Geschorste Amsterdamse topambtenaar lijkt niks te doen zonder haar beste vriendin Fatima Elatik
Burgemeester Van der Laan
Burgemeester Van der Laan heeft zichzelf van alles laten influisteren door zijn 'rechterhand' en 'radicaliseringsexpert' zonder in te grijpen zoals een gehoorzame marionet betaamt
Van jeugdhonkmedewerker klom Saadia A.-T. op tot de rechterhand van burgemeester Van der Laan op het gebied van radicalisering. Bij de gemeente Amsterdam was ze het eerste aanspreekpunt van de inlichtingendienst AIVD. Nu zit ze thuis omdat ze wordt verdacht van gerommel met facturen en belangenverstrengeling.


Commentaar: Meer over de AIVD: AIVD frustreert MH17-onderzoek


Het justitieel onderzoek naar mogelijke fraude is inmiddels verbreed. De aanwijzingen stapelen zich op dat er meer aan de hand is dan de gemeente in eerste instantie meldde, toen na lang dralen justitie werd ingeschakeld voor een onderzoek. Want al jaren waarschuwen mensen burgemeester Van der Laan voor het 'kliekje' van de 'koningin' van radicalisering, zoals Saadia schertsend wordt genoemd in het Marokkaans maatschappelijk middenveld. Althans, als ze het niet kan horen. Want Saadia heeft de wind eronder en haast niemand durft openlijk kritiek op haar te uiten.

Hard

Het onderzoek is een harde realiteit voor Saadia. Maar zelf is ze niet minder hard, schetsen meer dan tien betrokkenen met wie deze krant de afgelopen weken uitgebreid sprak over de aanpak van een veelkoppig monster: de aantrekkingskracht van extremistisch gedachtegoed op jongeren in de hoofdstad.

Hoe meedogenloos Saadia kan zijn, blijkt uit een verhaal over Yassin Elforkani dat verschillende bronnen onafhankelijk van elkaar uit de doeken doen. Elforkani's Blauwe Moskee en zijn bedrijf Vizea werken tot 2014 veel samen met Saadia. Dat verandert op slag als de imam op de lokale televisie waarschuwt dat Amsterdam het probleem onderschat van jongeren die verleid worden om ten strijde te trekken in het kalifaat, dat dan net is uitgeroepen.

Elforkani wil geen interview geven, maar bevestigt wel de uitkomst van wat er dan gebeurt. "Ik ben sindsdien nooit meer uitgenodigd voor een bijeenkomst die door Saadia's afdeling is georganiseerd." Dat waren er ten minste enkele tientallen, blijkt uit onderzoek van De Telegraaf.

Het kritische interview op tv was aanleiding voor deze gemeentelijke 'fatwa' tegen de imam, stellen bronnen die de zaak van dichtbij meemaakten. Ze zeggen ook dat Elforkani's oproep, die was gericht aan Van der Laan, een diplomatieke manier was om te waarschuwen dat de 'hofhouding' van Saadia wat al te intiem begon te worden. Ook PvdA-Kamerlid Marcouch had in een open brief in de krant al aandacht gevraagd voor dat probleem. Zijn oproep: maak eens openbaar wie er allemaal subsidie krijgen in de strijd tegen de radicalisering.

Dat is tot op heden nooit gebeurd. Waar de afdeling Radicalisering en Polarisatie in woord hoog opgaf over de noodzaak van transparantie, was Saadia volgens bronnen voornamelijk aan het ritselen. Dat doet ze steeds op dezelfde manier: er worden in de moslimgemeenschap succesvolle mensen benaderd om een sleutelfiguur te worden. Zij krijgen een training om 'vervreemding tegen te gaan' en in het publieke debat op te komen voor zichzelf en hun omgeving.

Deze trainingen worden georganiseerd door het bureau Scholten&Partners, dat huist in een anoniem bedrijfsgebouw in Bos en Lommer. Sinds 2014 krijgt het bedrijf steeds klussen die het 'strategisch netwerk' tegen radicalisering moeten uitbreiden. Maar altijd blijven de bedragen onder de grens die een openbare aanbesteding vereist, zei directeur Peter Scholten vorige week.

