Volgens Guterres rijzen de prijzen van voedsel, brandstof en meststoffen de pan uit en worden de bevoorradingsketens verstoord. Hij voegde eraan toe dat dit de armsten het hardst treft en de kiem legt voor wereldwijde politieke instabiliteit en onrust.
Volgens het internationale panel van deskundigen inzake duurzame voedselsystemen is er momenteel voldoende voedsel en bestaat er geen gevaar voor wereldwijde voedseltekorten.
We zien een overvloed aan voedsel maar torenhoge prijzen. Het probleem wordt niet veroorzaakt door voedseltekorten, maar door speculatie op grondstoffen voor levensmiddelen en manipulatie van een naar zijn aard gebrekkig wereldwijd voedselsysteem, dat de belangen dient van grote agro-bedrijven en leveranciers van grondstoffen, ten koste van de behoeften van mensen en daadwerkelijke voedselzekerheid.
De oorlog in Oekraïne is een geopolitiek handels- en energieconflict. Het gaat er vooral om dat de VS een oorlog bij volmacht tegen Rusland en Europa voert, door te proberen Europa van Rusland te scheiden en Rusland sancties op te leggen om Europa schade te berokkenen en het nog afhankelijker van de VS te maken.
Hoogleraar economie Michael Hudson verklaarde onlangs, dat de oorlog uiteindelijk tegen Europa en Duitsland is gericht. Het doel van de sancties is te voorkomen dat Europa en andere bondgenoten hun handel en investeringen met Rusland en China uitbreiden.
Sinds de jaren tachtig heeft het neoliberale beleid de Amerikaanse economie uitgehold. Nu de productiebasis ernstig verzwakt is, kunnen de VS hun hegemonie alleen handhaven door China en Rusland te ondermijnen en Europa te verzwakken.
Hudson zegt dat vanaf vorig jaar Biden en de Amerikaanse neoconservatieven hebben geprobeerd om Nord Stream 2 en alle (energie)handel met Rusland te blokkeren, zodat de VS die zelf kon monopoliseren.
Ondanks de ´groene agenda,´ die momenteel wordt doorgedrukt, is de VS nog steeds afhankelijk van op fossiele brandstoffen gebaseerde energie om zijn macht in het buitenland te projecteren. Zelfs nu Rusland en China de dollar de rug toekeren, blijft de controle over en de prijsbepaling van olie en gas (en de daaruit voortvloeiende schuld) in dollars de sleutel tot pogingen van de VS om de hegemonie te behouden.
De VS wisten van tevoren hoe de sancties tegen Rusland zouden uitpakken. Zij zouden dienen om de wereld in twee blokken te verdelen en een nieuwe koude oorlog aan te wakkeren met de VS en Europa aan de ene zijde en China en Rusland als de twee belangrijkste landen aan de andere zijde.
Amerikaanse beleidsmakers wisten dat Europa verwoest zou worden door hogere energie- en voedselprijzen en dat voedselimporterende landen in het Globale Zuiden zouden lijden onder de stijgende kosten.
Het is niet de eerste keer dat de VS een grote crisis hebben veroorzaakt om de wereldhegemonie te behouden en een piek in de belangrijkste grondstofprijzen te veroorzaken, waardoor landen in feite in een situatie van afhankelijkheid en schulden terechtkomen.
Andrew Gavin Marshall beschreef in 2009 hoe Henry Kissinger in 1973 - niet lang na het loslaten van de goudstandaard - de gebeurtenissen in het Midden-Oosten manipuleerde (de Arabisch-Israëlische oorlog en de 'energiecrisis'). Dit diende ter voortzetting van de wereldwijde hegemonie van de VS, die zichzelf praktisch failliet zagen gaan door de oorlog in Vietnam en bedreigd werden door de economische opkomst van Duitsland en Japan.
Kissinger droeg bij tot het verzekeren van enorme OPEC-olieprijsstijgingen, waardoor de Anglo-Amerikaanse oliemaatschappijen, die te veel geld in Noordzee-olie hadden gestoken, voldoende winst konden maken. Hij consolideerde ook het petrodollarsysteem met de Saoedi's, waardoor Afrikaanse naties, die een pad van (op olie gebaseerde) industrialisatie waren ingeslagen, vervolgens in een vicieuze cirkel van afhankelijkheid en schulden terechtkwamen als gevolg van de piek in olieprijzen.
