Wetenschap & TechnologieS


Telescope

Astronomen ontdekken jong planetenstelsel bij nabije ster

Afbeelding
Een internationaal team van astronomen heeft een jong planetair systeem gevonden bij een nabije ster. Ons eigen zonnestelsel zag er 4,5 miljard jaar geleden waarschijnlijk net zo uit als de piepjonge protoplanetaire schijf rondom de ster HD 115600.

Er zijn een aantal gelijkenissen. Ten eerste is de protoplanetaire schijf rondom HD 115600 even groot als de Kuipergordel van ons zonnestelsel. Ook bevat de schijf waarschijnlijk veel stof- en ijsdeeltjes. "We kunnen nu zien hoe ons zonnestelsel er als een peuter uitzag", concludeert onderzoeker Thayne Currie van de Subaru telescoop.

Telescope

Melkweg is 210 miljard keer zo zwaar als zon

Afbeelding
© NASA
Wetenschappers zijn erin geslaagd om het gewicht van de Melkweg nauwkeuriger dan ooit te schatten. De massa van het sterrenstelsel waarin onze zon zich bevindt, is ongeveer 210 miljard keer zo groot als de massa van de zon.

Telescope

Dit is het helderste sterrenstelsel ooit gevonden

Afbeelding
NASA's WISE-ruimtetelescoop heeft het helderste sterrenstelsel dat er bestaat gevonden. Het sterrenstelsel schijnt met het licht van 300 biljoen zonnen en behoort tot een nieuwe klasse van sterrenstelsels: extreem heldere infraroodstelsels.

De helderheid van ons eigen Melkwegstelsel wordt geschat op tien miljard zonnen. Dit betekent dat het nieuwe sterrenstelsel - met de naam WISE J224607.57-052635.0 - maar liefst 25.000 keer helderder is dan de Melkweg.

"Dit sterrenstelsel bevindt zich in een zeer actieve fase van zijn evolutie", vertelt Chao-Wei Tsai van NASA's Jet Propulsion Laboratory. Hij is de auteur van het paper dat deze week in The Astrophysical Journal is verschenen. "Waarschijnlijk is het stelsel zo fel, omdat het supermassieve zwarte gat in het centrum een groeispurt maakt."

Telescope

Nu heeft dwergplaneet Ceres plots massa's mysterieuze lichtjes


Weet u nog dat ruimtesonde Dawn enkele mysterieuze lichtvlekken fotografeerde op dwergplaneet Ceres? Terwijl wetenschappers zich nog altijd in het haar krabben, blijkt nu dat er massa's lichtjes te zien zijn op Ceres. De ontknoping nadert.

Eerst was er één felle lichtvlek te zien op Ceres, daarna een tweede en nu ruimtesonde Dawn nadert, blijken er heel wat meer kleinere vlekjes op de dwergplaneet te ontdekken. Ceres draait op gemiddeld zo'n 428 miljoen kilometer van de aarde rond de zon, tussen Jupiter en Mars.

NASA-wetenschappers weten nog altijd niet precies wat de vlekken nu echt zijn. Het ruimteagentschap bouwt natuurlijk zelf wat de spanning op, onder meer door een poll te lanceren over de lichtvlekken. De meeste mensen kiezen daar niet voor de zoutvlakte of vulkaan, maar wel voor 'other' als verklaring.

Magnify

Vloeibaar water ontdekt onder Antarctica's droge valleien

Afbeelding
© National Science Foundation / Peter Rejcek
Wetenschappers hebben ontdekt dat onder de Droge Valleien van McMurdo een zoute waterlaag te vinden is. Het water kan wel eens een microbieel ecosysteem bevatten en heeft wellicht implicaties voor buitenaards leven.

