Wetenschap & TechnologieS


Magnify

Eerste gedetailleerde beelden van kleinste levensvormen op aarde

Afbeelding
Wetenschappers hebben voor het eerst gedetailleerde beelden gemaakt van superkleine bacteriën: waarschijnlijk de kleinste levensvormen op aarde. Uit de beelden blijkt dat de bacteriën heel bijzonder zijn.

De cellen hebben gemiddeld een volume van 0.009 kubieke micron (een micron is één miljoenste van een meter). Heel concreet betekent het dat er meer dan 150.000 van deze cellen in het puntje van een menselijke haar zouden passen. Aangenomen wordt dat kleinere levensvormen niet bestaan: als de cellen nog kleiner zouden zijn, zouden ze niet genoeg materiaal kunnen bevatten om leven mogelijk te maken. Dat schrijven de onderzoekers in het blad Nature Communications.

Bijzonder

Voor het eerst zijn van deze superkleine bacteriën met behulp van een microscoop zeer gedetailleerde beelden gemaakt. Uit de beelden blijkt dat de bacteriën heel bijzonder zijn. In de bacteriële cellen vinden we dicht op elkaar gepakte spiralen (waarschijnlijk DNA). Verder hebben de bacteriën haarachtige uitsteeksels, waarmee ze mogelijk contact kunnen leggen met andere bacteriën. Dat is geen overbodige luxe; uit het onderzoek blijkt dat hun stofwisseling zodanig is uitgekleed dat ze voor veel van hun eerste levensbehoeften waarschijnlijk afhankelijk zijn van andere bacteriën.

Telescope

Pasgeboren sterren ontdekt aan randje van de Melkweg

Afbeelding
© Angela642
Wetenschappers hebben aan het randje van de Melkweg twee clusters pasgeboren sterren ontdekt. Nog nooit zijn pasgeboren sterren op zo'n afgelegen plek in ons sterrenstelsel aangetroffen.

Wanneer je vanaf de zijkant tegen onze Melkweg aankijkt, lijkt deze erg 'plat' te zijn. Het meeste materiaal bevindt zich in de galactische schijf. En dat is ook de plek waar sterren ontstaan. Sterren ontstaan namelijk in samengeklonterd gas dat te vinden is in moleculaire reuzenwolken. En die moleculaire reuzenwolken tref je met name in het binnenste deel van de galactische schijf aan.

Twee clusters

Maar wetenschappers hebben nu duizenden lichtjaren boven en onder de galactische schijf moleculaire reuzenwolken aangetroffen. En dat niet alleen. In één van de wolken troffen ze bovendien twee clusters sterren aan. De clusters hebben de namen Camargo 438 en Camargo 439 gekregen. Ze bevinden zich in een moleculaire wolk die zo'n twee miljoen jaar oud is en zich 16.000 lichtjaar onder de galactische schijf bevindt.

Telescope

Monsterachtig zwart gat ontdekt in piepjong heelal

Afbeelding
© ESO / M Kornmesser
Wetenschappers hebben het grootste zwarte gat dat ooit in het verre heelal is aangetroffen, ontdekt. Het zwarte gat heeft een massa die 12 miljard keer groter is dan die van onze zon en bevindt zich op 13 miljard lichtjaar afstand.

Het zwarte gat bevindt zich op 13 miljard lichtjaar afstand. Dat betekent dat we het zwarte gat zien zoals het er kort na de geboorte van het universum uitzag. Het is het meest massieve zwarte gat dat ons uit dit tijdperk bekend is. "Ter vergelijking: onze eigen Melkweg heeft een zwart gat met een massa van slechts vier miljoen zonsmassa's," vertelt onderzoeker Xiaohui Fan. "Het zwarte gat in het hart van deze nieuwe quasar is 3000 keer zwaarder."

Quasar

Het zwarte gat bevindt zich in het centrum van een quasar. Een quasar is een extreem heldere wolk materiaal die in een zwart gat aan het verdwijnen is. Terwijl het materiaal zich richting het zwarte gat haast, wordt het warm en komt een enorme hoeveelheid licht vrij. De quasar geeft net zoveel licht als 420 biljoen zonnen. Dat licht veroorzaakt een proces dat we stralingsdruk noemen: het licht duwt een deel van het materiaal waaruit de quasar bestaat, weg.