Er wordt algemeen aangenomen dat het beleid van dure olie erop gericht was Europa, Japan en de ontwikkelingslanden te treffen.
Momenteel voeren de VS opnieuw oorlog tegen grote delen van de mensheid, wier verarming is bedoeld om ervoor te zorgen dat zij afhankelijk blijven van de VS en de financiële instellingen die deze gebruiken om afhankelijkheid en schuldenlast te creëren - de Wereldbank en het IMF.
Honderden miljoenen zullen armoede en honger ondervinden (en ondervinden dat nu al) als gevolg van het Amerikaanse beleid. Deze mensen (diegenen waar de VS en Pfizer c.s. zogenaamd zo begaan mee waren en die ze in iedere arm wilden injecteren) worden met minachting en als nevenschade beschouwd in het grote geopolitieke spel.
In tegenstelling tot wat velen geloven, hebben de VS zich niet misrekend over het resultaat van de sancties die aan Rusland zijn opgelegd. Michael Hudson merkt op dat de energieprijzen stijgen, wat gunstig is voor de Amerikaanse oliemaatschappijen en voor de Amerikaanse betalingsbalans als energie-exporteur. Bovendien is het doel van de sancties tegen Rusland de Russische uitvoer (van tarwe en gas dat wordt gebruikt voor de productie van meststoffen) te beperken, zodat de prijzen van landbouwgrondstoffen zullen stijgen. Ook dit zal de VS als landbouwexporteur ten goede komen.
Op deze manier proberen de Amerikanen hun machtspositie ten opzichte van andere landen te handhaven.
Het huidige beleid is erop gericht om vooral voor de armere landen een voedsel- en schuldencrisis te creëren. De VS kunnen deze schuldencrisis gebruiken om landen te dwingen door te gaan met het privatiseren en verkopen van hun overheidsbezittingen om schulden af te betalen die nodig zijn om de hogere olie- en voedselinvoer te betalen.
Deze imperialistische strategie volgt op de ´coronahulp´-leningen die een soortgelijk doel hebben gediend. In 2021 bleek uit een onderzoek van Oxfam naar coronaleningen van het IMF, dat 33 Afrikaanse landen werden aangemoedigd een bezuinigingsbeleid te voeren. De armste landen ter wereld moeten in 2022 43 miljard dollar aan schuldaflossingen betalen, een bedrag dat anders de kosten van hun voedselimport zou kunnen dekken.
Oxfam en Development Finance International maakten eveneens bekend, dat 43 van de 55 lidstaten van de Afrikaanse Unie de komende vijf jaar in totaal 183 miljard dollar moeten bezuinigen op hun overheidsuitgaven.
Het lam leggen van de wereldeconomie in maart 2020 (´lockdown´) heeft een ongekend proces van wereldwijde schuldenlast op gang gebracht.
Voorwaardelijkheden houden in dat nationale regeringen moeten buigen voor de eisen van westerse financiële instellingen. Deze schulden luiden grotendeels in dollars, wat bijdraagt tot versterking van de Amerikaanse dollar en de Amerikaanse invloed op landen.
De VS creëren een nieuwe wereldorde en moeten ervoor zorgen dat een groot deel van het Globale Zuiden binnen hun invloedssfeer blijft in plaats van in het Russische en vooral het Chinese kamp terecht te komen met hun Belt and Road-initiatief voor economische welvaart.
Post-corona is dit waar de oorlog in Oekraïne, de sancties tegen Rusland en de kunstmatig veroorzaakte voedsel- en energiecrisis werkelijk over gaan.
Al in 2014 stelde Michael Hudson, dat de VS het grootste deel van het Globale Zuiden heeft kunnen overheersen door middel van landbouw en controle over de voedselvoorziening. De geopolitieke leenstrategie van de Wereldbank heeft landen omgevormd tot gebieden met tekorten aan voedsel, door ze te overtuigen om commerciële gewassen te verbouwen - op plantages voor exportgewassen - en niet om zich te voeden met hun eigen voedselgewassen.
