onderzeese vulkaan
© Shutterstock/Scott RileyBeeld ter illustratie. Op de foto is een onderzeese vulkaan te zien.
Wetenschappers hebben onlangs ontdekt dat er veel meer onderzeese bergen zijn dan eerder werd gedacht. De wereldwijde zoektocht naar nieuwe gebieden voor diepzeemijnbouw heeft geleid tot een toenemende interesse in het in kaart brengen van de zeebodem. Deze bergen zijn niet alleen belangrijk voor commerciële doeleinden, maar ook voor het zeeleven en klimaatverandering.

In 2005 botste een Amerikaanse onderzeeër met een topsnelheid tegen een onderzeese vulkaan. Daarbij kwam een lid van de bemanning om het leven en de meesten aan boord raakten gewond. Dat herhaalde zich in 2021 toen een andere Amerikaanse onderzeeboot op een onderzeese berg in de Zuid-Chinese Zee botste en zijn sonarinstallatie beschadigde.

Sonar staat voor 'Sound Navigation and Ranging'. Het systeem maakt gebruik van pulserende geluidsgolven die onder water worden uitgezonden en vervolgens omlaag worden gestuurd. Zodra deze golven een object zoals een vis, vegetatie of de bodem raken, worden ze teruggekaatst naar het oppervlak.

Het is onmogelijk om te weten hoeveel onderzeese bergen er zijn, omdat momenteel slechts een kwart van de zeebodem met sonar in kaart gebracht is. Toch hebben we dankzij radarsatellieten, die de hoogte van de oceaan meten, verder kunnen zoeken. Bij een telling in 2011 met radarsatellieten zijn er meer dan 19.000 onderzeese bergen bijgekomen. De overgrote meerderheid is nog niet in kaart gebracht door sonar. "Het is gewoon verbijsterend", vertelt David Sandwell, een mariene geofysicus aan het Scripps Institution of Oceanography, die het werk mede heeft geleid, aan het wetenschappelijke tijdschrift 'Science'.

De onderzeese bergen vormen een gevaar voor de scheepvaart en ze herbergen zeldzame mineralen. Daardoor vormen ze een commercieel doelwit voor diepzeemijnbouwers. Het zijn cruciale oases voor zeeleven en ze helpen de grootschalige oceaanstromen beheersen die verantwoordelijk zijn voor het vastleggen van grote hoeveelheden warmte en kooldioxide. "Hoe beter we de vorm van de zeebodem begrijpen, hoe beter we ons kunnen voorbereiden op de klimaatverandering", aldus John Lowell, hoofd hydograficus van de National Geospatial-Intelligence Agency (NGA).


Commentaar: Wat betreft de 'klimaatverandering', zie: Zit er een Orwelliaanse agenda achter 'Global Warming'?


"We kunnen de dingen niet beschermen als we niet weten dat ze er zijn"

Het onderzoek heeft al nieuwe onderzeese bergen in het noordoosten van de Atlantische Oceaan ontdekt en in de Indische Oceaan. Ze wijzen op een verrassende hoeveelheid vulkanisme. "Het zijn oases van biodiversiteit en biomassa", zegt Amy Baco-Taylor, diepzeebiologe aan de Florida State University.

"We kunnen de dingen niet beschermen als we niet weten dat ze er zijn", zegt Chris Yesson, marien bioloog aan het Institute of Zoology van de Zoological Society of London. De kaarten zullen een praktisch nut hebben, voegt Yesson eraan toe: "We zullen onze tijd minder verspillen. Enkelen van mijn collega's reisden ooit naar de Indische Oceaan om een onderzeese berg te bestuderen die een fantoom bleek te zijn, ontstaan door een fout in de pre-sonar dieptegegevens."

Een hobbelige oceaanbodem

Satellieten hebben meer dan 43.000 onderzeese bergen gedetecteerd, maar slechts 16.000 zijn gedetailleerd in kaart gebracht met sonar van schepen en onderzeeërs.

De onderzeese-bergencatalogus zal zeker nog worden uitgebreid met Seabed 2023, een internationaal project om sonar kartering met hoge resolutie te versnellen dat Mayer, directeur van het Centrum voor Kust- en Oceaankartering van de Universiteit van New Hampshire, helpt leiden. NASA's Surface Water and Ocean Topograpgy satelliet, die in 2022 is gelanceerd, kan de hoogte van een wateroppervlak tot op een paar centimeter nauwkeurig meten. Meer teledetectie zou welkom zijn, gezien de kosten, vertelde Mayer aan 'Science'. "Ik zou graag zien dat het een bedreiging vormt voor wat ik doe."