Afbeelding
Dijken en dammen aan rivierdelta's horen ons te beschermen tegen overstromingen bij storm en regen. Op termijn werken ze evenwel averechts: ze verhogen juist het risico op overstromingen, blijkt uit onderzoek. 'We moeten land teruggeven aan het water.'

De Rijn-Maas-Scheldedelta behoort samen met de Mississippidelta in de VS tot de grootste risicozones voor overstromingen ter wereld. En dat is onze eigen schuld, blijkt uit een Amerikaans onderzoek dat zopas in het topvakblad Science is gepubliceerd. De dammen en dijken die aan de delta's zijn gebouwd om ons te wapenen tegen overstromingen, doen op lange termijn meer kwaad dan goed.

'Op korte termijn beschermen de dijken tegen het water, maar op lange termijn is het een ander verhaal', zegt Stijn Temmerman, professor fysische geografie aan de Universiteit Antwerpen. Temmerman schreef, eveneens in Science, een bijbehorend artikel over wat we met de nieuwe inzichten van zijn collega's horen te doen. Conclusie: de dijken moe­ten gedeeltelijk worden opengebroken, zodat we land teruggeven aan het water en we grote wetlands herstellen.

Rivierdelta's liggen, zoals aan de Schelde, typisch in dichtbevolkte gebieden. De dammen en dijken zijn gebouwd met de bedoeling het land langs de rivier te gebruiken voor industrie, landbouw en voor woningen. Maar net die gebieden blijken, zeker nu de zeespiegel door de opwarming van de aarde steeds sneller stijgt, dus een zeer hoog risico te lopen op overstroming. Alleen investeren in stevigere en hogere dijken is geen oplossing, want op lange termijn is dat een verloren strijd.

Land verzakt

In de Vlaamse Schelde, bijvoorbeeld, is het waterniveau sinds 1930 met 1,3 meter gestegen. Dat is vijfmaal zo veel als aan de kust. Aan de Mississippidelta verdwijnt jaarlijks zelfs honderd vierkante kilometer land in zee.

'Door de dijken kan het water niet weg', zegt Temmerman. 'Daarbij komt dat het land langs de rivieren verzakt doordat de bodem uitdroogt na de indijking. En het natuurlijk proces dat het land zou verhogen, is stilgelegd door de dijken. In het droge gebied naast de dijken spoelt geen water met slib en zand meer aan door eb en vloed, waardoor er geen afzetting is. Met de klimaatverandering en de stijgende zeespiegel dreigen de gebieden langs de deltarivieren straks te overstromen en helemaal niet meer toegankelijk te zijn.'