De oliesector en de agro-industrie raakten in het kader van de Amerikaanse geopolitieke strategie onlosmakelijk met elkaar verbonden.
Het overheersende concept van ´voedselzekerheid,´ dat wordt gepropageerd door mondiale agribedrijven als Cargill, Archer Daniel Midland, Bunge en Louis Dreyfus en ondersteund door de Wereldbank, is gebaseerd op het vermogen van mensen en naties om voedsel te kopen. Het heeft niets te maken met zelfvoorzienendheid, maar alles met wereldmarkten en toeleveringsketens die in handen zijn van reusachtige agro-bedrijven.
Tezamen met olie vormt controle over de wereldwijde landbouw al decennia lang een hoeksteen van de Amerikaanse geopolitieke strategie. De Groene Revolutie werd geëxporteerd met dank aan olierijke belangengroepen en armere landen namen het landbouwmodel van de agro-kapitaalmacht over, dat afhankelijk was van chemicaliën en olie en dat leningen vereiste voor grondstoffen en de bijbehorende ontwikkeling van infrastructuur.
Het hield in dat landen werden opgesloten in een gemondialiseerd voedselsysteem, dat afhankelijk is van monocultuur voor de export van basisproducten om deviezen te verdienen, die gekoppeld zijn aan de aflossing van staatsschulden in dollars en aan richtlijnen van de Wereldbank en het IMF voor ´structurele aanpassing.´ Wat we hebben gezien, is dat veel landen van zelfvoorzienend op voedselgebied zijn veranderd in gebieden met voedseltekorten.
En wat we ook hebben gezien is dat landen met betrekking tot de productie van basisgewassen in een vicieuze cirkel terecht zijn gekomen. De behoefte aan buitenlandse valuta (Amerikaanse dollars) om olie en voedsel te kopen versterkt de noodzaak om de productie van handelsgewassen voor de export te verhogen.
De landbouwovereenkomst van de Wereldhandelsorganisatie heeft het handelsregime uiteengezet, dat nodig is voor dit soort commerciële afhankelijkheid onder het mom van ´wereldwijde voedselzekerheid.´
Dit wordt uitgelegd in een rapport van Navdanya International uit juli 2022 - Sowing Hunger, Reaping Profits - A Food Crisis by Design - waarin wordt opgemerkt, dat de internationale handelswetten en de liberalisering van de handel de grote agro-industrie ten goede zijn gekomen en blijven meeliften op de uitvoering van de Groene Revolutie.
In het rapport staat dat de Amerikaanse lobby en de handelsonderhandelingen onder leiding stonden van Dan Amstutz, voormalig CEO van Cargill Investors Service en Goldman Sachs-directeur, die in 1988 door Ronald Reagan werd benoemd tot hoofdonderhandelaar voor de Uruguay-ronde van de GATT. Mede hierdoor werden de belangen van de Amerikaanse agro-industrie verankerd in de nieuwe regels, die de wereldhandel in grondstoffen en de daaropvolgende expansiegolven van de industriële landbouw zouden bepalen.
De landbouwovereenkomst schafte de bescherming van boeren tegen wereldmarktprijzen en -schommelingen af. Tegelijkertijd werden uitzonderingen gemaakt voor de VS en de EU om hun landbouw te blijven subsidiëren ten voordele van de grote agro-industrie.
Navdanya merkt op:
"Het wegvallen van de tariefbescherming en de overheidssubsidies liet kleine boeren berooid achter. Het resultaat is een ongelijkheid in wat boeren verdienen voor wat ze produceren, versus wat consumenten betalen, waarbij boeren minder verdienen en consumenten meer betalen omdat de tussenhandelaren uit de agro-industrie het grootste deel van de winst opstrijken."´Voedselzekerheid´ heeft geleid tot de ontmanteling van voedselsoevereiniteit en zelfvoorzienendheid op voedselgebied, ten gunste van de integratie van de wereldmarkt en de macht van de bedrijven.
