tornado oklahoma
© Zachary Hall/TwitterGrote tornado treft het zuidwesten van Cole, Oklahoma, op 20 april 2023.
Een intense en grote tornado heeft gisteravond schade veroorzaakt in het centrale deel van de Amerikaanse staat Oklahoma, in de buurt van het plaatsje Cole en op andere plaatsen in de die omgeving. Hoewel het gebied relatief onbewoond is, is de verwachting dat toch flinke schade is aangericht. Meerdere huizen zijn met de grond gelijk gemaakt, zo is op de eerste beelden vanuit het gebied te zien.

Extreem weer meteoroloog Reed Timmer was ter plaatsen toen de tornado toesloeg. Hij maakte er indrukwekkende beelden van. In zijn auto komt hij akelig dichtbij de tornado. Eerst zie je de slurf nog naast de weg, maar is het geluid van de jagende wind al goed te horen. Later trekt de tornado, die langzaam beweegt, net voor de auto van de tornadojagers langs over de weg heen. Feitelijk komen na enige tijd in de rand ervan terecht.


Multi vortex tornado

Het is een behoorlijk gevaarlijke situatie omdat van een zogenoemde multi vortex tornado sprake is, een tornado met meerdere slurven tegelijk die om het centrum van de hoofdwervel heen draaien. De afloop is dan zeer onvoorspelbaar. Dat is in het filmpje goed te zien. Terwijl de meteorologen (ze zijn waarschijnlijk met z'n tweeën) denken dat ze veilig zijn voor de langzaam wegtrekkende tornado, breidt het windveld ervan zich plotseling toch weer uit. Om hen heen zie je voortdurend flitsen, door de hoogspanningsleidingen die in de beukende wind op de grond terecht komen. Ook zie je hoe een paar boerderijen door de tornado met de grond gelijk zijn gemaakt. Het zijn imposante beelden.

Opvallend is hoe rustig de mannen in de auto blijven, ondanks de woeste gebeurtenissen in hun omgeving. Ze rijden een stukje naar achteren, tot ze weer veilig denken te zijn. Daarna bewegen ze met de tornado mee. Op het moment dat ze er toch weer in terechtkomen, wachten ze met de rem erop tot de omstandigheden verbeteren. Uiteindelijk laten ze de tornado gaan om in de omvergeblazen huizen reddingswerk te gaan doen.

spc activity chart
© Storm Prediction CenterEen intense en grote tornado heeft schade veroorzaakt in het centrale deel van de Amerikaanse staat Oklahoma.
Vroege start tornadoseizoen

Dit jaar is het tornadoseizoen in de Verenigde Staten erg vroeg van start gegaan. In de eerste 3 maanden kwam het al tot meer dan 300 tornado's en dat is 100 tornado's meer dan tijdens een 'normaal' seizoen. Vooral eind maart ging het af en toe goed los. Alleen al vanaf 24 maart kwam het namelijk tot 160 (dodelijke) tornado's. Volgens het Amerikaanse Storm Prediction Center staat het huidige seizoen tot nu toe al op een derde plek in de lijst van meest actieve tornadoseizoenen ooit in de Verenigde Staten en ook de komende week staat er in sommige delen van de USA weer zwaar weer op het programma, met risico op tornado's. Toch kan dit nog wel veranderen, want als het eerste deel van het jaar zo actief verloopt, wil dat nog niet zeggen dat dit ook de rest van het jaar het geval zal zijn.


De redenen dat er dit jaar zo'n actieve start van het seizoen was, zijn onder anderen dat we nog te maken hebben met de restanten van La Niña, en daardoor indirect ook het grote temperatuurverschil tussen het noorden en het zuiden van Noord-Amerika. Het noordelijke deel van Noord-Amerika was nog vrieskoud, terwijl het zuiden al erg warm is.

SSW

Een tweede reden voor dat grote temperatuurverschil dit voorjaar was ook de plotselinge opwarming van de stratosfeer op hoogte (Sudden Stratospheric Warming of SSW). Hierdoor zakten steeds bellen met diepvrieskoude lucht vanuit de Noordpool en Canada over de Verenigde Staten uit. Hierdoor sloegen flinke 'bochten' in de straalstroom, waarin hoge- en lagedrukgebieden om de haverklap werden afgewisseld. In perioden met zo'n koude uitzakking vanuit het noorden was het dan ineens winters, maar draaide de wind vervolgens naar het zuiden, dan liepen de temperaturen ook weer heel snel op.

Die warme lucht vanuit het zuiden wordt aangevoerd vanaf de Golf van Mexico en die is op dit moment 2 tot 4 graden warmer dan gemiddeld. Warme lucht kan veel vocht vasthouden en de warme, vochtige lucht is weer een perfecte energiebron voor zware onweersbuien.

Sterke, 'bochtige' straalstroom

Op de begrenzing van de koude lucht vanuit het noorden en de warme, vochtige lucht vanuit het zuiden ligt dus een krachtige, bochtige straalstroom; een rivier van veel wind op circa 10 kilometer hoogte in de atmosfeer, en daarmee is er een soort actieve 'stormbaan' boven de Verenigde Staten ontstaan, die om de paar dagen zware onweersbuien boven vooral het midden en zuidoosten van de Verenigde Staten met zich meebrengt. En is er op zo'n moment op enige hoogte ook vrij koude lucht aanwezig en sprake van voldoende windschering. Daar waar de wind met de hoogte draait en in kracht toeneemt, kunnen roterende buien ontstaan, ofwel supercells, met daarbij ook kans op tornado's.

Ook deze week wordt opnieuw gewaarschuwd voor extreem weer en daarbij ook risico op tornado's. De waarschuwingen zijn in diverse staten van de VS van kracht.