Het legt hem in ieder geval geen windeieren. Sinds Saadia zijn bedrijf inhuurt, groeien de reserves en slinken de schulden. Dat was in de jaren ervoor precies andersom.

Het justitieel onderzoek naar belangenverstrengeling kwam op gang door vermoedens van malversaties bij de inhuur van mensen via Scholten&Partners. Met de contracten die Scholten sloot is op zichzelf niets mis, is hem verzekerd.

Via haar beste vriendin Fatima Elatik (tot 2014 voor de PvdA de 'burgemeester' van stadsdeel Oost) kent Saadia in elk geval een vrouw die in 2014 bij Scholten&Partners in dienst trad: Naoual Dinia. Deze zakenvrouw had tot die tijd andere bedrijven, die toen verantwoordelijk waren voor de 'sleutelfiguren-aanpak', vertellen bronnen. Een van hen: "Maar haar vorige bedrijf, Mangostone, moest stoppen omdat onregelmatigheden aan het licht waren gekomen." Dinia wil niet reageren, ook Scholten gaat niet op vragen in.

Goedmakertje

Saadia Ait-Taleb
Chef Radicalisering en Polarisatie Saadia Ait-Taleb en 'rechterhand' van burgemeester Van der Laan van Amsterdam (r)
In het voorjaar kreeg De Telegraaf de tip dat Dinia voor de bijeenkomsten Elatik had ingehuurd als dagvoorzitter en trainer. Volgens de tipgever is dit een goedmakertje, omdat Elatik de methodiek uitdacht die Dinia in de markt zet. Een kenner van het dossier beaamt dit: "Sleutelfiguren, dat is allemaal Fatima."

Elatiks gespreksleiding wordt bevestigd door anderen, die aanwezig waren bij zulke sessies. De woordvoerder van Van der Laan doet er nu het zwijgen toe, maar antwoordde destijds dat Elatik dit allemaal gratis had gedaan, "omdat ze zo betrokken is bij het onderwerp".

Die lezing wordt in de gemeenteraad weggelachen. Een in het dossier goed ingevoerde bron in de coalitie zegt dat het 'niet bestaat dat Elatik iets gratis doet voor de gemeente'. Zelf weigert de PvdA-politica, die tegenwoordig voor 12.000 euro per maand als zelfstandige het 'diversiteitsbeleid' van de politie vormgeeft, te praten met De Telegraaf. Ook Saadia reageerde niet op het verzoek van deze krant contact op te nemen. Haar telefoon staat al weken uit.

Sinds Saadia de scepter zwaaide bij de afdeling Radicalisering, veranderden er zaken, ziet een betrokkene die in nauw contact staat met de vele moskeeën in de hoofdstad. "Eigenlijk werkt Saadia vooral samen met de Al Kabir-moskee."

Die staat bekend als liberaal, maar ook als de moskee waar de vader van Elatik al sinds mensenheugenis in het bestuur zit. Saadia huurt bovendien de partner van Elatik in, Mounir Dadi. De drie zijn buitengewoon hecht, zegt een goede kennis van het stel. Dat bevestigen vier andere bronnen.

Het drietal is meer bezig met netwerken en het 'in hun kracht zetten' van Amsterdammers met een migrantenachtergrond, dan met het begeleiden van jongeren die aangeven dat ze steeds warmere gevoelens hebben voor de strijd van IS, vertelden gisteren betrokkenen al in deze krant.

Maar Saadia ging verder. Ze stelde een voormalig lid van de Hofstadgroep aan als jongerenwerker: Bilal Lamrani. Deze veroordeelde jihadronselaar was tijdens zijn gevangenschap met behulp van de gemeente gederadicaliseerd, schreef het Parool eind 2014.


Syrië

Sindsdien heeft nooit meer iemand iets van hem vernomen, vertelt een woordvoerder van Streetcornerwork, waar hij in dienst was. Twee bronnen weten te vertellen dat Lamrani waarschijnlijk in Syrië zit. Zijn zusje, dat nota bene bij Bilal een deradicaliseringsprogramma zou hebben gevolgd, is volgens deze bronnen in het Midden-Oosten getrouwd met een andere jihadist.

