"Maar ik heb helemaalgeen zin om naar gekke mensente gaan,' merkte Alice op.
"O daar is niets aan te doen,' zei de Kat, 'we zijn hier allemaal gek. Ik ben gek.Jij bent gek."
"Hoe weet u dat ik gek ben?" zei Alice.
"Dat moet je zijn,' zei de Kat, 'anders zou je niet hier gekomen zijn.'

- "De Avonturen van Alice in Wonderland" van Lewis Caroll

Wij leven in een wereld waarin de mate van desinformatie en regelrechte leugens een dusdanige omvang heeft aangenomen dat, wellicht voor de allereerste keer, de meerderheid van de westerse wereld begint te twijfelen aan haar eigen gezonde verstand en dat van haar omgeving. Het toenemende ongebreidelde wantrouwen in alles wat "gezaghebbend" is, vermengd met het wanhopige ongeloof dat "niet iedereen er toch bij betrokken kan zijn!", wiegt velen langzaam heen en weer in een steeds strakker keurslijf. "Alles in twijfel trekken" is het nieuwe motto geworden, maar zijn we wel in staat die vragen te beantwoorden?

Op dit moment is het antwoord een volmondig neen.

Bij de geboorte zijn onze hersenen als lege sponzen, klaar om nieuwe informatie op te nemen. Naarmate we opgroeien kunnen we echter een deel van wat we hebben geleerd de wijze waarop we nieuwe informatie opnemen, laten beïnvloeden.

Dit staat bekend als cognitieve vooringenomenheid dat ervoor zorgt dat we onze eigen subjectieve realiteit creëren waarin we rationaliteit en feiten negeren.

Er zijn vele soorten vooringenomenheid, maar elk ervan kan invloed hebben op de manier waarop we relaties en banen benaderen, het kan onze meningsvorming belemmeren of de manier waarop we kennis vergaren veranderen.

Wat is cognitieve vooringenomenheid?

Cognitieve vooroordelen zijn systematische fouten in het denkproces die veranderen hoe wij informatie interpreteren en beslissingen nemen.

Vooroordelen zijn te vergelijken met wegversperringen en beperkingen in de hersenen. De hersenen willen snel en gemakkelijk op hun bestemming geraken, dus nemen ze soms binnenweggetjes waardoor belangrijke verkeersborden om bij het doel te geraken gemist worden.

"Onze hersenen zijn geprogrammeerd: 'bedraad' vanaf onze geboorte op basis van onze omgeving en ervaringen. Vaak nemen we als kleine kinderen de vooroordelen over van degenen die ons opvoeden of beïnvloeden," zegt levens- en loopbaancoach Christina Renzelli.M.Ed.

"Tenzij iemand de mogelijkheid heeft om de vooroordelen van hun programmering op te merken, zijn ze zich er wellicht niet van bewust. Dit beperkt hun toegang tot de waarheid door hen in een kleine bubbel van valse informatie te houden."

Carrrière en life management consultant, Ruth Schimel, Ph.D. is het daarmee eens. Zij zegt dat we door het gebruik van vooroordelen comfort en voorspelbaarheid in de wereld vinden. Soms is alles dat we weten gebaseerd op deze vooroordelen.

Amara noemde zichzelf spiritueel genezeres, bedreven in diverse esoterische technieken, zoals holografische resonantie en cathartisch loslaatwerk. Ze leek wijs en bemoedigend. Het kostte me jaren om de achterbakse egoïst te zien die achter haar mystieke new age façade schuilging. Tegen de tijd dat ik wakker werd om de waarheid onder ogen te zien, kwam ik erachter dat ze mijn naam besmeurde bij cliënten die ik haar kant op stuurde en herkende ik hoe haar 'inspirerende mentorschap' was ontworpen om mij mijn macht te ontnemen. Toen ze probeerde me terug te lokken met haar verleidelijke ouvertures van berouw, weigerde ik toe te happen.

Deze harde les leerde ik uiteindelijk na tien jaren van vriendschap.

Mensen zoals ik, die in hun kindertijd waren klaargestoomd om narcistisch te worden, probeerden wanhopig het verraderlijke patroon te doorbreken om ten prooi te vallen aan kwaadaardige narcisten. Ondanks onze inspanningen kwamen we onvermijdelijk in een kwellende fase van herstel, waarin we de meer geraffineerde, schijnbaar altruïstische, 'speciale', succesvolle en zelfs 'spirituele' narcisten aantrokken.

