BESTANDSFOTO: China's president Xi Jinping.
© MOHAMMED BADRA / POOL / AFPBESTANDSFOTO: China's President Xi Jinping.
China hoopt voor verdeeldheid in het westen te zorgen en weet waar de zwakste schakel zit. Beijing weet dat de leidende staten van de EU de betrekkingen niet willen verbreken en gokt erop dat ze voet bij stuk zullen houden.

"Zelfs paranoïden hebben echte vijanden," luidt een beroemd aforisme dat wordt toegeschreven aan een prominente politieke figuur uit het verleden. Wat het betekent, is dat zelfs de gewoonte om iedereen om je heen te verdenken van een samenzwering geen garantie biedt dat zulke verdenkingen ongegrond zijn. De reactie van Britse en Amerikaanse waarnemers op het bezoek van de Chinese president Xi Jinping aan Frankrijk, Hongarije en Servië is in beginsel dan ook gerechtvaardigd.

De reis zelf vond vorige week plaats. Het warme onthaal dat de Chinese leider in alle drie de Europese landen ten deel viel, was kenmerkend. Er bestaat een reden voor de nerveuze reacties van de VS en Groot-Brittannië: China zet inderdaad in op het verdeelheid binnen het westen. Meer specifiek gebruikt het Frankrijk, Duitsland en verschillende andere EU-staten als de "zwakke schakel" binnen de brede westerse coalitie die de ineenstorting van haar hegemonie in de wereld moet voorkomen.

Een dergelijke breuk zal niet fataal zijn voor de Amerikaanse positie in West-Europa - de Amerikanen hebben immers een stevige greep op hun junior bondgenoten. Maar een nauwe band tussen China en een deel van continentaal Europa zou wel eens problemen kunnen opleveren voor de Amerikaanse diplomatie, die al "gerafeld" is door de vele gaten in haar standpunten.

De Chinese autoriteiten zelf hebben overigens nooit gezegd dat ze de Europeanen van de VS willen scheiden. Bovendien benadrukt het officiële Beijing dit altijd in openbare verklaringen en maakt dit duidelijk aan de expertgemeenschap door middel van gesloten communicatiekanalen. Het doet dit zo overtuigend dat het zelfs sommige Russische waarnemers zorgen baart. In werkelijkheid zouden we echter elke poging van onze Chinese vrienden om twijfel te zaaien binnen de beperkte gelederen van het collectieve westen moeten toejuichen.

China's acties zijn gebaseerd op verschillende intenties, vooronderstellingen en zijn subjectieve visie op de wereldpolitiek.

Allereerst probeert Beijing het afglijden naar een direct conflict met de VS en zijn bondgenoten zo lang mogelijk uit te stellen. Deze confrontatie heeft een strategisch karakter en is gekoppeld aan een basisconcurrentie om toegang tot 's werelds grondstoffen en markten. Het eiland Taiwan vormt een ander potentieel brandpunt. De feitelijke onafhankelijkheid van Taiwan ten opzichte van China wordt gesteund door de VS, die wapens blijft leveren.

In principe hebben West-Europeanen geen enkel belang van betekenis bij de confrontatie tussen de VS en China. En hun houding om eraan deel te nemen is zuiver negatief. Deze confrontatie wordt op twee manieren beoordeeld. Aan de ene kant kan de confrontatie met China ertoe leiden dat de VS hun aanwezigheid in Europa verminderen en de last van de strijd tegen Rusland blijven verschuiven naar hun West-Europese bondgenoten. Anderzijds hebben Parijs en Berlijn een kans om hun positie binnen het westen te versterken en een geleidelijke normalisering van de betrekkingen met Moskou na te streven. Dat laatste is duidelijk wat ze ambiëren, zij het onder druk van een scala aan beperkingen.

Op basis van dit gedrag lijkt Beijing te geloven dat naarmate de positie van West-Europa onzekerder is, Washington des te later zelf een beslissend offensief tegen China zal lanceren. Dit werkt uiteindelijk in het voordeel van China's belangrijkste strategie - de VS verslaan zonder de directe gewapende confrontatie aan te gaan die de Chinezen terecht vrezen.

Ten tweede zal het verbreken van de economische banden tussen Beijing en West-Europa zeker een klap voor de lokale bevolking opleveren, maar het zal nog schadelijker zijn voor China's welzijn en de toestand van zijn economie. Op dit moment is de EU de op één na belangrijkste buitenlandse economische partner van China, na de ASEAN-landen. Dit geldt voor alle landen, maar iedereen weet natuurlijk dat de continentale partners - Duitsland, Frankrijk en Italië - de grootste bijdrage leveren. En een beetje van Nederland als Europese transport hub. De betrekkingen van China met deze landen worden dan ook omschreven als warm en wederzijdse bezoeken gaan altijd gepaard met de ondertekening van nieuwe investerings- en handelsovereenkomsten.