De Droge Valleien van McMurdo zijn drie vrijwel ijsvrije valleien op Antarctica. Onder die valleien hebben onderzoekers nu dus zout grondwater ontdekt. "Deze niet-bevroren materialen lijken de overblijfselen te zijn van vroegere ecosystemen die aan het oppervlak te vinden waren," vertelt onderzoeker Jill Mikucki. "En onze resultaten voorzien ons van overtuigend bewijs dat ze nu diep onder het oppervlak - ondanks de extreme omstandigheden - een thuis voor microbieel leven vormen."

Pekel

De onderzoekers hebben tevens ontdekt dat pekel (water dat bijna of zelfs helemaal verzadigd is met zout) vanuit het binnenland naar de Zuidelijke Oceaan - zo'n achttien kilometer verderop - stroomt. "Voorafgaand aan deze ontdekking dachten we dat de meren (in de Droge Valleien van McMurdo, red.) niet met elkaar en met de oceaan verbonden waren," vertelt onderzoeker Peter Doran. "Maar deze nieuwe gegevens suggereren dat er een connectie is tussen de meren en de oceaan."

Fireball

SOTT Focus: NASA kaart bagatelliseert sterke stijging van meteoorinslagen in de afgelopen 20 jaar

Afbeelding
© NASA/JPL
NASA's Near Earth Object (NEO) Programma publiceerde een paar dagen geleden een diagram waar inslagen van 556 komeet/asteroïde fragmenten in de afgelopen 20 jaar in kaart zijn gebracht (zie boven). NASA zegt dat het is gebaseerd op gegevens uit 1994-2013 die betrekking hebben op kleine asteroïden die de aardatmosfeer binnenkomen en 'vuurballen' creëren, eraan toevoegend dat "de groottes van de gele stippen (inslagen overdag) en blauwe stippen (inslagen in de nacht) in verhouding staan tot de optische uitgestraalde energie van inslagen gemeten in miljarden Joules (GJ) energie, en tonen de locaties van inslagen van objecten met afmetingen van 1 tot bijna 20 meter."

Let op de willekeurige verdeling van de inslagen over de hele wereld. Maar let ook op wat de kaart en het bijbehorend NASA rapport niet aanduiden: de jaar-op-jaar spreiding van die inslagen over die periode van 20 jaar. Deze weglating stelt hen in staat om de volgende misleidende tussenkop te geven aan hun rapport:
Het gebeurt de hele tijd: kleine asteroïden komen de aardatmosfeer binnen
Door het niet verstrekken van een jaar-op-jaar verdeling van de inslagen, en door het invoegen van hun nogal banale krantenkop, doet ons veronderstellen dat deze gebeurtenissen min of meer gelijkmatig verdeeld waren over die 20 jaar. Gemiddeld zouden er dan 27 vuurbal-gebeurtenissen in 2013 zijn geweest (556 totaal gebeurtenissen/20 jaar). Maar we hebben ernstige twijfels hierover.

We weten van de American Meteor Society [Amerikaanse Meteoor Vereniging] dat er bijna 3.500 waargenomen gebeurtenissen in 2013 alleen al waren - en enkel in de Verenigde Staten. Bekijk de gegevens zelf: blader door de AMS Events databank. Selecteer gebeurtenissen in 2013 met zowel 'geluid' als 'fragmentatie' gemeld. Merk op hoeveel van de 184 vuurbal-gebeurtenissen vorig jaar - waarvan men zowel de desintegratie kon zien als de explosie kon horen - in meerdere Amerikaanse staten werden gezien. Ga nu terug naar NASA's kaart van vuurballen over de wereld van 1994-2013. Ervan uitgaande dat de willekeurige wereldwijde distributie accuraat is, kunnen we een kleine oefening in extrapolatie proberen om een schatting te krijgen van significante vuurbal-gebeurtenissen die wereldwijd plaatsvonden in 2013.

Telescope

Primeur: magnetisch veld nabij zwart gat gemeten

Afbeelding
© ESO / L. Calçada
Voor het eerst hebben onderzoekers het magnetisch veld dichtbij een supermassief zwart gat kunnen meten. Het magnetisch veld blijkt krachtiger te zijn dan elk ander magnetisch veld dat tot op heden in het hart van een sterrenstelsel is gemeten.

