Minister Koolmees
© ANPMinister Koolmees van 'Sociale' Zaken

Commentaar: De boodschap aan [...] Europeanen luidt, "In de EU, bestaan democratie en sociale rechtvaardigheid alleen uit woorden. Elke poging om ze tot realiteit te maken zal absoluut verpletterd worden."

Zie ook:

De nieuwe wet die de balans op de arbeidsmarkt terug zou moeten brengen gaat niet ver genoeg om de problemen echt aan te pakken, schrijft de Raad van State woensdag in een advies op de plannen van minister Wouter Koolmees (Sociale Zaken).

Koolmees presenteerde woensdag de nieuwe Wet arbeidsmarkt in Balans. Het kabinet wil zoals aangekondigd in het regeerakkoord de tweedeling tussen een vast dienstverband en flexwerk op de arbeidsmarkt verkleinen.

Het is nu nog te moeilijk om een vast contract te bemachtigen en met een flexcontract hebben werknemers te veel onzekerheid over hun werk en inkomen.

Maar de Raad van State (RvS), het belangrijkste adviesorgaan van de regering, concludeert na het bestuderen van de plannen dat met het voorstel de belangrijkste verschillen tussen vast en flex blijven. Vooral zwakke groepen op de arbeidsmarkt, vaak in de vorm van gedwongen flexcontracten, hebben daar last van.

De voorgestelde aanpak is volgens het adviesorgaan "weinig kansrijk om daadwerkelijk een nieuwe balans op de arbeidsmarkt tot stand te brengen". Daarmee wordt op een nette manier verteld dat de minister terug moet naar de tekentafel.

In het algemeen vindt de RvS dat de problemen zich verplaatsen. "De verlichting die een maatregel kan geven, leidt gemakkelijk tot nieuwe knelpunten elders op de arbeidsmarkt." Er is kortom sprake van een "waterbedeffect", aldus het adviesorgaan.

Geen harde ondergrens aan bescherming voor werknemers

Koolmees wil met zijn nieuwe plannen de arbeidsmarkt toegankelijker maken. Het vaste contract wordt minder vast door onder andere het ontslagrecht te versoepelen, de proeftijd te verlengen en voor een langere periode tijdelijke contracten te geven.

Tegelijkertijd wordt flexibele arbeid duurder. Zo moeten payrollers hetzelfde loon krijgen als collega's in vaste dienst en betalen werkgevers een hogere werkloosheidspremie voor werknemers met een tijdelijk contract. De plannen staan al in het regeerakkoord en werden dit voorjaar verder uitgewerkt.

Voor de RvS gaan die plannen niet ver genoeg. Er wordt onder meer getwijfeld of de maatregelen rond payrolling en een verlenging van de proeftijd überhaupt effect zullen hebben.

Er ontbreekt een harde ondergrens aan bescherming voor werknemers, waarschuwt de RvS. Zolang die ondergrens er niet is, blijft het risico bestaan dat werknemers met een zwakke positie de dupe zijn van goedkope arbeid.

Koolmees schuift vraagstukken vooruit

Een veelomvattend akkoord waarin alle vraagstukken van de arbeidsmarkt gezamenlijk worden aangepakt, zat er niet in, concludeerde Koolmees al snel na zijn aantreden. Daarvoor lagen de wensen van werknemers, werkgevers en politiek te ver uit elkaar.

Nieuwe regels voor zzp'ers en ziekte- en arbeidsongeschiktheidsregelingen komen daarom later deze kabinetsperiode. Koolmees hoopt deze vraagstukken samen aan te pakken. Over een nieuw pensioenstelsel, ook een belofte uit het regeerakkoord, wordt weer apart gesproken door de sociale partners, maar een oplossing lijkt daar nog ver weg.

Over hoe er moet worden omgegaan met robotisering en nieuwe deelplatformen zoals Deliveroo en Helping, gaat een commissie zich buigen. Onder leiding van oud-topambtenaar Hans Borstlap wordt er gekeken naar "de arbeidsmarkt van de toekomst", schrijft Koolmees. Daarmee lijkt de bewindsman het aanpakken van deze vraagstukkebn voor zich uit te schuiven.

Belangrijkste punten:
  • Ontslag wordt soepeler, voortaan mag je meerdere redenen aandragen voor ontslag in plaats van één.
  • Werknemers bouwen vanaf dag één ontslagvergoeding op in plaats vanaf twee jaar.
  • De ontslagvergoeding wordt lager nadat een werknemer langer in dienst is.
  • De proeftijd wordt verlengd van twee naar vijf maanden.
  • Werknemers die via een payrolling werken, krijgen hetzelfde loon als werknemers in vaste dienst bij hetzelfde bedrijf, pensioenen uitgezonderd.
  • Werkgevers mogen langer tijdelijke contracten achter elkaar geven.
  • Per sector kunnen aparte afspraken worden gemaakt over de pauze tussen tijdelijke contracten voor bijvoorbeeld seizoenarbeiders en het onderwijs.
  • De werkloosheidspremie wordt voor werkgevers goedkoper wanneer zij een vast contract geven.
  • Kleine bedrijven worden gecompenseerd voor de ontslagvergoeding als zij hun bedrijf beëindigen wegens ziekte of pensioen.