kerncentrale
© UnknownDuitse kerncentrale
Duitsland staat op het punt zijn laatste drie kerncentrales te sluiten. Voor de Groene Partij van het land is dit de verwezenlijking van een lang gekoesterde droom. Ondertussen beleeft kernenergie in Azië een opleving, ondanks Fukushima.

Eind maart maakte de Duitse minister van Milieu Steffi Lemke van de Groene Partij met een paar woorden een einde aan een conflict dat het land al jarenlang in spanning houdt:
"De risico's van kernenergie zijn uiteindelijk oncontroleerbaar; daarom maakt de uitfasering van kernenergie ons land veiliger en voorkomt het meer kernafval."
Kernenergie verlengd tot 15 april

Vorig jaar raakte de regering opnieuw verwikkeld in een geschil over kernenergie. De regerende SPD, de Groenen en de FDP hadden in hun regeerakkoord afgesproken vast te houden aan Duitslands uitfasering van kernenergie, waartoe onder bondskanselier Angela Merkel in 2011 was besloten. Dienovereenkomstig hadden de laatste kerncentrales eind 2022 moeten sluiten.

Maar de inval van Rusland in Oekraïne veranderde alles, omdat de levering van Russisch gas aan Duitsland stopte en de regering een energietekort vreesde. Kanselier Olaf Scholz besloot uiteindelijk de centrales langer in bedrijf te houden, tot 15 april 2023.

Lemke
Milieuminister Steffi Lemke bevestigde dat Duitsland medio april kernenergievrij zal zijn.
Een langlopend geschil

Er zijn maar weinig geschillen die met name in het voormalige West-Duitsland mensen zo lang hebben gepolariseerd als dit geschil over kernenergie. Op 17 juni 1961 leverde een Duitse kerncentrale in Kahl in Beieren voor het eerst elektriciteit aan het net.

Na zo'n 22.596 dagen en veel verhitte discussies zullen de laatste drie nog in bedrijf zijnde Duitse kerncentrales op 15 april definitief worden gesloten.

In totaal leverden 19 kerncentrales tot een derde van de elektriciteit van het land, maar de laatste keer dat dit gebeurde is ongeveer 20 jaar geleden. In de jaren 1970 en 1980, vóór de Duitse eenwording, bracht het verzet tegen kernenergie honderdduizenden, vooral jonge mensen de straat op. In 1986 leek de ramp in Tsjernobyl in de toenmalige Sovjet-Unie de waarschuwingen voor de gevaren van kernenergie te bevestigen. Maar de verschillende regeringspartijen - de conservatieve christendemocraten (CDU), de SPD en de FDP - stonden decennialang vierkant achter het gebruik van kernenergie.

Kernenergie in Europa

Andere Europese landen waren sneller met het afschaffen van kernenergie. Zweden was de voorloper en beëindigde kernenergie kort na Tsjernobyl, net als Italië, dat na de ramp ook besloot zijn laatste twee kerncentrales te sluiten. In Italië bleef het besluit van kracht; in Zweden werd de geleidelijke sluiting in 1996 ongedaan gemaakt. Tegenwoordig produceren zes kerncentrales daar zo'n 30% van de elektriciteitsbehoefte van het land.

Andere Europese landen, zoals Nederland en Polen, zijn van plan hun kerncentrales uit te breiden, terwijl België zijn geplande uitfasering uitstelt. Met 57 reactoren is Frankrijk altijd het belangrijkste kernenergieland van Europa geweest, en wil dat ook blijven. Al met al zijn 13 van de 27 EU-landen van plan de komende jaren kernenergie te gebruiken, waarbij een aantal hun capaciteit uitbreidt.

Eerste Duitse geleidelijke afbouw in 2002

In 2002 drukte de toenmalige Duitse milieuminister Jürgen Trittin, ook van de Groene Partij, het eerste plan van het land om kernenergie uit te faseren door. Dit werd vervolgens afgezwakt door latere regeringen, maar de verschrikkelijke ramp met de reactoren van Fukushima in Japan in 2011 bezegelde uiteindelijk het lot van de Duitse kerncentrales. De toenmalige kanselier, Angela Merkel (CDU), besloot: Het was gedaan met kernenergie in Duitsland.