Het is niet voor het eerst dat onderzoekers het magnetisch veld rond een zwart gat meten. Maar tot voor kort bleven die metingen beperkt tot magnetische velden die ver - enkele lichtjaren - van het zwarte gat verwijderd waren. Wat dit nieuwe onderzoek zo bijzonder maakt, is dat onderzoekers nu het magnetische veld zeer dicht bij het zwarte gat hebben gemeten. Het magnetische veld dat zij hebben bestudeerd, bevindt zich dicht bij de waarnemingshorizon van een supermassief zwart gat in een sterrenstelsel (PKS 1830-211) hiervandaan. Het magnetisch veld bevindt zich precies op de plek waar materie in de vorm van straalstromen van het zwarte gat wordt weggezonden.

Telescope

Gasreus ontdekt op 13.000 lichtjaar afstand van de aarde

Afbeelding
Christine Pulliam (CfA)
Ruimtetelescoop Spitzer heeft met assistentie van een telescoop op aarde een nieuwe planeet gelokaliseerd. Het gaat om een gasreus. Het is één van de meest afgelegen planeten die we tot op heden hebben ontdekt.

De gasreus bevindt zich op zo'n 13.000 lichtjaar afstand. Onderzoekers ontdekten de planeet met behulp van OGLE's Warsaw Telescope in Chili. De telescoop ontdekte de planeet door 'microlensing'. Dit effect treedt op wanneer een ster voor een andere ster langsbeweegt en de zwaartekracht van deze ster dienst doet als een lens en het licht van de verder afgelegen ster helderder maakt. Als om de ster die op de voorgrond staat een planeet cirkelt, heeft dat invloed op het lenseffect. En zo kunnen wetenschappers dus nieuwe planeten ontdekken.

Telescope

New Horizons maakt eerste kleurenfoto van Pluto

Afbeelding
De New Horizons-ruimtesonde heeft de allereerste kleurenfoto van Pluto gemaakt. Op de foto is niet alleen Pluto, maar ook de maan Charon zichtbaar.

Hoewel er nog geen oppervlaktekenmerken zichtbaar zijn, oogt de dwergplaneet roodachtig. Dit komt overeen met de verwachtingen die wetenschappers hebben. "We vermoeden dat Pluto het meest rode object in het zonnestelsel is", vertelt New Horizons-onderzoeker Alan Stern in een video op Space.com. "Mogelijk kleurt het ijs rood door zonnestraling. Maar we kunnen er helemaal naast zitten, want we weten nog bijna niets over Pluto." Wetenschappers weten al wel dat Pluto een atmosfeer van stikstof heeft. Ook kent de dwergplaneet (complexe) seizoenen en heeft het hemellichaam mogelijk een oceaan onder zijn ijzige oppervlak. Pluto heeft minimaal vijf maantjes: vier kleintjes en de grote maan Charon. De kans bestaat dat New Horizons de komende maanden meer maantjes spot.

Telescope

Dawn levert eerste kleurenkaart van dwergplaneet Ceres af

Afbeelding
© NASA / JPL-Caltech / UCLA / MPS / DLR / IDA
De geschiedenis van Ceres is spannender dan gedacht. Die conclusie kunnen onderzoekers trekken op basis van de eerste kleurenkaart die ruimtesonde Dawn van de dwergplaneet heeft gemaakt en waarop een divers landschap pronkt.

De kleurenkaart is gemaakt op basis van foto's die Dawn terwijl deze de dwergplaneet naderde, maakte. De kaart laat zien dat de dwergplaneet over heel uiteenlopende landschappen beschikt en dat suggereert dat Ceres ooit een actief hemellichaam was. "Deze dwergplaneet was door zijn geschiedenis heen geen inerte rots," stelt onderzoeker Chris Russell. "De dwergplaneet was actief, met processen die resulteerden in verschillende materialen in verschillende regio's. We beginnen die diversiteit nu terug te zien in onze kleurenbeelden."