Afbeelding
Christine Pulliam (CfA)
Ruimtetelescoop Spitzer heeft met assistentie van een telescoop op aarde een nieuwe planeet gelokaliseerd. Het gaat om een gasreus. Het is één van de meest afgelegen planeten die we tot op heden hebben ontdekt.

De gasreus bevindt zich op zo'n 13.000 lichtjaar afstand. Onderzoekers ontdekten de planeet met behulp van OGLE's Warsaw Telescope in Chili. De telescoop ontdekte de planeet door 'microlensing'. Dit effect treedt op wanneer een ster voor een andere ster langsbeweegt en de zwaartekracht van deze ster dienst doet als een lens en het licht van de verder afgelegen ster helderder maakt. Als om de ster die op de voorgrond staat een planeet cirkelt, heeft dat invloed op het lenseffect. En zo kunnen wetenschappers dus nieuwe planeten ontdekken.

Beperking

De microlensing-methode heeft echter een flinke beperking. Zo is het lastig om vast te stellen op welke afstand de op deze wijze ontdekte planeten staan. Om de afstand tussen de aarde en de nieuw ontdekte gasreus vast te stellen, deden onderzoekers daarom een beroep op Spitzer. Deze ruimtetelescoop bevindt zich op zo'n 207 miljoen kilometer afstand van de aarde en keek met de telescoop op aarde mee. Spitzer zag het lenseffect zo'n twintig dagen eerder dan OGLE's Warsaw Telescope door de nieuw ontdekte planeet beïnvloed worden. Op basis daarvan kunnen onderzoekers iets zeggen over de afstand waarop deze gasreus zich bevindt.

Massa

En zodra onderzoekers eenmaal de afstand tot de planeet wisten, konden ze ook de massa ervan vaststellen. Die is vergelijkbaar met de helft van de massa van Jupiter.

Het is niet voor het eerst dat onderzoekers met behulp van microlensing een planeet ontdekken. Tot op heden zijn dankzij deze methode zo'n dertig planeten opgespoord. Van ongeveer de helft van deze planeten weten we ook de locatie. De verste planeet die tot op heden met deze methode is opgespoord, staat op 27.000 lichtjaar afstand. De gasreus die nu is opgespoord behoort met een afstand van 13.000 lichtjaar ook tot één van de verste planeten die we tot op heden ontdekt hebben. Het onderzoek geeft meer inzicht in hoe ons sterrenstelsel in elkaar steekt: komen planeten voornamelijk in het centrale deel voor of zijn ze ook veelvuldig in de schijf van de Melkweg te vinden? "Tot op heden hebben we met name onze eigen omgeving verkend," vertelt onderzoeker Sebastiano Calchi Novati. In de toekomst moeten we - mede dankzij microlensing - een completer beeld krijgen van hoe planeten in ons volledige sterrenstelsel verspreid zijn.