De afbrokkeling, laat staan verbreking, van de relaties met West-Europa vormt dan ook een grote bedreiging voor de Chinese economie, die voorziet in het welzijn van het volk, de belangrijkste verwezenlijking van de Chinese autoriteiten sinds de jaren 1970. Beijing wil dit niet riskeren, omdat anders de belangrijkste bron van steun voor het regeringsbeleid en een bron van nationale trots zal verdwijnen. Temeer omdat China heel goed weet hoe terughoudend de West-Europeanen waren om zich aan te sluiten bij de Amerikaanse sanctiecampagne tegen Rusland. Dit bewijst dat de grote EU-landen de economische banden met China niet zomaar zullen verbreken. En in het geval van Servië, waar president Xi op een bijzonder plechtige manier werd ontvangen, bestaat er een kans om politieke posities van het westen over te nemen. Servië heeft geen uitzicht op toetreding tot de EU of de NAVO, dus China met zijn geld vormt voor Belgrado een reëel alternatief.

Ten derde gelooft China oprecht dat economie een centrale rol speelt in de wereldpolitiek. Ondanks zijn oeroude wortels stamt de Chinese cultuur op het gebied van buitenlands beleid ook af van het marxistische denken, waarin de economische basis in relatie tot de politieke superstructuur van vitaal belang is. Het is onmogelijk om deze opvatting te weerleggen, vooral omdat in de afgelopen decennia China's politieke positie in de wereld een product is van zijn economische succes en zelfverworven rijkdom.

En het is irrelevant dat economisch succes Beijing niet in staat heeft gesteld om de echt belangrijke kwesties in de wereldpolitiek op te lossen - de kwestie Taiwan, de volledige erkenning van Tibet als Chinees en maritieme territoriale geschillen met Vietnam en de Filippijnen. Het belangrijkste is dat de stem van de Chinese diplomatie doorklinkt in de wereldpolitiek. En dit wordt zeer sterk gevoeld door gewone Chinese burgers, wier vertrouwen in de goede vooruitzichten van hun thuisland een belangrijke factor vormt in het nationale buitenlands beleid. Beijing is er dan ook van overtuigd dat het aanhalen van de economische banden met de EU de beste manier is om de leidende mogendheden zover te krijgen dat ze het avonturistische beleid van de VS inperken.

En wat voor belang hebben de West-Europeanen zelf bij de betrekkingen met China? Hier liggen de zaken anders. Voor Duitsland en Frankrijk is de economische koers van China belangrijk. De kleinere landen die Xi Jinping bezocht, willen gewoon Chinese investeringen als tegenwicht tegen de invloed van Brussel en Washington. In Hongarije was Chinese economische aanwezigheid altijd al aanzienlijk.

Politiek gezien is China de zoveelste gok die Frankrijk waagt in zijn manoeuvre tussen volledige onderdanigheid aan de VS en een zekere mate van onafhankelijkheid. Er is geen reden om aan te nemen dat Parijs serieus verwacht dat China zijn plannen met betrekking tot de Oekraïense crisis zal steunen. En ze rekenen niet op serieuze invloed van Beijing op Moskou - zo gek zijn ze niet, zelfs niet met Emmanuel Macron aan het roer. Maar juist de ontmoetingen en onderhandelingen met de Chinese leider worden in Parijs gezien als een hulpbron voor de Franse diplomatie. Net zoals Kazachstan bijvoorbeeld contacten met het westen of China ziet als een hulpmiddel bij onderhandelingen met Rusland. Natuurlijk zal niemand daar de woede van de VS op de hals halen - dat kan ze op ernstige represailles komen te staan. Maar ze zullen nooit weigeren om een spelletje onafhankelijkheid te spelen.

Ik durf te stellen dat dit alles voor Rusland geen problemen op het gebied van buitenlands beleid oplevert en ook geen bedreiging vormt voor onze positie. De betrekkingen tussen Moskou en Beijing zijn niet van dien aard dat een van beide zich zou bezighouden met gewichtige intriges achter de rug van de ander. En op zich kan het vertragen van de concurrentie en het afglijden naar een conflict tussen China en het westen zelfs tactisch voordelig zijn: er is geen reden om aan te nemen dat Rusland geïnteresseerd zou zijn in een ineenstorting van de wereldeconomie of in een situatie waarin Beijing al zijn middelen zou inzetten om een Amerikaans offensief af te weren.

Dit artikel werd voor het eerst door de krant 'Vzglyad' gepubliceerd en vertaald en bewerkt door het RT-team.

Zie: https://www.rt.com/news/597631-china-hopes-weaken-us/