Telescope

Wetenschap staat voor raadsel: mysterieus licht op dwergplaneet Ceres

Afbeelding
© NASA
Twee mysterieuze lichtjes, of lichtgevende vlekken, op de dwergplaneet Ceres zijn bron van enige opwinding bij wetenschappers van de NASA. Nu de ruimtesonde Dawn stilaan Ceres nadert, krijgen wetenschappers beelden doorgestuurd waarvoor ze nog geen eenduidige verklaring hebben.

Een dwergplaneet die eerst één grote lichtvlek, als een grote spot die de ruimte in schijnt, lijkt te hebben. Fascinerend toch? Nog spannender wordt het als die planeet vervolgens nog een tweede, iets zwakker lichtje herbergt, in de buurt van de grotere lichtvlek. Dat is vandaag de situatie met Ceres, een dwergplaneet die op gemiddeld zo'n 428 miljoen kilometer van de aarde rond de zon draait.

Nu de NASA-ruimtesonde Dawn Ceres langzaam maar zeker begint te naderen - op 6 maart moet de sonde eindelijk vlakbij zijn - krijgen de wetenschappers van het Amerikaanse ruimteagentschap die opmerkelijke beelden doorgestuurd. En een verklaring hebben ze er nog altijd niet voor.

Fireball

Ongewone komeet gaat mogelijk een show weggeven

Afbeelding
© NASA / ESA
Een bijzondere komeet heeft recent een scheervlucht langs de zon gemaakt én deze overleefd, zo blijkt uit beelden van SOHO. Mogelijk is de heldere komeet ergens in de komende weken zelfs vanaf de aarde te zien.

De komeet scheerde vorige week langs de zon en wordt door NASA bestempeld als 'uitzonderlijk'. Dat heeft twee redenen. Ten eerste omdat de komeet geen onderdeel uitmaakt van een ons bekende groep kometen. En dat is bijzonder: de meeste kometen die we tot op heden langs de zon hebben zien scheren, behoren tot de Kreutz-familie. Alle kometen die tot deze familie behoren zijn brokstukken die eeuwen geleden van één gigantische komeet zijn afgebroken.

Gered!

Maar er is nog een reden om deze komeet als 'ongebruikelijk' te bestempelen. De meeste kometen die zo dicht bij de zon in de buurt komen dat het zonneobservatorium SOHO ze kan zien, overleven hun scheervlucht niet. Ze verdampen in het zonlicht. Maar deze komeet naderde het oppervlak van de zon tot zo'n 3,5 miljoen kilometer en overleefde dat.

Telescope

Curiosity vernietigt mogelijk sporen van leven op Mars

Afbeelding
© NASA / JPL-Caltech
Marsrover Curiosity zoekt op Mars naar sporen van leven. Maar nieuw onderzoek suggereert voorzichtig dat de rover die niet zal vinden, omdat deze de sporen vernietigt alvorens deze ze kan detecteren.

Curiosity verzamelt grond afkomstig van het oppervlak van Mars en analyseert dat, in de hoop organische moleculen aan te treffen. Wetenschappers hebben nu ontdekt dat de technieken die Curiosity voor deze analyse gebruikt de organische moleculen wel eens kunnen vernietigen nog voor deze gedetecteerd zijn. Dat is te lezen in het blad Astrobiology.

Jarosiet

De onderzoekers repliceerden de techniek die Marsrover Curiosity gebruikt om monsters te analyseren en lieten de techniek los op een combinatie van jarosiet en organische stoffen. Jarosiet is één van de mineralen waar Curiosity naar zoekt, omdat de aanwezigheid van dit mineraal erop kan wijzen dat Mars ooit leefbaar was.

