dadds
Ruslanddeskundige Marie-Thérèse
Haar vertrouwen in de goedheid van de mens en de oprechtheid van journalistiek liep een enorme deuk op tijdens het Rusland-Hollandjaar. Zij vindt het nog steeds een raadsel dat gerenommeerde kranten in het algemeen alleen maar negatief over Rusland berichten. Toch lijkt er iets te veranderen.

DLM gaat in gesprek met Drs Marie-Thérèse ter Haar, Ruslanddeskundige, tolk voor Russen en Nederlanders en al vele jaren actief om de taak die ze zich heeft gesteld tot een goed einde te brengen.

Marie-Thérèse ging Russisch leren in de tijd van de USSR van Brezjnev. De muur stond er toen nog. Als kind ging ze op reis met een orkest en keek over de muur naar mensen die daarachter zaten in Oost-Duitsland. Tijdens een uitwisselingsproject kwam ze jaren later aan de andere kant van de muur terecht en zag vanaf die kant dat mensen uit het westen naar haar keken. Ze ontmoette veel warmte en hartelijkheid van de Oost-Europeanen. Ze waren niet rijk, maar ook zij hadden wel een sociaal leven waarin een bepaalde mate van zekerheid was ingebouwd.

Zij vindt Russen een stuk vergevingsgezinder dan westerlingen. Russen leunen heel erg op hun gevoel voordat ze iemand vertrouwen. "Iets in hun cultuur maakt hen puurder dan wij", zegt Marie-Thérèse. "In de slag met de Duitsers hebben meer dan 20 miljoen Russen het leven gelaten, desondanks merk ik dat er geen enorme wrok is naar de Duitsers. Wat erg sterk leeft onder de Russische medemens is het wantrouwen van de macht."

"We zijn anti-Russisch grootgebracht. Voor de Russen daarentegen is Europa heel lang het grote voorbeeld geweest. In de 21e eeuw is het Europa beleid aan het wankelen doordat ze steeds op de vingers worden getikt. De Russische regering spreekt ondanks alles nog steeds over een relatie met Europa, ondanks de anti-Rusland hysterie. Je ziet ook dat zij zich steeds meer richten op Azië."

Ter Haar heeft hele slechte ervaringen met de vaderlandse pers. Marie-Thérèse vertelt fel: "In 2013 ben ik een studie gaan maken van de media en ik ben me rot geschrokken. Heel veel zaken over Rusland worden gewoonweg verdraaid." Zeker vanaf 2013, het Rusland-Hollandjaar. Het is voor haar een raadsel waarom gewaardeerde kranten zich schuldig maken aan het verdraaien van het nieuws, het weglaten van belangrijke zaken en met een westerse pet op alles beoordelen. Het ergst is de absolute stemmingmakerij en het ontbreken van nuancering en objectiviteit in de Nederlandse media. Ook ontbreekt voldoende kennis, bijvoorbeeld over de maffiadictatuur in de voormalige Sowjet-Republieken van de jaren 90 met totale chaos, armoede en wetteloosheid.

Zo maakte ze mee dat het programma Een Vandaag met een ploeg opnames kwam maken in Arnhem bij de Ruslandacademie, en deze later weer afbliezen.

Mevrouw Ter Haar geeft gemiddeld 1 lezing per dag over Rusland in Arnhem, waar de Rusland academie gevestigd is of elders in het land. Vroeger leende ze zich ook voor debatten, maar daarmee is ze gestopt. Iedereen van rechts tot links was negatief over Rusland. Daar was, vond ze, geen doorkomen aan. "De sfeer is zo anti-Russisch, je wordt als Poetin trol weggezet en soms word je de zaal gewoon uitgeschreeuwd." Toch merkt Ter Haar een kentering in 2016. Meer Nederlanders zijn nieuwsgierig naar de achtergrond en de andere kant van het verhaal.

"De afgelopen jaren voel ik mij wat betreft de propagandaoorlog 10 jaar ouder geworden. De jaren vanaf het Rusland-Holland jaar, de Oekraïne kwestie, de Krim en het Syrië conflict voelden vele kenners zich met mij machteloos over de eenzijdige westerse kijk op de zaak.

