Lekker dan. Maak je straks een ruimtereis naar Mars, ga je dood aan stralingsziekte of kanker. Een beetje stralingsrisico liep een astronaut altijd al, maar het probleem wordt de laatste jaren steeds groter. Dit blijkt uit nieuwe metingen, die onlangs werden gepubliceerd in vakblad Space Weather. Grote boosdoener: de zon.
Commentaar: Niet alleen astronauten lopen risico, ook vliegtuigpassagiers: Increased cosmic rays are irradiating airline travelers
Stralingsrisico vormt 'een van de grootste potentiële showstoppers voor langdurige bemande ruimtevaart', beaamt Jennifer Ngo-Anh, hoofd van het Human Research Office van ruimtevaartorganisatie ESA. De gevaarlijke kosmische straling bestaat uit elektrisch geladen deeltjes uit het verre heelal, die lichaamscellen en dna kunnen aantasten.
Op aarde worden we beschermd door de dampkring en het magnetisch veld van onze planeet. Maar aan boord van ruimtestation ISS is het stralingsniveau al veel hoger. 'Als ik mijn ogen sloot, zag ik soms een streep of een flits; dan was mijn netvlies geraakt door zo'n deeltje', vertelt astronaut André Kuipers. Op weg naar de maan of naar Mars is het echt een serieus probleem, waarvoor volgens Ngo-Anh nog steeds geen goede oplossing bestaat.
Commentaar: Het magnetisch veld van de aarde verandert in hoog tempo:
- Earth's magnetic field is changing
- Earth's Core, Magnetic Field Changing Fast, Study Says
- Earth's magnetic and gravity fields are going through some changes
Toekomst ongewis
De activiteit van de zon gaat elke elf jaar op en neer, maar het laatste maximum, in 2014, was veel zwakker dan normaal. Natuurkundige Nathan Schwadron en zijn collega's trokken toen al aan de bel: hun stralingsmeter, aan boord van een Amerikaanse maansonde, liet zien dat er veel meer schadelijke deeltjes rondvlogen dan tijdens eerdere maxima.
Inmiddels zitten we weer in een periode van minimale zonneactiviteit en de nieuwste metingen wijzen uit dat de situatie nog eens 10 procent erger is dan de onderzoekers vier jaar geleden voorspelden. Overigens neemt ook het stralingsniveau in de hoogste lagen van de aardse dampkring al jaren toe, blijkt uit metingen met stratosfeerballonnen.
Nasa hanteert de vuistregel dat een astronaut hooguit 3 procent kans mag lopen op 'dood als gevolg van straling'. Met het huidige hoge stralingsniveau mag een gezonde 30-jarige mannelijke astronaut dan hooguit elf maanden in de interplanetaire ruimte verblijven - niet genoeg voor een retourvlucht naar Mars. 'Hoe meer straling, des te groter de uitdaging', zegt Kuipers. 'Het maakt het reizen naar de ruimte er niet eenvoudiger op.'
En niemand weet hoe de activiteit van de zon zich de komende decennia zal ontwikkelen. 'Het is zeker zorgwekkend', zegt Ngo-Anh. 'Precies de reden waarom we steeds intensiever onderzoek doen naar de schadelijke gevolgen van kosmische straling en naar mogelijke tegenmaatregelen.'
Commentaar: Steeds meer kosmische straling bereikt de atmosfeer: