janita sassen
© Janita Sassen
EINDHOVEN - George 'Radio Bergeijk' van Houts (1958) is cabaretier en initiator van de theateractivisten De Verleiders. Hij richt nu solo zijn pijlen op het complotdenken, onder meer 25 april in Parktheater Eindhoven. ''Wie vragen stelt bij een officiële lezing, wordt voor gek verklaard."
Uw solovoorstelling 'Kom Plot' gaat over samenzweringen, in het bijzonder over 9/11. Wat is uw theorie?

Dat ga ik natuurlijk niet vertellen, want dan komt er niemand meer kijken. Ik stel vragen bij 9/11: of het wel echt zo gegaan is als ons wordt voorgehouden. Ik denk namelijk van niet. Het zaallicht blijft aan, mensen mogen iets vragen. Ik behandel twintig grote kwesties waarvan het officiële verhaal niet klopt. Uit 9/11 zijn zeven oorlogen voortgekomen, het Midden-Oosten is een grote puinhoop geworden en we zijn moslims als vijanden gaan zien. Er zijn mensen die daar belang bij hebben.

Zet u uw geloofwaardigheid niet op het spel? Ik moet meteen denken aan paranoïde complotgekkies.

Daarom doe ik dit juist! Het stempel 'complotdenker' is heel effectief om mensen monddood te maken. Iemand die bij een officiële lezing vragen stelt, wordt voor gek verklaard. Serieuze media weigeren andere feiten te publiceren; ze zijn als de dood dat ze hun geloofwaardigheid te grabbel gooien. Natuurlijk zijn er veel rabiate gekken die geloven in waanzinnige complotten als marsmannetjes of reptilians, maar 9/11 is echt iets anders. Daar zijn duizenden mensen wereldwijd mee bezig, ook serieuze wetenschappers. Die zeggen bijvoorbeeld dat het helemaal niet kan volgens de wetten van de natuurkrachten. Als het waar is dat er iets anders achter zit, is het heel cynisch allemaal. Maar mensen blokken dat: cognitieve resonantie.

Met De Verleiders toonde u al eerder complotten aan.

Ja. Eigenlijk is het hele bankwezen één groot complot. Je wordt systematisch voorgelogen en opgelicht. Het geld dat je op de bank zet, is niet van jou. De bank gaat er direct mee vandoor. Bijna niemand wist dat geld wordt gemaakt door commerciële banken en niet door de staat. Met Door de bank genomen werden we ook niet serieus genomen in het begin, maar weggezet als een soort Jacobse en Van Es die de klok hadden horen luiden, maar niet wisten waar de klepel hangt. Het was ook een eye-opener en grote schrik voor de bankmedewerkers zelf: slechts 3 procent wist dat het zo werkte. Ik weet zelfs van bankmedewerkers die hierdoor hun baan hebben opgezegd.

Was u zelf ook niet een beetje gelddronken toen u met Tom de Ket een bekend boegbeeld werd van een koffiemerk?

Dat was toegepaste kunst waarmee je creatieve onafhankelijkheid koopt. We deden gewoon iets waar we goed in waren en mochten ook onze eigen dialogen schrijven. Ik ben nog steeds trots op die reclame.

U heeft activistisch, politiek theater weer op de kaart gezet. U stond vorig jaar zelfs in de Tweede Kamer om het burgerinitiatief Ons Geld te promoten.

Dat werd tijd, na vijftig jaar of zo. Destijds had je het vormingstheater. Dat was als theater niet om aan te zien en is in het verdomhoekje geraakt, en terecht. Het is wel een verdienste dat we een publiek hebben voor theater dat ergens over gaat. De motor is oprechte verbazing en soms ronduit verbijstering. Mijn boodschap is: doe iets, doe je eigen onderzoek. Het werkt: vier partijen hebben ons burgerinitiatief tegen ons geldstelsel in hun programma opgenomen, de WRR, de adviesraad van de regering, is onderzoek aan het doen, en zelfs Jeroen Dijsselbloem staat aan onze kant.

Heeft u nog tijd voor het echte cabaret?

Nee, dat is geweest. Een kunstenaar moet zich blijven vernieuwen, anders maak je elk jaar hetzelfde cabaretprogramma, zoals sommige collega's. Met Tom (de Ket, red.) heb ik negen programma's gemaakt; daar waren we wel klaar mee. Maar vergeet niet: in de absurditeit van complotten kan ook veel humor zitten.

De familie van uw vaders kant komt uit Bergeijk. Het inspireerde u tot het VPRO-radiofeuilleton 'Radio Bergeijk'. Denkt u tien jaar na dato nog wel eens aan Peer van Eersel, Tedje van Lieshout en Toon Spoorenberg?

Natuurlijk, want dat was een geweldige tijd. We hebben 642 afleveringen gemaakt. Al maakten we er ons niet overal even populair mee in Bergeijk. Logisch: wij brachten belachelijke karikaturen van de inwoners. Maar hoe Peer en Toon de wereld zagen, was natuurlijk gewoon PVV avant la lettre. Ze hadden geen idee hoe de wereld in elkaar stak en gingen daarom maar schreeuwen en schelden op iedereen. Met Pieter Bouwman, die Toon speelde, werk ik nu weer samen: hij is mijn coach voor deze show.

Kreeg u De Verleiders niet mee?

Nee, al was dat wel mijn idee. Victor Löw en Pierre Bokma wilden wel, maar Tom de Ket en Leopold Witte hadden er geen zin in. Ze wilden er hun vingers niet aan branden. We zijn wel samen met gastacteur Marcel Hensema bezig met de vijfde Verleiders-show Stem kwijt. Die gaat over het niet meer functioneren van de democratie. Over de opkomst van het populisme en splinterpartijen en de macht achter de macht, want die is er. Het bonnetje van Teeven, het fotorolletje van Srebrenica, de rol van de NAM bij de aardbevingen in Groningen... Blijf vragen stellen!

'Kom plot': o.a. 25 april Parktheater Eindhoven. De Verleiders komen op 30 november en 1 december naar Eindhoven.