Afbeelding
Let us think of education as the means of developing our greatest abilities, because in each of us there is a private hope and dream which, fulfilled, can be translated into benefit for everyone and greater strength for our nation. - John F. Kennedy
Thuisonderwijs lijkt een fenomeen te zijn dat maar weinig Nederlanders raakt. Het aantal ouders dat onderwijs geeft aan hun kinderen is dermate klein dat het nauwelijks een rol speelt in de samenleving, tenzij het door de media gekoppeld kan worden aan één of ander voorval dat thuisonderwijs in een kwaad daglicht stelt. Thuisonderwijs ook wel homeschooling of home education genaamd is echter een doorn in het oog van overheden en de Nederlandse regering vormt daar geen uitzondering op.

Op het moment van schrijven bestaan er 'zorgen' over ouders die salafisten zijn (een vorm van islam) en in 2013 voor maar liefst dertien kinderen - poeh, poeh - in Rotterdam een beroep op vrijstelling van schoolinschrijving hebben gedaan. Sowieso leren te veel kinderen thuis meent de staatssecretaris van Onderwijs Dekker. Volgens de laatste inventarisatie hebben 575 kinderen ontheffing van de schoolplicht (ouders kunnen zich van rechtswege beroepen op vrijstelling als zij op basis van hun religie of levensovertuiging geen school kunnen vinden in hun directe omgeving). 575 kinderen! Een ware aardverschuiving, niet waar?

Er is overigens nog een groep kinderen die zich kunnen beroepen op vrijstelling van schoolinschrijving op basis van lichamelijke en psychische gronden, maar dat valt buiten het bereik van dit artikel.

Religie zou een 'smoes' zijn om kinderen thuis te houden volgens het openbaar ministerie. Het Wetenschappelijk Bureau van het Openbaar Ministerie stelde dat aan sommige beroepen op vrijstelling een 'vies luchtje' zat. Het feit dat de overheid überhaupt zeggenschap wil hebben en wil bepalen wat een waardige overtuiging of religie is of niet zou alle alarmbellen moeten laten rinkelen.

Welke minderheidsgroep wordt zo gestigmatiseerd in de media? Waarom schildert de overheid ouders die hun kinderen graag een goede opleiding willen geven af als verdachte sujetten?

Afbeelding
Asscher dreigde met rechtszaken toen moslim ouders thuisonderwijs wilden geven in Amsterdam
In 2011 schoot gewezen wethouder van het o-zo-tolerante Amsterdam Asscher dermate in de stress toen hij vernam dat islamitische ouders zelf onderwijs wilden verzorgen na de sluiting van het Islamitisch College Amsterdam (ICA) dat hij alles uit de kast trok om ouders en jongeren ervan te overtuigen dat schoolgang toch veel wenselijker was. Volgens dagblad Trouw liet Asscher 'de kracht van overreding' zien. Wat de krant niet vermeldde was dat de wethouder had gedreigd met rechtszaken en hoogst waarschijnlijk met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (en als je daar mee te maken krijgt, ben je nog niet klaar).
Het lijkt erop dat de Rotterdamse wethouder De Jonge van onderwijs nu Asscher heeft opgevolgd in zijn '[k]ruistocht' tegen thuisonderwijzers. De gemeente Rotterdam dreigt nu ook met rechtszaken en de Raad voor de Kinderbescherming.

Volgens rector van het toenmalige ICA Kudret Camdere lagen er geen obstakels op onderwijsgebied, maar "[r]onduit problematisch [bleek] de acceptatie van de islamitische identiteit." Hetzelfde zien we nu gebeuren rond salafistische ouders in Rotterdam. Zij worden als het ware verketterd. Dagblad AD kopte al dat de '[k]ruistocht' tegen thuisonderwijzers ingegeven is door 'fundamentalisten'. Sensationeler kunnen we het niet maken.

Dit alles heeft het restje onderwijsvrijheid dat nog bestond in Nederland geen goed gedaan. En ondanks het feit dat zes hoogleraren en onderzoekers met een verklaring kwamen waarin stond dat thuisonderwijs ook hier recht van bestaan heeft probeert de overheid met man en macht te verhinderen dat onderwijs thuis mogelijk blijft in de toekomst. Of het zal het alternatief voor schoolgang in zo'n vorm gieten dat de vrijheid die kinderen nu genieten eruit gemept wordt. Onderzoeker naar thuisonderwijs dr. Henk Blok sprak van een 'fundamenteel wantrouwen tegenover burgers'.