Verstrikt in het nauwgezet uitwieden van de flagrante tekenen van narcisme, zoals lastercampagnes, karaktermoord en niet aflatende leugens, verloren we de subtiele genuanceerde en heimelijke manieren waarop narcisten manoeuvreren uit het oog. Wanhopig proberend om aansluiting te vinden bij vriendelijke mensen met een goed karakter, vielen we voor de verraderlijke truc van opzichtige 'goedheid' en morele superioriteit. Als magneten werden we aangetrokken tot diegenen, die zich strategisch altruïstisch en moreel gedroegen om zo de overhand over ons te krijgen.

Deze uitzonderlijk onbaatzuchtige mensen, die zeer bedreven zijn in deugdsignalering alsmede in grootspraak, staan bekend als heimelijke narcisten en ambiënte misbruikers.

Krantenkoppen met betrekking tot fitness beloven verbluffende fysieke resultaten: een steviger achterwerk, strakke buikspieren, grotere biceps. Doorbraken op het gebied van voeding zijn vergelijkbaar pakkend, met de aandacht trekkende, zij het vaak niet-authentieke - wat is eigenlijk een "superfood?"-middelen om een betere gezondheid te bereiken. Vreemd genoeg is van één onderwerp, dat gewoonlijk aan de discussie ontsnapt, keer op keer aangetoond dat het ons gezonder, slimmer en meer empathische wezens maakt: lezen.²⁰

Lezen vereist natuurlijk geduld, toewijding en vastberadenheid. Het scannen van krantenkoppen en het retweeten van spitsvondigheden maken cognitief gezien niet veel verschil. Dergelijke zoethoudertjes zijn zelfs gevaarlijk, het literaire equivalent van een suikerverslaving. Informatie verzamelen in minder dan 140 tekens betekent luiheid. De voordelen van overpeinzing door middel van een verhaal bieden een ander verhaal.

In een onlangs gepubliceerde studie stellen onderzoekers, dat het dunning-krugereffect ertoe kan leiden dat laag presterende personen hun oordelen overschatten tijdens het intuïtieve besluitvormingsproces.

Volgens de studie gepubliceerd in het tijdschrift Frontiers in Psychology op 8 april 2021 ontdekten onderzoekers, dat personen met het hoogste aantal fouten de hoogste mate van misrekening, of overmoed, vertoonden in hun werkelijke prestaties op de cognitieve reflectietest.

Onderzoekers zeggen dat studieresultaten mogelijke implicaties hebben voor het theoretische cognitieve vooroordeel, dat personen met lage capaciteiten de neiging hebben om hun werkelijke capaciteiten te overschatten, ook wel bekend als het dunning-krugereffect.

Dr. Justin Couchman, professor in de psychologie aan het Albright College en coauteur van de recente studie, zegt in een gesprek met The Debrief, dat het vermogen om juiste intuïtieve beslissingen te nemen steeds meer een van de meest cruciale vaardigheden wordt in het moderne informatietechnologietijdperk.

In dit fragment uit Raging Twenties, Great Power Politics Meets Techno-Feudalism, biedt een drietal stoïcijnen uit het oude Griekenland filosofische oppositie tegen het huidige turbokapitalisme.

In het oude Griekenland was stoïcisme popcultuur - het bereikte een niveau op een manier waar de verfijnde Platonische en Aristotelische scholen alleen maar van konden dromen. Net als de Epicuristen en de Sceptici, hadden de stoïcijnen veel te danken aan Socrates - die altijd benadrukte dat filosofie praktisch moest zijn, in staat om onze prioriteiten in het leven te veranderen.

De stoïcijnen waren erg gecharmeerd van ataraxia (vrijheid van verstoring) als de ideale toestand van onze geest. De wijze man kan onmogelijk verontrust zijn omdat de sleutel tot wijsheid is te weten waarover hij zich niet druk hoeft te maken. De stoïcijnen waren dus Socratisch - in de zin dat zij ernaar streefden om aan alleman gemoedsrust te bieden. Als een Hellenistische versie van de Tao. De grote asceet Antisthenes was een metgezel van Socrates - en een voorloper van de stoïcijnen.