Er verdwijnen meer geradicaliseerde jongeren, ondanks dat ze in beeld zijn bij de gemeente. Nota bene in het stadsdeel waar Elatik de scepter zwaait, weet Omar H. ertussenuit te piepen, in afwachting van zijn hoger beroep over het voorbereiden van een aanslag in Nederland.

De door Fatima Elatik in haar stadsdeel aangestelde medewerker radicalisering, Mohamed Azahaf, kreeg allerlei verontrustende signalen over Omar. Dat vertelt onder meer een Marokkaan die jarenlang in het maatschappelijk middenveld actief is. "Maar Azahaf had ruzie met Saadia, zijn ex, en daarom communiceerden het stadsdeel en de Stopera niet met elkaar."

Korte tijd nadat terreurbestrijders buiten Amsterdam hier lucht van krijgen, wordt Azahaf overgeplaatst naar een compleet andere functie. Hij is nu 'contactpersoon voor bewoners en bedrijven in de buurt' die iets te schaften hebben met de gemeente. Noch Azahaf, noch de gemeente wil kwijt of de overplaatsing met de zaak-Omar H. te maken heeft. In zijn omgeving geeft iemand aan dat 'te veel kritiek op Saadia' de reden van de overplaatsing zou zijn.

Azahafs zwijgzaamheid staat in schril contrast met de periode dat Omar H. vrij was. Toen zocht hij meerdere keren het podium, maar dan als burger. Eerst trok hij met succes ten strijde tegen de benoeming van Guido van Woerkom als Nationale Ombudsman. Die had als voorman van de ANWB lelijke woorden gebezigd over Marokkaanse taxichauffeurs. En samen met Aisse Zanzen is Azahaf de drijvende kracht achter de massale aangiften van Amsterdamse Marokkanen tegen Geert Wilders na het beruchte 'minder, minder, minder' op de verkiezingsavond van de PVV. Naima Ajouaa nam er zelfs een dagje voor vrij. Ze volgde in 2016 Ella Vogelaar op als voorzitter van Nisa for Nisa, een vrouwenbeweging die vaste partner is in het netwerk van Saadia.

Belevingswereld

Nl politieagente draagt hoofddoek
© RV"De wijkagente in Amsterdam Osdorp die een hoofddoek droeg tijdens haar werk."
Precies dit soort acties worden aangeleerd in de trainingen voor sleutelfiguren, blijkt uit een boekje dat Dinia hierover dit jaar publiceerde. 'De gemeenschap mobiliseren', 'aansluiten op de belevingswereld' en 'deelnemen aan het politieke proces'. "Daarmee worden ze regisseur van hun eigen geluk."

Dat is Saadia hangende het justitieel onderzoek even niet meer. Maar ze heeft gelukkig haar zorgvuldig opgebouwde netwerk: Van der Laan heeft huisvriend Mounir Dadi benoemd tot haar waarnemer, weten bronnen sinds deze week.

In de gemeenteraad zwelt de kritiek aan. "Waarom trad het college niet eerder op, wat een ongelooflijke puinzooi is dit", vraagt CDA-fractievoorzitter Diederik Boomsma zich af. "Dat is een verschrikkelijke constatering, want bij de bestrijding van de radicale islam gaat het letterlijk om leven en dood." Het CDA heeft Van der Laan een lange serie vragen gesteld, die de rest van de raad ook heeft.


Commentaar: Blijkbaar vindt de politie die voor de 15e keer een 'politie-iftar' organiseerde het ook belangrijk om 'de gemeenschap te mobiliseren', terwijl geradicaliseerde jongeren gewoon kunnen afreizen naar Syrië. En hoewel het christendom moet verdwijnen in westerse landen gaat een imam voor in gebed tijdens deze bijeenkomst, echter de dienders verblikken of verblozen niet.

Overigens overwoog de Amsterdamse politietop een paar maanden geleden ook een hoofddoek toe te staan als onderdeel van het politie-uniform, ondanks het feit dat "dienders in Nederland geen geloofsuitingen - zoals een hoofddoekje, keppeltje of kruisje - [mogen] dragen."