Tegenwoordig is Trittin nog steeds lid van de Bondsdag voor de Groene Partij.
"Ja, dit is een belangrijke dag, want hiermee komt een einde aan een verhaal, namelijk dat van het civiele gebruik van kernenergie. Maar het is niet het einde van kernenergie in Duitsland, we hebben nog steeds te maken met het feit dat we het gevaarlijkste afval ter wereld een miljoen jaar lang veilig moeten opslaan."
Redenen voor kernenergie

Maar betekent dit werkelijk het einde van kernenergie in Duitsland? KernD, een vereniging die de belangen van nucleaire technologie in Duitsland behartigt, vertelde DW dat het beëindigen van kernenergie geen goed idee is met het oog op een energiecrisis, die volgens haar eerder wordt onderdrukt dan opgelost.

Een woordvoerder van KernD zei:
"Ook in het licht van het klimaatbeleid en de zeer ongunstige ontwikkeling in de elektriciteitsopwekking vorig jaar - door een sterke toename van de kolengestookte elektriciteitsopwekking - is het stilleggen van drie functionerende kerncentrales met een lage broeikasgasvoetafdruk onbegrijpelijk. Gezien de continuïteit van de energievoorziening, de milieu- en klimaatbescherming en het concurrentievermogen, zou meer kernenergie zinvoller zijn dan helemaal geen kernenergie."
Kernenergie wereldwijd

Volgens het Internationaal Atoomenergieagenstschap (IAEA) zijn er momenteel wereldwijd 422 kernreactoren in bedrijf, met een gemiddelde leeftijd van rond de 31 jaar.

Maar volgens een recent IAEA-rapport zijn er geen aanwijzingen dat kernenergie een opleving doormaakt: De opwekking van kernenergie piekte in 1996 op 17,5% en daalde in 2021 tot onder de 10% - het laagste percentage in de afgelopen veertig jaar.

En Jürgen Trittin merkt op dat niemand op grote schaal in kernenergie wil investeren, "omdat kernenergie niet concurrerend is." Het bouwen van nieuwe kerncentrales is erg duur, moet vaak medegefinancierd worden met overheidsgeld en wordt vaak geplaagd door vertragingen en lokale weerstand tegen nieuwe projecten.

Azië breidt zijn nucleaire capaciteit uit

Toch zijn vooral China, Rusland en India voornemens nieuwe kerncentrales te bouwen. China, waar vrijwel geen maatschappelijk middenveld is dat zich tegen nieuwe projecten verzet, wil nog eens 47 centrales bouwen. China produceert nu al meer kernenergie dan Frankrijk.

Vaak wordt beweerd dat uitbreiding van de kernenergieproductie het klimaat beschermt, omdat er nauwelijks koolstofdioxide wordt uitgestoten. Zelfs Japan wil terug naar meer kernenergie, ondanks de aardbeving van 2001 waardoor verschillende kernreactoren na elkaar scheurden, hetgeen de aanvankelijke sluiting van verschillende kerncentrales noodzakelijk maakte.

Sindsdien zijn enkele reactoren echter weer in bedrijf genomen. Nu heeft de Japanese regering een besluit genomen: Het grondstofarme land wil nieuwe reactoren bouwen en zijn oude tot 70 jaar laten draaien. "We moeten volledig gebruik maken van kernenergie," verklaarde premier Fumio Kishida onlangs, alsof het zijn motto was. Uit enquêtes blijkt dat, ondanks een lange periode van verzet, de steun onder de Japanse bevolking geleidelijk toeneemt.
Over de Auteur:
Jens Thurau is senior politiek correspondent en schrijft over het Duitse milieu- en klimaatbeleid.
Zie: https://www.dw.com/en/germany-shuts-down-its-last-nuclear-power-stations/a-65249019