Jebel Sahaba begraafplaats Soedan Egypte klimaatverandering geweld
© Wendorf Archives of the British Museum.Twee van de personen die in de jaren 1960 begraven werden gevonden in Jebel Sahaba in de Nijlvallei zijn afgebeeld. Potloden markeren de positie van bijbehorende stenen kunstvoorwerpen. Afbeelding met dank aan het Archief van het British Museum.
Een van de oudste bekende oorlogsbegraafplaatsen, ontdekt in de Nijlvallei, kwam niet noodzakelijkerwijs voort uit een enkele epische veldslag, zoals ooit gedacht werd.

Volgens een volledige heranalyse van deze oude begraafplaats, welke bekend staat als Jebel Sahaba, waren de mensen die hier begraven liggen waarschijnlijk het slachtoffer van een reeks gewelddadige schermutselingen in plaats van één enkele, tragische slachtpartij. Als dat daadwerkelijk zo is menen de onderzoekers dat een felbegeerde plek in een door klimaatverandering geteisterd landschap wel eens de oorzaak kunnen zijn.

Door heronderzoek van de botten van 61 individuen op de vindplaats, vonden de onderzoekers meer dan honderd nieuwe tekenen van verwondingen, waarvan vele niet fataal waren.

Bij een kwart van de skeletten werden zowel genezen als niet-genezen verwondingen aangetroffen, hetgeen erop wijst dat deze groep jagers- verzamelaars meer dan eens in hun leven te maken hadden met gewelddadige gebeurtenissen.

grafgebied egypte geweld
© Isabelle Crevecoeur, Marie-Hélène Dias-Meirinho, et al.Locatie van de Jebel Sahaba begraafplaats, Site 117, in de Nijlvallei en kaart van het opgegraven gebied en de begraafplaatsen (kaart volgend23, Afbeelding Met Dank Aan British Museum Wendorf Archive, bewerkt met Adobe Illustrator CS6, https://www.adobe.com/products/illustrator.html). Rode stippen: individuen die tekenen van geweld en/of traumatische letsel vertonen19,20,91; oranje stippen: nieuw geïdentificeerd letsel bij laatstgenoemde individuen; groene stippen: individuen waarbij voor het eerst is vastgesteld dat ze tekenen van geweld en/of traumatische letsel vertonen;
De meeste trauma's lijken te zijn veroorzaakt door projectielwapens, zoals pijlen of speren en dat betekent dat de aanvallen waarschijnlijk van buiten de groep kwamen en niet van binnenuit.

Omdat mannen, vrouwen en kinderen allemaal op dezelfde manier werden getroffen en begraven denken de auteurs dat het geweld werd veroorzaakt door schermutselingen, overvallen of hinderlagen.

"Door de nieuwe gegevens welke sporadische en terugkerende episodes van inter-persoonlijk geweld ondersteunen verwerpen wij de hypothese, dat Jebel Sahaba één enkele oorlogsgebeurtenis weerspiegelt," schrijven de auteurs van de studie, "waarschijnlijk veroorzaakt door grote klimatologische - en milieuveranderingen."

De Jebel Sahaba begraafplaats is gedateerd tussen 13.400 en 18.600 jaar geleden en wordt beschouwd als bewijs voor één van 's werelds oudste voorbeelden van georganiseerd geweld.

Toen de massagraven in de jaren zestig voor het eerst werden ontdekt dachten archeologen dat het om één enkele wrede oorlog ging, maar een team van antropologen, prehistorici en geochemici van het Franse nationale centrum voor wetenschappelijk onderzoek en de Universiteit van Toulouse - Jean Jaurès weerlegt nu dat idee.
wapen oorlog egypte klimaatverandering
© Isabelle Crevecoeur/Marie-Hélène Dias-MeirinhoEen projektiel gevonden bij Jebel Sahaba in een linker heupbot
De frequentie van genezen wonden op de site suggereert in plaats daarvan een leven vol geweld en de timing valt samen met het einde van de laatste ijstijd. Deze extreme klimaatverandering veranderde de oostelijke Sahara woestijn in een koude en zeer dorre regio, met slechts een paar plaatsen welke geschikt waren voor mensen.

De Nijlvallei was zo'n toevluchtsoord, met gemakkelijke toegang tot water, vis en weelderige vegetatie. In die tijd was de rivier echter onderhevig aan wilde schommelingen in het waterpeil, hetgeen betekende dat er niet veel land was om op te leven.
Jebel Sahaba
© Google MapsJebel Sahaba op de grens van Egypte en Soedan
Al snel raakten deze paar ideale plekken overvol met jagers-verzamelaars en werd de concurrentie om hulpbronnen steeds heviger. Vastgeketend in dit ene gebied keerden verschillende groepen mensen zich waarschijnlijk tegen elkaar in een reeks van gevechten.

"Territoriale en omgevingsdruk veroorzaakt door klimaatveranderingen zijn hoogstwaarschijnlijk verantwoordelijk voor deze frequente conflicten tussen wat cultureel verschillende groepen jagers-vissers-verzamelaars lijken te zijn," concluderen de auteurs.

Het onderzoek ondersteunt het groeiende bewijs dat klimaatverandering een belangrijke oorzaak is van menselijke conflicten, zowel in het heden als in het verleden.

Droogte en geweld worden in de geschiedenis der mensheid doorgaans met elkaar in verband gebracht, omdat verschillende samenlevingen strijden om de vruchtbaarste grond. Nu de wereld een klimaatcrisis als nooit tevoren doormaakt denken sommige deskundigen dat ons in de toekomst nog grotere conflicten te wachten staan.

Anderen denken dat de relatie tussen klimaatverandering en menselijk geweld gecompliceerder ligt dan dat. Er zou in feite zelfs een punt bereikt kunnen worden waarop hulpbronnen zo schaars worden, dat de kosten van geweld te hoog worden.

Als we weten wat er zich gedurende de laatste ijstijd afspeelde, kunnen we beter begrijpen hoe het menselijk gedrag verandert als het klimaat verandert. Locaties zoals Jebel Sahaba zouden ons daarom een indruk kunnen geven van wat ons nog te wachten staat.

De studie werd gepubliceerd in Scientific Reports.

Zie: https://www.sciencealert.com/the-oldest-example-of-human-warfare-was-probably-driven-by-climate-change

Reference: Crevecoeur, I., Dias-Meirinho, MH., Zazzo, A. et al. New insights on interpersonal violence in the Late Pleistocene based on the Nile valley cemetery of Jebel Sahaba. Sci Rep 11, 9991 (2021) doi.org/10.1038/s41598-021-89386-y