Tabak wederkomst
"Ooit werd tabak gezien als geneesmiddel. De indianen gebruikten de plant om wonden te genezen en hoofdpijn te bestrijden. Columbus bracht het goedje mee van Amerika naar Europa. Ook hier werd het gebruikt om slijm op te lossen, als pijnverlichter bij syfilis en als desinfecterend middel bij cholera en de pest. Het zou zelfs helpen tegen schurft en verkoudheid."
Om Nederland gezonder te maken en met name roken aan banden te leggen, sloot staatssecretaris Blokhuis het Nationaal Preventieakkoord, waarover de Kamer binnenkort debatteert. Aan de overlegtafel zaten zo'n 70 bedrijven en maatschappelijke instanties, maar niet de tabakindustrie, tot onbegrip van Jan Hein Sträter.


"Iedereen moet kunnen meedoen; dat is de lijfspreuk van staatssecretaris Blokhuis. Maar als het er echt op aankomt om iedereen te laten meedoen, blijkt Blokhuis toch wat zwak in de leer. Dat bleek bijvoorbeeld bij de inspraak van het Preventieakkoord. Welke organisaties daarover mochten meepraten bepaalde de staatssecretaris het liefst zelf. Verschillende partijen, met name uit het bedrijfsleven, die meenden een relevant aandeel in de discussie te kunnen leveren, werden geweigerd.

Meest in het oog vallende afwezige was de tabaksindustrie bij het onderwerp 'roken'. Tot verbazing van zelfs andere organisaties die wél over roken mochten meepraten, werd VSK - de branchevereniging van de tabaksindustrie -ieder contact ontzegd. Ondemocratisch, maar kennelijk wel zo praktisch. Immers, stel je voor dat je zinnige tegenwerpingen krijgt. Alle anti-tabakclubs mochten vrijelijk hun wensenlijstjes bij elkaar leggen. Het resultaat werd een kluwen van zowel doorwrochte ideeën als maffe plannetjes: rijp en groen door elkaar. Het moet gezegd, verschillende onderdelen uit het 'rookakkoord' zijn wel degelijk zinvol en verstandig. Echter, andere maatregelen zijn onbeholpen en onuitvoerbaar. Al met al is het een beleidsdiarree aan maatregelen die in de komende jaren over Nederland uitgestort gaat worden.

Echt zorgelijk is dit: een aantal maatregelen heeft én geen gunstig effect op de volksgezondheid én is daarentegen wel schadelijk voor de economie en de schatkist.

Het nodige is al gezegd over de invoering van neutrale (staats-) verpakkingen. In landen als Australië, Frankrijk en Engeland is dit al ingevoerd en de ervaringen zijn zonder uitzondering negatief. Dat wil zeggen: uit eigen cijfers van de gezondheidsministeries in die landen blijkt dat het aantal mensen dat rookt níet is afgenomen na invoering van de neutrale verpakkingen. Het bedoelde effect wordt dus niet gehaald. Wat wel stijgt is de hoeveelheid illegaal verhandelde sigaretten in die landen, want standaardverpakkingen zijn veel makkelijker om na te maken.

Maar het kabinet schiet echt in eigen voet waar het een prijsverhoging voor sigaretten naar €10,- per pakje wil opleggen door verhoging van de accijns. Staatssecretaris Blokhuis heeft het zelfs al over €20,-. Om te beginnen gaan volgend jaar de accijns en btw voor sigaretten met €1,14 omhoog en voor shag met €2,85. In België en Duitsland staan voor 2020 geen drastische accijnsverhogingen gepland. Het prijsverschil loopt dan al op naar €1,50 voor sigaretten en €4,50 voor een pakje shag van 50 gram. Het gevolg zal dan ook zijn dat Nederlanders hun tabak massaal over de grens zullen gaan kopen. Daar hoef je geen onderzoek voor te doen, dat is economie voor de brugklas.

In 2018, toen de prijsverschillen met onze buurlanden relatief klein waren, bedroeg de gemiste accijnsopbrengst al zo'n €420 miljoen. Berekeningen wijzen uit dat dit zal oplopen tot ongeveer €1 miljard in 2020. Een miljard aan accijns die Nederlanders in België en Duitsland in de schatkist gaan storten. Een miljard die wij zouden kunnen besteden aan een verlaging van de pensioenleeftijd voor mensen met zware beroepen, aan defensie of aan de jeugdzorg.

Maar dit kabinet heeft een beter idee: we kieperen het hele bedrag bij Turnhout, Tongeren, Krefeld en Osnabrück over de grens."

Jan Hein Sträter is directeur van de Vereniging Nederlandse Sigaretten- en Kerftabakfabrikanten