Ze zegt: "Ik moet dit doen. Ik moet een andere kant van de zaak laten horen. Mensen moeten zich gaan herberaden over de NAVO. Ik geloof in de goedheid van de mens en stel me tot taak iets aan de verzoening te doen tussen Rusland en Nederland. Het is ongelofelijk boeiend om in beide landen te leven (MT leeft de helft van de tijd in Rusland en Nederland). Voor het eerst in 10 jaar begint Rusland weer op orde te komen, na de maffiatijd na het uiteenvallen van de USSR."

Het jaar 2013 was een uiterst opmerkelijk jaar. Tijdens het feestjaar van de historische relatie tussen Nederland en Rusland vonden onwaarschijnlijk veel incidenten tussen beide landen plaats.
  • In januari pleegt de Russische asielzoeker Aleksandr Dolmatov zelfmoord. De Russische regering vraagt om opheldering in de zaak. Dolmatovs asielverzoek was door Nederland afgewezen.
  • In februari leidt een Russische homowet die propaganda verbiedt tot ophef. Timmermans spreekt hierover zijn bedenkingen uit. Volgens de Russische Minister van Buitenlandse Zaken moeten landen elkaar niet vertellen hoe te regeren.
  • In de maand april protesteren actiegroepen in Amsterdam tegen president Poetin, die in Nederland is voor de opening van het Nederland-Ruslandjaar. De protesten zijn gericht tegen de mensenrechtensituatie in Rusland.
  • Sinds juli boycot Rusland Nederlandse aardappelen vanwege de aanwezigheid van schadelijke stoffen.
  • De komst van een Russisch marineschip en de marinekapel naar Rotterdam gaat niet door omdat actievoerders willen protesteren voor homorechten.
  • In september wordt de kapitein en de bemanning van het Greenpeace-schip Arctic Sunrise, dat onder Nederlandse vlag vaart, aangeklaagd voor piraterij.
  • Eind september blijkt dat de Nederlandse fotograaf Rob Hornsta en schrijver Arnold van Bruggen Rusland niet in mogen.
  • Eveneens in oktober wordt de Nederlandse diplomaat Onno Elderenbosch mishandeld in zijn woning in Moskou. Twee mensen dringen zijn huis binnen.
"Ik begrijp de angst die hier heerst voor Rusland. Dat komt door de media en de politiek. En daaraan moet iets veranderen. Zij maken de mensen bang. Poetin wil helemaal geen oorlog, hij wil juist samenwerking. Rusland is helemaal niet bedreigend. Hun regering heeft zo vaak aangegeven te willen samenwerken, maar Nederland staat als een vazalstaat achter de Verenigde Staten."

Het advies van Ter Haar is zelf op onderzoek uit te gaan, zodat ieder zich een eigen oordeel kan vormen. Bijvoorbeeld het nieuws van RT en Sputnik News leggen naast de beeldvorming van onze media.

Rusland heeft deze maand gevierd dat de Krim weer onderdeel uitmaakt van dit land.

In het Westen zullen ze dit als provocatie zien. Hoe zien de Russen dit zelf? "Westerlingen kunnen dit natuurlijk afdoen als propaganda, maar het is een feit dat 98% van de bevolking van de Krim heeft gekozen voor aansluiting bij Rusland en afscheiding van Oekraïne. Vergeet niet dat Oekraïne al 1000 jaar bij Rusland hoort, op dezelfde manier als Oost- bij West-Duitsland. De uitslag van het referendum was heel bijzonder omdat eigenlijk bijna iedere Rus ervoor was. Terwijl zij het meestal over weinig dingen met elkaar eens kunnen worden."

Marie-Thérèse ter Haar heeft de Rusland & Oost-Europa Academie opgericht. Zij studeerde Russisch en Ruslandkunde en woonde in Rusland. Over haar ervaringen in en visie op het land heeft ze drie boeken geschreven: 'Ruslands erfdeel', 'Rusland in de 21e eeuw' en 'Zijn zij nou gek of zijn wij het? Ruslands actuele geschiedenis en de westerse verslaggeving hiervan'.