De eerste stoïcijnen ontleenden hun naam aan het portaal - stoa - op de Atheense markt, waar de officiële stichter Zeno van Citium (333-262 v. Chr.) placht rond te hangen. Maar de echte man was in feite Chrysippus, een filosoof gespecialiseerd in logica en fysica, die misschien wel 705 boeken heeft geschreven maar waarvan er geen enkele bewaard is gebleven. Het Westen leerde de meest bekende stoïcijnen kennen als het Romeinse trio Seneca, Epictetus en Marcus Aurelius. Zij zijn de toonbeelden van het stoïcisme zoals wij dat vandaag kennen.

Weinig fenomenen hadden op globaal niveau zo snel een diepgaande impact als de huidige corona-uitbraak. In een mum van tijd werd het menselijk leven totaal gereorganiseerd. Hoe dit kon, wat de consequenties ervan zijn en wat we verder kunnen verwachten vragen we aan Mattias Desmet, psychotherapeut en professor klinische psychologie aan de Gentse universiteit.

Hoe staat het, bijna een jaar na het begin van de coronacrisis, met de mentale gezondheid van de bevolking?

MD: Voorlopig is er weinig cijfermateriaal dat de evolutie van mogelijke indicatoren zoals de inname van antidepressiva en anxiolytica of het aantal suïcides in kaart brengt. Maar het is vooral belangrijk om het mentale welbevinden in de coronacrisis in zijn historische continuïteit te plaatsen. De mentale gezondheid ging al decennialang achteruit. Er was al lang een gestage toename van het aantal depressies en angstproblemen en van het aantal suïcides. En de laatste jaren was er een enorme groei van ziekteverzuim omwille van psychisch lijden en burn-outs. Het jaar voor de corona-uitbraak voelde je hoe dit onbehagen nog exponentieel toenam. Dit liet voorvoelen dat de maatschappij op een kantelpunt afstevende waarbij een psychologische 'reorganisatie' van het maatschappelijke systeem zich opdrong. Met corona gebeurt dit. Men zag aanvankelijk dat mensen zonder veel over het virus te weten verschrikkelijke angstbeelden oprakelden en er een ware maatschappelijke paniekreactie ontstond. Dat gebeurt vooral als er voordien al een sterke, latente angst in een persoon of bevolking schuilt.

"Wij zijn overlevingsmachines, robotvoertuigen welke blind geprogrammeerd zijn om de egoïstische moleculen, genen genoemd, te behouden. Dit zegt Richard Dawkins in The Selfish Gene. Zijn egoïstische gentheorie, zo merkte hij in 1989 op, "is een schoolvoorbeeld geworden van orthodoxie," omdat het slechts "een logische uitwas is van het orthodoxe neo-Darwinisme, maar dan uitgedrukt als een nieuw beeld."

Het beeld is misleidend. Dawkins gelooft niet letterlijk dat genen egoïstische entiteiten zijn met een wil om zichzelf te repliceren. Als dat zo was, zouden ze als bezielende zielen zijn. In de Darwinistische wereld waarin Dawkins leeft, zijn genen geen zielen, maar slechts moleculen geregeerd door de deterministische wetten van de scheikunde. En zij zijn het resultaat van een miljoenen jaren durende reeks chemische ongelukken, beginnend met het eerste zichzelf replicerende eiwit.

Ondanks de arrogante beweringen van wetenschappers blijft de functie van genen uiterst mysterieus - en overschat. Als genen deden wat de Dawkinsen van deze wereld ons vertellen, zouden wij voor 99% identiek zijn aan chimpansees. Dat zijn we niet. Op het chemische niveau misschien, maar wij zijn geen chemische wezens. Wij zijn spirituele wezens. Het is duidelijk dat de hardware van de genetica de totaliteit van onze aangeboren voorouderlijke erfenis niet kan verklaren.

Vroeger, voordat men kennis had van DNA, duidde men de spirituele kenmerken die van generatie op generatie overgaan aan met "bloed". De idee is dat wij stamboomwezens zijn, geestelijk zowel als lichamelijk. Hoe werkt dat? Hebben wij een voorouderlijke of een raciale collectieve ziel? Hoe verklaren "bloed" of "genen" het gevoel van verwantschap dat de basis vormt van organische samenlevingen - wat Ludwig Gumplowicz het "syngenisch gevoel" noemde?

