gedetailleerde kijk op de wereld voor in de plaats komt, waardoor het misschien moeilijk wordt om een samenhangend overzicht te behouden. Het ruimere perspectief zou in elk geval worden veronachtzaamd, omdat het de schijn van duidelijkheid en zekerheid zou missen waarnaar de linker hersenhelft hunkert. In het algemeen zouden de "kleine stukjes" van iets, de delen waarin het kan worden ontleed, belangrijker gaan lijken en eerder tot kennis en begrip leiden dan het geheel, dat slechts als de som der delen zou worden beschouwd.

Een steeds meer beperkte gerichte aandacht zou leiden tot een toenemende specialisatie en technisering van kennis. Dit zou er vervolgens toe leiden, dat informatie en het verzamelen van informatie in de plaats komen van kennis die door ervaring wordt verkregen. Kennis zou op haar beurt meer "echt" lijken dan wat men wijsheid zou kunnen noemen, dat te vaag zou lijken, iets dat nooit begrepen kan worden.

Men zou verwachten dat de linker hersenhelft steeds experimenten zou uitvoeren ter verfijning van details, waarin het buitengewoon bedreven is, maar dat het dienovereenkomstig blind zou zijn voor wat niet duidelijk of zeker is, of niet in het midden van het gezichtsveld in beeld kan worden gebracht. In feite zou men een enigszins afwijzende houding verwachten ten opzichte van alles wat buiten deze beperkte focus valt, omdat het simpelweg niet zou bechikken over het perspectief van de rechter hersenhelft ten opzichte van het hele plaatje.
- Iain McGilchrist, The Master and His Emissary

Blindheid voor Cluster B leidt altijd tot rampspoed

Ik dacht dat ik voor de allereerste bijdrage aan deze nieuwe Substack net zo goed een onderwerp kon kiezen dat sappig en waarschijnlijk controversieel is. Maar daar komen we zo nog op terug. Eerst een korte inleiding. Politieke ponerologie is de wetenschappelijke studie van politiek kwaad. Het is geïnspireerd op het spoor dat Dr. Andrew Lobaczewski uitzette in zijn alternatieve klassieker, Politieke Ponerologie, geschreven in 1984, maar thans relevanter dan ooit. Ik heb onlangs een nieuwe editie van het boek bewerkt om het in de huidige tijd te brengen. Als ik mijn werk hier goed doe, zult u nog steeds iets meekrijgen door alleen deze artikelen te lezen, maar ik raad u toch aan het boek te lezen voor de essentiële achtergrond die het biedt. Dus, dat gezegd hebbende, zullen we er maar meteen induiken.
Ponerogenesis behelst simpelweg de oorsprong van kwaad : de essentiële ingrediënten en stappen die nodig zijn om een taart van menselijk lijden te bakken. De belangrijkste ingrediënten: specifieke persoonlijkheidsstoornissen, vooral die met het "Cluster B"-etiket (antisociaal, narcistisch, borderline, histrionisch) en de " Duistere Drie" of " Duistere Triade" van persoonlijkheidskenmerken (psychopathie, narcisme, Machiavellianisme en sadisme). Deze "ponerogene factoren" verbinden zich met en beïnvloeden de processen van het dagelijks menselijk leven om kwaad te doen ontstaan. Philip Zimbardo's definitie is geschikt voor mijn doeleinden:

Kwaad bestaat uit opzettelijk gedrag dat onschuldige anderen schaadt, misbruikt, vernedert, ontmenselijkt of vernietigt - of het gebruik maken van autoriteit en systemische macht om anderen aan te moedigen en toe te staan dit namens jou te doen. (Het Lucifer Effect, p. 5)

'Duistere' persoonlijkheden zijn er in verschillende schakeringen, maar in de kern hebben ze allemaal de neiging om anderen meedogenloos te gebruiken voor persoonlijk gewin. Wat is het echter dat dit soort mensen werkelijk winnen? Zou een welwillende benadering van het leven en anderen nog voordeliger zijn?

Gedurende de afgelopen 15 jaar is het onderzoek naar duistere persoonlijkheidskenmerken (waaronder narcisme, psychopathie en machiavellisme) snel gegroeid. We weten nu dat deze eigenschappen gemiddeld veel duidelijker aanwezig zijn bij mannen dan bij vrouwen. We weten dat circa 1-2 procent van de algemene bevolking extreem duistere persoonlijkheidskenmerken vertoont - genoeg om de klinische drempel van een persoonlijkheidsstoornis te halen - en dat ongeveer 10-20 procent van de mensen matig verhoogde niveaus vertoont. We weten dat zelfs mensen met gematigde niveaus van duistere trekken een ravage kunnen aanrichten: ze liegen en bedriegen vaker, vertonen vaker racistische trekken en zijn vaker geweldadig ten opzichte van anderen.

Als onderzoekers hebben wij deze eigenschappen zelf bestudeerd. Maar in een poging om de uitgebreide literatuur over duistere karaktereigenschappen in evenwicht te brengen, hebben we onlangs een aanvang gemaakt om onze aandacht in plaats daarvan te richten op de lichte zijde van de menselijke persoonlijkheid - de 'alledaagse heiligen' onder ons. Deze mensen zijn oprecht geïnteresseerd in anderen en behandelen hen zonder meer goed, niet als een middel om een doel te bereiken. Zij juichen het succes van anderen toe, geloven in de fundamentele goedheid van mensen en respecteren de waardigheid van iedereen. Uit onze recente studie van meer dan 36.000 volwassenen blijkt dat deze eigenschappen veel voorkomen: ongeveer 30-50% van de mensen vertoont opvallend lichte persoonlijkheidsprofielen, afhankelijk van het gebied waar zij wonen, en deze eigenschappen komen vooral veel voor bij vrouwen.

Onderzoekers van het Trinity College Institute of Neuroscience en het Global Brain Health Institute ontdekten dat een gerichte ademhaling invloed heeft op het noradrenalineniveau, een natuurlijke chemische boodschapper in de hersenen. Noradrenaline komt vrij in de bloedbaan wanneer we nieuwsgierig, geconcentreerd of emotioneel opgewonden zijn. Het verbetert onze aandacht voor details en de algehele gezondheid van de hersenen door de groei van nieuwe neurale verbindingen te bevorderen.

Wanneer we gestrest zijn, produceren we te veel noradrenaline, waardoor het moeilijk wordt om ons te concentreren. Wanneer we ons futloos voelen, produceren we te weinig noradrenaline, waardoor we ons ook moeilijk kunnen concentreren.

De onderzoekers maten de ademhalingspatronen van de deelnemers aan het onderzoek, hun aandachtsspanne en de activiteit in een gebied van de hersenstam dat de locus coeruleus wordt genoemd - waar noradrenaline wordt aangemaakt. Ze ontdekten dat degenen die zich goed concentreerden op een veeleisende taak een betere synchronisatie hadden tussen hun ademhalingspatronen en aandacht, in tegenstelling tot degenen die zich slecht concentreerden en inconsistente ademhalingspatronen vertoonden.