Putin Xi +
© Mark Schiefelbein/APDe Russische president Vladimir Poetin • De Chinese secretaris-generaal Xi Jinping • De Indiase premier Narendra Modi
Uitbreiding van het aantal leden en toewerken naar financiële onafhankelijkheid van het westen vormen twee belangrijke uitdagingen die tijdens de top in Johannesburg besproken zullen worden...

Nooit heeft de BRICS-groep wereldwijd zoveel belangstelling getrokken als in de aanloop naar de 15e top van leiders deze week in Johannesburg.

Dit toont op zich al aan hoe belangrijk het blok is geworden sinds zijn eerste bijeenkomst - op het niveau van ministers van Economische Zaken - in de marge van het Economisch Forum van Sint-Petersburg in 2006 en de eerste eigenlijke top in Jekaterinenburg in 2009.

Naar verluidt willen zo'n 20 landen lid worden van de vijf leden tellende organisatie, terwijl de lijst van landen die vertegenwoordigd zullen zijn op de bijeenkomst in Zuid-Afrika drie keer zo lang is. Dit is een teken des tijds en wijst op twee dingen:
Het verlangen van veel niet-westerse landen om meer invloed te krijgen op de manier waarop de wereld wordt bestuurd en de groeiende weerstand tegen de egoïstische westerse dominantie in de wereldpolitiek, economie, financiën en media.
Dit betekent echter niet dat BRICS (een acroniem van Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika) een gemakkelijke taak zal hebben om de wereldorde te hervormen. In de aanloop naar de top in Johannesburg kwamen twee kwesties naar voren die de belangrijkste uitdagingen vormen voor de verdere ontwikkeling van de groep. De eerste betreft de uitbreiding van het aantal leden. Een aantal landen van over de hele wereld staat in de rij voor de deur van BRICS, klaar om toe te treden. Het gaat onder meer om Algerije, Argentinië, Bangladesh, Wit-Rusland, de Democratische Republiek Congo, Cuba, Egypte, Ethiopië, Indonesië, Iran, Kazachstan, Mexico, Nigeria, Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten. Indien men voor een grootschalige uitbreiding zou gaan, zou dat een krachtig signaal uitzenden dat er wordt gewerkt aan een alternatief voor het door de VS geleide systeem van allianties en partnerschappen. De vraag rijst echter of een dergelijke uitbreiding een veel meer diverse BRICS onmiddellijk sterker zou maken of niet?

Binnen BRICS zelf lopen de meningen over uitbreiding uiteen. Toch bestaat er een model dat van pas kan komen. Een andere niet-westerse groep, met enkele van dezelfde deelnemende staten, heeft de uitbreidingskwestie aangepakt zonder de doeltreffendheid te verminderen. Dit was de Shanghai-samenwerkingsorganisatie, die begon met Rusland, China en drie Centraal-Aziatische staten. Na verloop van tijd vond de SSO een formule gevonden voor categorieën deelnemende landen en criteria en processen voor de toelating van nieuwe volwaardige leden. De organisatie is erin geslaagd om het volledige lidmaatschap uit te breiden met India en Pakistan, Oezbekistan en Iran, terwijl nog een aantal andere landen in de rij staat voor toetreding. Als BRICS de SSO-benadering overneemt, zou dit een oplossing kunnen bieden.

De andere opgave waar het blok voor staat, is het bedenken van nieuwe financiële instrumenten om de afhankelijkheid van niet-westerse economieën van de dollar te verminderen. De bewapening van de munt door Washington in zijn hybride oorlog tegen Rusland en de gelijktijdige manipulatie van handel en technologie tegen China hebben deze kwestie urgent gemaakt. Westerse beperkingen hebben de activiteiten van de Nieuwe Ontwikkelingsbank van de BRICS belemmerd. Er werden oproepen gedaan aan de groep om een gemeenschappelijke munt te creëren om het monopolie van de dollar op het gebied van de wereldfinanciën te doorbreken. Het spreekt echter voor zich dat het creëren van een reservemunt voor vijf zeer verschillende economieën, waarvan China goed is voor twee derde van het gecombineerde nominale BNP van de groep, zal botsen met het angstvallig bewaakte beginsel van nationale soevereiniteit. Het oorspronkelijke doel om financiële onafhankelijkheid te bereiken zal niet worden gehaald.

Een meer praktische manier zou zijn om de momenteel groeiende praktijk van het gebruik van nationale valuta's in de handel tussen BRICS-landen te verbeteren. De yuan en roebel zijn goed voor meer dan de helft van de Chinees-Russische handelsomzet; Rusland accepteert de roepie voor de olie die het verscheept naar India; Brazilië handelt in yuan met China; enzovoort. Hoewel deze transacties het voordeel bieden dat ze vrij zijn van inmenging door derde landen, kunnen ze kosten met zich meebrengen, hetgeen ook gebeurt, vanwege de problemen met de converteerbaarheid van sommige munteenheden, hun beperkte gebruik buiten het uitgevende land en de instabiliteit van de wisselkoers. Dit zijn zaken die moeten worden aangepakt. Hoewel een BRICS-valuta nog ver weg is, zou het zinvoller zijn om te werken aan verbetering van het systeem van internationale betalingen en verrekeningen binnen de groep.

BRICS wordt vaak vergeleken met de G7. Maar hoewel de vergelijking in sommige opzichten gerechtvaardigd is, verschillen de twee groepen fundamenteel voor wat betreft ambitie, structuur en ontwikkeling. De G7 is politiek, economisch en ideologisch homogeen, terwijl BRICS op alle vlakken rijk is aan diversiteit; de G7 wordt in wezen geleid door de Verenigde Staten, waarbij de anderen, de voormalige grootmachten, dat leiderschap onbetwistbaar accepteren, terwijl bij BRICS het economische gewicht van China zich niet vertaalt in een hegemonie in Beijing. De G7 is globalistisch in de zin dat ze haar modellen en moraal op de rest van de wereld wil projecteren, terwijl de BRICS-landen volledig gericht zijn op hun nationale soevereiniteit. Tegelijkertijd is de G7 duidelijk exclusief, waarbij het westen nadrukkelijk boven de rest staat, terwijl BRICS juist het tegenovergestelde inhoudt: het omarmt de diversiteit van verschillende beschavingen en culturen.

De rol van de G7 is het in stand houden van de oude orde waarbinnen het westen domineert; de ambitie van de BRICS-leden is om elementen van een nieuwe, meer gediversifieerde en beter uitgebalanceerde wereldorde op te bouwen - allereerst onderling en vervolgens om de ontwikkeling van het wereldsysteem verder te beïnvloeden. BRICS is geen poging om een nulsomalliantie te creëren. Het vormt het hart van wat we de Mondiale Meerderheid kunnen noemen, die streeft naar ontwikkeling in plaats van dominantie. De weg zal moeizaam en niet zonder slag of stoot verlopen, maar naarmate er meer puzzelstukjes worden toegevoegd, zal uiteindelijk het fundament van een meer open en inclusieve wereldorde ontstaan.

Zie: https://www.rt.com/news/581556-brics-face-historic-decision/