Telescope

Winden van zwart gat waaien in alle richtingen

Afbeelding
© NASA / JPL-Caltech
Voor het eerst kunnen onderzoekers aantonen dat de krachtige winden afkomstig van een zwart gat niet alleen in onze, maar in alle richtingen waaien. En de windkracht is gigantisch.

Uit eerder onderzoek is al gebleken dat winden afkomstig van een zwart gat in onze richting waaien. De onderzoekers konden die conclusie trekken door ijzeratomen die door de winden worden meegevoerd te detecteren. "We weten dat zwarte gaten in het centrum van sterrenstelsels materie kunnen 'verorberen' en dat dat proces winden kan produceren," stelt onderzoeker Fiona Harrison.

In alle richtingen

Met behulp van NASA's NuSTAR-telescoop is nu gelukt om aan te tonen dat die ijzeratomen alle kanten op worden geblazen. Het wijst erop dat winden afkomstig van een zwart gat in alle richtingen waaien. De artistieke impressie bovenaan dit artikel brengt dat mooi in beeld.

Telescope

Hubble fotografeert sterrenstelsel met verdraaide armen

Afbeelding
© ESA / NASA
Hubble heeft een prachtige foto gemaakt van een sterrenstelsel dat letterlijk uit zijn voegen wordt getrokken. Doordat het sterrenstelsel te dicht bij een ander sterrenstelsel in de buurt komt, zijn zijn armen verdraaid.

Op de foto zien we het spiraalstelsel NGC 7714. Het sterrenstelsel bevindt zich op ongeveer 100 miljoen lichtjaar van de aarde. Het stelsel ziet er bijzonder uit: de armen zijn verdraaid en uit het centrum van het spiraalstelsel stijgt een goudkleurige gloed op.

Dichterbij

NGC 7714 heeft het duidelijk moeilijk. En dat is allemaal zo'n 200 tot 100 miljoen jaar geleden begonnen. Toen kwam NGC 7714 te dicht in de buurt bij het kleinere sterrenstelsel NGC 7715. Daarop begonnen de sterrenstelsels aan elkaar te trekken en elkaar te verstoren.

Mars

Rode dwerg scheerde 70.000 jaar geleden door ons zonnestelsel

Scholz's star
© Michael Osadciw/University of Rochester
Zo'n 70.000 jaar geleden passeerde een rode dwergster de Oortwolk aan de rand van ons zonnestelsel. De ster kwam vijf keer zo dicht bij onze zon als Proxima Centauri, de ster die op dit moment het dichtst bij de zon staat.

De rode dwerg, 'ster van Scholz' geheten, passeerde de zon op een afstand van ongeveer 0,8 lichtjaar, zo melden wetenschappers van de Universiteit van Rochester in het tijdschrift Astrophysical Journal Letters.

Op basis van simulaties hebben de onderzoekers vastgesteld dat sommige kometen in de Oortwolk waarschijnlijk uit hun baan raakten door dit object. Het is echter onwaarschijnlijk dat de ster voor een kometenregen heeft gezorgd.

Magnify

Zeeslakje blijkt sterkste natuurlijke materiaal te produceren

Afbeelding
Wat is het sterkste biologische materiaal ter wereld? Spinnenzijde? Mis! De spin is van de troon gestoten door een klein zeeslakje met tanden die taaier zijn dan kevlar en sterker dan spinnenzijde.

"Tot nu dachten we dat spinnenzijde het sterkste biologische materiaal ter wereld was," vertelt onderzoeker Asa Barber. "Maar nu hebben we ontdekt dat de tanden van de gewone schaalhoren (de zeeslak, red.) nog krachtiger zijn." De tanden zijn zo sterk dat we hun structuur wellicht kunnen kopiëren en er in de toekomst auto's, boten en vliegtuigen van kunnen maken.

Goethiet

De tanden van de zeeslak bevatten een hard mineraal dat zich in de slak vormt naarmate deze groeit. Het gaat om het mineraal goethiet. "Gewone schaalhoren hebben krachtige tanden nodig om over rotsachtige oppervlakken te schrapen en er algen af te halen. Wij ontdekten dat de vezels van goethiet precies de goede grootte hebben om een krachtige structuur te vormen."