Wetenschappers hebben met succes in 'real-time' met een slapend persoon "gepraat" door in zijn dromen binnen te dringen, zo blijkt uit een nieuwe studie. Volgens de onderzoekers was het alsof je probeert te communiceren met een astronaut die zich in een andere wereld bevindt.

Dromers kunnen instructies opvolgen, eenvoudige wiskundeproblemen oplossen en ja-nee vragen beantwoorden zonder ooit wakker te worden, aldus de resultaten van vier experimenten welke donderdag (18 februari) werden beschreven in het tijdschrift Current Biology.

De onderzoekers communiceerden rechtstreeks met slapende deelnemers door hen vragen te stellen en hen te laten antwoorden door middel van oog- of gezichtsbewegingen tijdens lucide dromen - wanneer mensen zich er op zijn minst van bewust zijn dat ze dromen. (Sommige lucide dromers kunnen controleren wat er in hun dromen gebeurt.)

"Je zou verwachten dat de slapende persoon gewoon niet zou antwoorden als je zou proberen te communiceren," vertelde eerste auteur Karen Konkoly, cognitief neurowetenschapper aan de Northwestern University in Illinois, aan Live Science. Hoewel Konkoly hoopte dat de real-time communicatie zou werken, zei ze dat ze "het niet geloofde" toen iemand voor het eerst vanuit een droom antwoordde op haar vragen.

Veel van de grootste verschrikkingen uit de geschiedenis van de mensheid konden uitsluitend plaatsvinden door de vestiging en sociale handhaving van een schijnwerkelijkheid. Met dank aan de katholieke filosoof Josef Pieper en zijn belangrijke essay "Misbruik van de taal, misbruik van de macht" uit 1970 voor het begrip en de idee, kunnen we deze alternatieve realiteiten als ideologische schijnwerkelijkheden aanhalen.

Schijnwerkelijkheden zijn vals en onecht en brengen altijd tragedie en kwaad tot stand op een schaal die tenminste proportioneel is aan de reikwijdte van hun grip op de macht - dat hun hoofddoel is - op sociaal, cultureel, economisch, politiek of (voornamelijk) een combinatie van meerdere dan wel al deze gebieden. Op het moment van ontstaan en worteling in de maatschappij zijn deze schijnwerkelijkheden zo belangrijk voor de ontwikkeling en de tragedies van samenlevingen, dat het de moeite waard is om hun basiseigenschappen en structuur te schetsen, zodat ze kunnen worden geïdentificeerd en met succes kunnen worden bestreden voordat ze leiden tot sociaalpolitieke rampen - tot aan oorlog toe, inclusief genocide en zelfs de ineenstorting van de beschaving, die alle vele miljoenen levens kunnen kosten en nog vele miljoenen meer kunnen ruïneren in het vergeefse streven naar een fictie waarvan de gelovigen voldoende onverdraagzaam zijn of worden gemaakt.

De Aard van Schijnwerkelijkheden

Schijnwerkelijkheden zijn, eenvoudig gezegd, valse constructies van de werkelijkheid. Hopelijk is het duidelijk dat een van de kenmerken van een schijnwerkelijkheid is, dat een plausibel maar opzettelijk verkeerd beeld van de werkelijkheid moet worden gepresenteerd. Het zijn cultus-"werkelijkheden" in die zin, dat ze de manier vormen waarop de leden van sektes de wereld om hen heen ervaren en interpreteren in zowel sociaal als in materieel opzicht. We moeten onmiddellijk erkennen dat deze opzettelijk verkeerde interpretaties van de werkelijkheid twee verwante functies dienen. Ten eerste zijn ze bedoeld om de wereld om te vormen teneinde een kleine deel van de mensen, dat lijdt onder pathologische beperkingen van hun mogelijkheden om met de werkelijkheid zoals die is om te gaan, van dienst te zijn. Ten tweede zijn ze bedoeld om alle andere analyses en drijfveren te vervangen door macht, die deze essentieel of functioneel psychopathische individuen zal verdraaien en vervormen zoals het hen uitkomt, zolang hun schijnwerkelijke regime kan voortduren.