We hoeven niet verder te kijken dan India om te zien hoe dit in zijn werk gaat. De nu ingetrokken recente landbouwwetgeving in India was bedoeld om het land de 'shocktherapie' van het neoliberalisme te geven die andere landen ondergingen.
De ´liberaliserende´ wetgeving was er deels op gericht de belangen van de agro-industrie in de VS te bevoordelen en India in een situatie van voedselonzekerheid te storten, door het land te dwingen zijn voedselbuffervoorraden - die zo essentieel zijn voor de voedselzekerheid van het land - af te bouwen en vervolgens met zijn buitenlandse reserves op een volatiele wereldmarkt te bieden op voedsel van de agro-bedrijven.
De Indiase regering werd er alleen van weerhouden deze weg te volgen doordat er een jaar lang grootschalige boerenprotesten plaatsvonden.
De huidige crisis wordt ook gevoed door speculatie. Navdanya citeert een onderzoek dat door Lighthouse Reports en The Wire werd uitgevoerd, om aan te tonen hoe speculatie door beleggingsmaatschappijen, banken en hedgefondsen op landbouwgrondstoffen winsten opleveren dankzij stijgende voedselprijzen. De prijzen van grondstoffenfutures zijn niet langer gekoppeld aan de werkelijke vraag en het werkelijke aanbod op de markt, maar zijn louter gebaseerd op speculatie.
Archer Daniels Midland, Bunge, Cargill en Louis Dreyfus en beleggingsfondsen als Black Rock en Vanguard blijven enorme financiële klappers maken, waardoor de prijs van brood in sommige armere landen bijna is verdubbeld.
De cynische ´oplossing´ die de mondiale agro-industrie voor de huidige voedselcrisis propageert, bestaat erin boeren ertoe aan te zetten meer te produceren en betere oogsten na te streven, alsof het om een crisis van onderproductie gaat. Het betekent meer chemische middelen, meer gentechnieken en dergelijke, waardoor meer boeren met schulden opgezadeld worden en gevangen raken in afhankelijkheid.
Het is dezelfde oude leugen waarop de industrie zich beroept, namelijk dat de wereld zonder hun producten zal verhongeren en er meer van nodig heeft. De realiteit is dat de wereld wordt geconfronteerd met honger en stijgende voedselprijzen als gevolg van het systeem dat de grote agro-industrie heeft ingesteld.
En het is hetzelfde oude liedje - nieuwe technologieën opdringen in de zoektocht naar een probleem en dan crises gebruiken als rechtvaardiging voor de uitrol ervan, terwijl de onderliggende redenen voor die crises worden genegeerd.
Navdanya schetst mogelijke oplossingen voor de huidige situatie op basis van de beginselen van agro-ecologie, korte aanvoerlijnen, voedselsoevereiniteit en economische democratie - beleidsmaatregelen die in de loop der jaren uitvoerig zijn beschreven in vele artikelen en officiële rapporten.
Wat betreft de strijd tegen de aanslag op de levensstandaard van de gewone man, groeit de steun onder de arbeidersbeweging in landen als Groot-Brittannië. Spoorwegvakbondsleider Mick Lynch roept op tot een beweging van de arbeidersklasse, gebaseerd op solidariteit en klassenbewustzijn, om op te staan tegen een miljardairsklasse die zich terdege bewust is van haar eigen klassenbelangen.
´Klasse' is al te lang absent in het algemene politieke debat. Alleen door op georganiseerde en eensgezinde wijze in opstand te komen, kunnen gewone mensen enige kans van betekenis hebben tegen de nieuwe wereldorde van tiranniek autoritarisme en de verwoestende aanvallen op de rechten, bestaansmiddelen en levensstandaard van gewone mensen, waar we getuige van zijn.
Colin Todhunter is gespecialiseerd in ontwikkeling, voedsel en landbouw en is onderzoeksmedewerker van het Centre for Research on Globalization in Montreal. U kunt zijn "mini-e-boek", Food, Dependency and Dispossession: Cultivating Resistance", hier lezen.Zie: https://off-guardian.org/2022/08/23/how-food-shortages-economic-collapse-protects-the-status-quo/
Reacties van Lezers
voor onze Nieuwsbrief