Wat als we dit fenomeen nu eens doortrekken naar het wereldtoneel? Zien we dan niet dat dezelfde tactieken worden gehanteerd om president Poetin te demoniseren of om de populatie af te leiden van het feit dat fascisme oprukt in Europa, zij het op veel grotere schaal? Een rationele aanpak door ouders tezamen met onderzoeken die de effectiviteit van thuisonderwijs bewijzen ten spijt; de overheid wil het gewoon niet horen.
Wethouder De Jonge bewijst dat nog eens een keer door te beweren dat:
Regulier onderwijs [...] aan kwaliteitseisen [moet] voldoen, er vindt collegiale toetsing en inspectietoezicht plaats. Bij vrijstelling daarentegen geldt geen verplichting of waarborg. Naar school gaan en dus de omgang met andere kinderen en volwassenen is in mijn ogen bovendien essentieel voor een gezonde sociaal-emotionele ontwikkeling.
Wat onderzoeken keer op keer namelijk laten zien is dat kinderen die thuis leren het minstens zo goed doen als hun schoolgaande collega's. Ook op sociaal-emotioneel vlak zijn er geen problemen. Naar aanleiding van Canadese, maar ook Nederlandse onderzoeken kunnen we verwachten dat thuisonderwijs sociale integratie bevordert en versterkt, dat jongeren vaker betrokken zijn bij maatschappelijke activiteiten en dat ze sneller volwassen zijn. Sommige ouders vertelden de onderzoekers dat hun kinderen ook sterk in hun schoenen stonden. Dus naast goede resultaten op cognitief gebied valt er ook niets aan te merken op sociaal-emotioneel en maatschappelijk vlak. Is het dan ook niet verwonderlijk dat de overheid dit soort onderzoeken terzijde schuift? Volgens ex-leraar en schrijver John Taylor Gatto is scholing immers een vorm van controle en een manier om kinderen klaar te stomen voor de arbeidsmarkt.
Afbeelding
Maar ondanks die positieve resultaten worden ouders met bepaalde regelmaat onderworpen aan langdurige onderzoeken door kinderbeschermingsinstanties en in het slechtste geval worden kinderen onder toezicht gesteld of uit huis geplaatst. Tevens worden deze onderwijzers strafrechtelijk vervolgd, ook als ze van rechtswege vrijstelling van schoolinschrijving hebben voor hun kinderen. We kunnen ons zo voorstellen dat de heksenjacht op moslim gezinnen nog een graadje of twee erger is. Hoewel er enorme druk wordt uitgeoefend op gezinnen, inclusief de kinderen, weten de instanties niet van ophouden en veroorzaken op die manier leed bij die kinderen waarvan ze zeggen ze te willen beschermen.

(Islamitische) thuisonderwijzers weten daarom als geen ander hoe de overheid reageert op alternatieve overtuigingen en levensstijlen. Aangezien de overheid met harde hand optreedt in deze gemeenschappen laat het tegelijkertijd zien wat er zal gebeuren met andere groepen uit de samenleving die niet (meer) in de pas willen of kunnen lopen.

Het beeld dat daarbij opdoemt is angstaanjagend en doet denken aan de jaren dertig van de vorige eeuw toen de nazi regering eerst kwam voor de communisten, vakbondsleiders en mensen met een psychiatrische aandoening. De meerderheid van de bevolking sloot gewoon zijn ogen en ging op den duur mee in de hysterie die zich als een olievlek verspreidde. Wat er daarna gebeurde, weten we allemaal. Zijn er overeenkomsten tussen die tijd en de gebeurtenissen van vandaag? Zijn we wel in staat om het teken aan de wand te (h)erkennen?

Niet alleen de vrijheid van onderwijs en de vrijheid van religie en levensovertuiging staan op het spel, maar de vrijheid van ons allemaal. Vandaag zijn het de anders gelovigen, alternatief onderwijzenden, vluchtelingen en werklozen, morgen zijn het de mensen die hun kinderen niet willen laten vaccineren en wat zal er overmorgen gebeuren?

Afbeelding