PoetinXi
© Pavel Byrkin/Sputnik/ Kremlin Pool/APDe Russische president Vladimir Poetin en de Chinese president Xi Jinping
Het Paleis van de Facetten • Moskou Kremlin, Rusland • 21 maart 2023
Rusland en China geven vorm aan de wereldpolitiek, terwijl de VS hun partners aan de overkant van de Atlantische Oceaan domineren, waardoor de Europese landen enkel als passagiers achterblijven...

De ontmoeting tussen de Russische president Vladimir Poetin en zijn Chinese ambtgenoot Xi Jinping vorige week in Moskou, werd in westerse kringen onthaald met de voorspelbare beschuldigingen dat Moskou "onderdanig" of zelfs een "vazal" van Beijing lijkt te worden.

Europarlementariër Guy Verhofstadt, eurofantast en voormalig premier van België, hoonde op Twitter: "De gruwelijke erfenis van Poetin heeft onder meer tot gevolg dat Rusland steeds meer in een Chinese vazalstaat verandert," zonder enig besef van de ironie van zijn eigen woorden. Terwijl de Verenigde Staten het voortouw namen om het vredesplan van China voor het conflict in Oekraïne af te keuren en publiekelijk de voorwaarden vaststelden waaronder het zou moeten eindigen, was de Europese Unie in geen velden of wegen te bekennen, of had in ieder geval niets origineels te melden.

De opmerkingen van Verhofstadt getuigen daardoor van een schrijnend gebrek aan zelfbewustzijn. Rusland en China zetten hun visie op een nieuwe multipolaire wereld uiteen, terwijl de VS zich daartegen verzetten in een poging hun hegemonie te behouden. Ondertussen zit de Europese Unie slechts op de reservebank en is in feite irrelevant geworden. Het onvermogen van de EU-landen om hun eigen wil en positie te bepalen te midden van de grote mogendheden, en hun absolute onderdanigheid aan de VS, hebben het concept van "strategische autonomie," dat ooit door Emmanuel Macron werd bepleit, tot een aanfluiting gemaakt.

"Strategische autonomie" is een beginsel van Europese integratie waarbij de EU een speler hoort te zijn in een multipolaire wereld, die opkomt voor haar eigen belangen en haar eigen agenda nastreeft. Aanhangers van dit beginsel dringen erop aan dat de EU niet blindelings de wil van de VS zou moeten volgen met betrekking tot elke kwestie van buitenlands beleid, maar proactief zou moeten zijn en haar rol op het wereldtoneel zou moeten versterken. Daarom zouden zij niet, zoals Washington veelal eist, partij kiezen in aangelegenheden als een nieuwe Koude Oorlog met China. De term won aan kracht ten tijde van de regering-Trump, toen de betrekkingen van Europa met de VS een dieptepunt bereikten vanwege zijn bijzondere interpretatie van de "America first"-doctrine.

De praktische realiteit van "strategische autonomie" is echter dat de EU geen eenheidsstaat is, maar een losse intergouvernementele organisatie van staten die weliswaar trachten gemeenschappelijke standpunten in te nemen op basis van een beginsel van eenheid, maar niet echt beschikken over een gemeenschappelijk mechanisme voor het bepalen van het buitenlands beleid. De intra-institutionele politiek van de EU wordt veelal gekenmerkt door een rommelig compromis en een machtsstrijd tussen verschillende niveaus van actoren, waaronder de staten zelf, de Europese Commissie en het Europees Parlement. Dit gaat gepaard met de realiteit dat "Europese integratie" sinds 2008 een gebroken proces is. Problemen zoals de financiële crisis in de Eurozone, Brexit, Covid-19 en interne conflicten met verschillende staten zoals Polen, zorgden voor een verzwakking van en versplintering binnen de EU.

Als gevolg daarvan is de EU slecht toegerust om het hoofd te bieden aan de VS, die, ondanks misleiding in de media, de meest expliciete bron van buitenlandse invloed en inmenging tegen haar vertegenwoordigen. Washington beschikt over verschillende kanalen om controle uit te oefenen op de vele actoren van het buitenlands beleid van de EU. Ten eerste maken ze gebruik van een web van door de overheid gefinancierde denktanks en daaraan verbonden journalisten om de publieke opinie te controleren en de EU-landen ertoe aan te zetten hun doelstellingen te steunen. Ten tweede hebben de VS een buitengewone politieke greep op de staten van het voormalige Sovjetblok ten oosten van de EU (met uitzondering van Hongarije), die zij gebruiken om het vijandige sentiment tegen Rusland en China aan te wakkeren, waardoor zij de pogingen van de meest "autonome" en machtige staten van het blok - Duitsland en Frankrijk - om een meer verzoenend buitenlands beleid te voeren, ondermijnen.

Ten derde gebruiken de VS het Verenigd Koninkrijk als hun voornaamste voorvechter in Europa (zowel van binnen als buiten de EU) om hun politieke wil op het continent te projecteren en de wil van eventuele opstandige lidstaten terzijde te schuiven. Een voorbeeld hiervan vormt de BBC World Service, die fungeert als een enorme propagandamachine om narratieven te verspreiden die in overeenstemming zijn met het buitenlandse beleid van Washington. Daarnaast hebben de VS laten zien dat zij kunnen samenwerken met de inlichtingendiensten van de lidstaten en deze als wapen tegen hun eigen landen in te zetten, zoals het gebruik van Deense inlichtingendiensten om andere Europese leiders te bespioneren.

Al deze factoren, zowel in het verleden als in het heden, hebben de VS in staat gesteld Europa verdeeld en tegenstrijdig te houden, en schijnbaar niet in staat om een buitenlands beleid te voeren dat daadwerkelijk tegemoet komt aan de Europese belangen, in tegenstelling tot die van de VS. Dit culmineerde zelfs in het letterlijk vernietigen van de Nord Stream- pijpleidingen en het vervolgens verspreiden van een vals narratief dat Oekraïne hiervoor verantwoordelijk zou zijn. De oorlog in Oekraïne heeft uiteindelijk alleen maar het isolement en de irrelevantie van Europa versneld, waardoor de greep van het militair-industrieel complex op het continent werd versterkt, de energie-industrieën werden ondermijnd en de term "strategische autonomie" aldus tot een wassen neus werd gereduceerd.

Men kan zich afvragen wie werkelijk de vazal is. Als er een nieuwe multipolaire wereld aan het ontstaan is, is het niet meer dan redelijk om te zeggen dat Europa daar eenvoudigweg geen deel van uitmaakt. Rusland, China en Amerika zijn de drijvende krachten achter de huidige gebeurtenissen, de EU is niets meer dan een passagier.

Zie: https://www.rt.com/news/573676-russia-china-politics-eu-us/