foto tornado
© VideostillVeel schade aan kassen door een tornado in Turkije.
Het is nog maar lente, maar het weer doet ook in onze omgeving soms al een beetje zomers aan. Niet voor wat betreft de zon en de temperaturen, maar wel de regen- en onweersbuien die regionaal vallen. Ze ontwikkelen in vochtige, warme lucht snel en gaan regelmatig gepaard met onweer, hagel en forse windstoten. Het komt soms met bakken uit de lucht en lokaal was sprake van wateroverlast. Niet alleen bij ons vallen momenteel dit soort 'zomerse' buien, ook op andere delen van het Europese continent is dat het geval, met af en toe zelfs een tornado.

Afgelopen zondag kwam het ook in ons land tot een aantal forse buien. Op een windsprong boven het westelijk kustgebied, een zogeheten kustfront of convergentielijn, ontstonden in de loop van zondagmiddag een paar pittige exemplaren, met onweer en bij een bui boven Eindhoven een windstoot van 75 kilometer per uur. Op verschillende plekken viel in korte tijd meer dan 20 millimeter regen en lokaal kwam het ook tot wateroverlast.

Supercell

In het zuiden van Duitsland vielen toen nog zwaardere buien. Die buien trokken dat weekend vanuit Frankrijk richting het Zwarte Woud en vlakbij de grens met Zwitserland ontwikkelde toen de eerste supercell, een bui in de zwaarste categorie, met ook zeer zwaar onweer. Daar omheen verspreidden andere onweersbuien zich verder naar het noordoosten en ook die pakten regionaal stevig uit, met wateroverlast en lokaal hagelstenen zo groot als een golfbal.

Tornado in Oostenrijk

In het zuiden van Oostenrijk kwam het vooral zaterdag tot zware onweersbuien. In het stadje Ziersdorf ontstond volgens ooggetuigen onder zo'n bui zelfs een tornado. Deze blies verschillende daken van huizen en veroorzaakte schade aan auto's. Er is nog geen officiële bevestiging dat het om een tornado zou gaan, maar op sociale media zijn meerdere beelden te vinden die duidelijk een luchtwerveling laten zien die ook daadwerkelijk de grond raakt.

In Turkije

En niet alleen in Oostenrijk kwam het die dag tot een tornado, ook in Turkije was het raak. In de Turkse provincie Mersin vielen zaterdag ook zware regen- en onweersbuien, waarbij het tot een tornado kwam. Deze trok tussen twee wijken door, waarbij er meer dan 100 kassen werden verwoest en 13 mensen gewond raakten.


Ontstaan van een tornado

Bij de totstandkoming van een tornado spelen 4 factoren in het weer een rol. De eerste is dat er, op het moment dat de buien ontstaan die aan de basis van de tornado's liggen, veel vocht in de atmosfeer voorhanden is. Verder moet de atmosfeer onstabiel zijn, met een groot temperatuurverschil tussen het aardoppervlak en de luchtlagen erboven. Bovendien is er voor het ontstaan van een supercell een sterke windschering nodig; een draaiing van de wind met de hoogte, gekoppeld aan een sterke toename van de windsnelheid. Daarvoor is er op hoogte een sterke straalstroom nodig. De laatste factor is het vermogen van de lucht om te stijgen, ofwel om aanwezige onstabiliteit in een stijgbeweging om te zetten.

Blijft wisselvallig

De afgelopen dagen voldeed de atmosfeer in sommige delen van Europa aan al deze eisen en kon het lokaal tot een tornado komen. Ook de komende tijd blijft het erg wisselvallig in grote delen van Europa. Lagedrukgebieden domineren aanhoudend in een diagonale lijn van het Verenigd Koninkrijk richting het oostelijk Middellandse Zeegebied, met in die strook dagelijks kans op forse regen- en onweersbuien. En aan weerszijden van die lijn het zonnigere en droge weer, in onder andere Spanje en de landen rondom de Oostzee, waaronder Polen en Finland.

Niet perse tornado's

Dat het tot zware regen- onweersbuien komt, wil overigens niet automatisch zeggen dat er ook kans is op de vorming van tornado's. Dan moet aan alle vier de bovengenoemde factoren worden voldaan en dat is lang niet overal het geval.